Жүйке жасушасының құрылысы

Содержание

Слайд 2

Жүйке жасушалары Нейрон(neuron — жүйке, kytos - жасуша) — жүйке ұлпасының

Жүйке жасушалары Нейрон(neuron — жүйке, kytos - жасуша) — жүйке ұлпасының

негізгі морфологиялық және қызметтік құрылымдық бөлігі. Жүйке жасушаларының негізгі қызметі - жүйке толқындарын қабылдап, өңдеп, тиісті мүшелерге өткізіп, қарапайым және күрделі рефлекстерді іс жүзіне асыру.

September 28, 2016

Слайд 3

Жүйке ұлпасы Нерв жүйесінің құрылымдық және функционалдық бірлігі болып нейрон табылады.

Жүйке ұлпасы
Нерв жүйесінің құрылымдық және функционалдық бірлігі болып нейрон табылады. Нерв

жүйесінің құрамына нейрондардан басқа глиалдық жасушалар да кіреді. Нейрондар мен глиалдық жасушалардң жиынтығы нерв ұлпасын құрайды. Глиалдық жасушалар нерв ұлпасын қоршап, тірек, қоректік және электроизоляциялық қызмет атқарады.

September 28, 2016

Слайд 4

September 28, 2016

September 28, 2016

Слайд 5

ЕРЕКШЕЛІКТЕР: Жаңа туған нәрестеде глиалдық жасушаларға қарағанда нейрондардың саны көп болады.

ЕРЕКШЕЛІКТЕР:

Жаңа туған нәрестеде глиалдық жасушаларға қарағанда нейрондардың саны көп болады. 20-30

жаста олардың мөлшері теңесіп, кейін нейрондардың саны азайып, глиалдық жасушалар көбейеді.

September 28, 2016

Слайд 6

ҚҰРЫЛЫСЫ: Жүйке жасушалары (нейроциттер)-олар нейролеммадан (плазмолемма), нейроплазмадан (цитоплазма), ядродан және жасуша

ҚҰРЫЛЫСЫ:

Жүйке жасушалары (нейроциттер)-олар нейролеммадан (плазмолемма), нейроплазмадан (цитоплазма),
ядродан және жасуша денесінен

(перикарион) таралатын өсінділерден құралған.
Жүйке жасушаларының нейроплазмасында базофильді түйіршіктер (хроматофильді зат) және нейрофибриллалар болады.

September 28, 2016

Слайд 7

September 28, 2016

September 28, 2016

Слайд 8

ӨСІНДІЛЕРІ: Жүйке жасушаларының өсінділері қызметіне байланысты: дендрит және аксон (нейрит) болып

ӨСІНДІЛЕРІ:

Жүйке жасушаларының өсінділері қызметіне байланысты: дендрит және аксон (нейрит) болып екіге

бөлінеді. Нейроциттер дендриттері қозуды сыртқы орта немесе организмнің ішкі орта әсерлерінен, басқа нейроциттерден қабылдап, жүйке толқындарын (импульстерін) нейроцит денесіне, ал аксон — жүйке толқынын нейроцит перикарионынан басқа нейроциттерге немесе орындаушы мүшелерге өткізеді.

September 28, 2016

Слайд 9

September 28, 2016 Өсінділер Ұзын-Аксон Қысқа-Дендрит

September 28, 2016

Өсінділер

Ұзын-Аксон

Қысқа-Дендрит

Слайд 10

КЛАССИФИКАЦИЯ: Өсінділерінің санына байланысты жүйке жасушалары: бірөсінділі (униполярлы), жалған бірөсінділі (псевдоуниполярлы),

КЛАССИФИКАЦИЯ:

Өсінділерінің санына байланысты жүйке жасушалары: бірөсінділі (униполярлы), жалған бірөсінділі (псевдоуниполярлы), екіөсінділі

(биполярлы) және көпөсінділі (мультиполярлы) болып бірнеше топқа ажыратылады.
Униполярлы нейроциттер — жануарлар эмбрионында,
Псевдоуниполярлы жүйке жасушалары — жұлын түйіндерінде,
Биполярлы нейроциттер — көздің торлы қабығында, ішкі құлақта, иіс сезімі мүшесінде,
Мультиполярлы нейроциттер — мида, жұлында, көптеген сомалық, вегетативтік интрамуральды және экстрамуральды жүйке түйіндерінде орналасады.

September 28, 2016

Слайд 11

September 28, 2016

September 28, 2016

Слайд 12

September 28, 2016

September 28, 2016

Слайд 13

September 28, 2016

September 28, 2016

Слайд 14

September 28, 2016

September 28, 2016

Слайд 15

Құрылысы мен атқаратын қызметіне қарай нейрондар 3 түрлі болады: cезгіш (бұлар

Құрылысы мен атқаратын қызметіне қарай нейрондар 3 түрлі болады:
cезгіш (бұлар рецепторлер

қызметін атқарып қозуды сезім мүшелерінен орталық жүйке жүйесіне жеткізеді)
байланыстырғыш (қозуды сезгіш нейрондардан қозғалтқыш нерондарға өткізеді)
қозғалтқыш (қозуды орталық жүйке жүйесінен бұлшық еттер мен бездерге жеткізеді)

September 28, 2016

Слайд 16

September 28, 2016

September 28, 2016

Слайд 17

Нейроннның денесі сома д.а. Оның пішіні әртүрлі. Сомада күрделі зат алмасу

Нейроннның денесі сома д.а. Оның пішіні әртүрлі. Сомада күрделі зат алмасу

процестері жүреді, нейронның қалыпты жұмыс істеуіне қажетті энергия түзіледі. Сомада ядро айқын көрінеді және онда көптеген органоидтар болады. Дендриттердің ұшы күшті бұтақтанып, нейронның басқа клеткаларымен жанасу ауданын үлкейтеді.

September 28, 2016

Слайд 18

МИЕЛИН. Кейбір нерв талшықтарының май тәрізді зат – миелиннен тұратын қабықшасы

МИЕЛИН.

Кейбір нерв талшықтарының май тәрізді зат – миелиннен тұратын қабықшасы болады.

Миелин қабығы талшықты толық қаптамай, үзілістер жасайды. Үзілістер Ранвье белдеуі д.а
Миелиннің атқаратын қызметі қоректік, қорғаныштық және электризоляциялау. Миелинмен қапталаған нерв талшығы миелинді талшық, миелин қабықшасы жоқ талшық миелинсіз д.а. Миелинді талшық бойымен қозу жылдам өтеді.

September 28, 2016

Слайд 19

ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ: Онтогенездің алғашқы этаптарында миелинді қабықша болмайды да, бала 2-3 жасқа

ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ:

Онтогенездің алғашқы этаптарында миелинді қабықша болмайды да, бала 2-3 жасқа келгенде

дами бастайды. Қабықшаның қалыптасуы баланың өмір сүру жағдайына тәуелді.

September 28, 2016

Слайд 20

September 28, 2016

September 28, 2016

Слайд 21

September 28, 2016

September 28, 2016

Слайд 22

ТИГРОИДТЫ ДЕНЕ. Тигроидты дене-нейронның цитоплазмасында орналасқан дән немесе бұршақ тәрізді құрам

ТИГРОИДТЫ ДЕНЕ.

Тигроидты дене-нейронның цитоплазмасында орналасқан дән немесе бұршақ тәрізді құрам бөлігі.
Оны

арнайы бояумен бояған кезде микроскоппен көруге болады.Тигроидты дене көлемді дендриттердің негізінде орналасады және олар асондарда мүлдем болмайды.

September 28, 2016

Слайд 23

September 28, 2016

September 28, 2016

Слайд 24

СИНАПС. Жекелеген нейрондар арасындағы байланыс синапс арқылы жүзеге асады. Синапстың: пресинапстық

СИНАПС.

Жекелеген нейрондар арасындағы байланыс синапс арқылы жүзеге асады.
Синапстың:
пресинапстық мембранасы (аксонның

ұшы түзеді); —
постсинапстық мембранасы (басқа нейронның участогы түзеді); —
синапс саңылауын ажыратады.
Химиялық синапстарда қозу арнайы химиялық белсенді заттар — медиаторлардың көмегімен беріледі. Жүйке талшықтары бойынша 0,5-тен 120 м/с-ке дейінгі жылдамдықпен таралатын жүйке импульстері — әлсіз биоэлектрлік ток.

September 28, 2016

Слайд 25

September 28, 2016

September 28, 2016

Слайд 26

ҚЫЗМЕТІ: Нейрондар бір-бірімен синапстар арқылы байланысқандықтан синапстар арқылы қозу бір нейроннан

ҚЫЗМЕТІ:

Нейрондар бір-бірімен синапстар арқылы байланысқандықтан синапстар арқылы қозу бір нейроннан екінші

нейронға, бұлшық етке немесе бездерге өтеді. Нейрондар бір-бірімен байланысқан кезде бір нейронның ақсоны екінші нейронның дендриттерімен байланысады. Екінші нейронның дендриті қозуды қабылдап өзінің денесіне әкеледі, қозу ары қарай аксонның бойымен ОЖЖ-ға барады. Егер синапс нейронмен бұлшық етті немесе без жасушаларын байланыстыратын болса, нейроннан келген қозу бұлшық еттің жиырылуына, ал безде секреттің бөлініп шығуына әкеліп соғады

September 28, 2016

Слайд 27

ҚЫЗМЕТІ: Егер синапсты зақымдалса, нейрон қаншалықты қозған болса да, ол жүйке

ҚЫЗМЕТІ:

Егер синапсты зақымдалса, нейрон қаншалықты қозған болса да, ол жүйке импульсін

көрші немесе бұлшық жасушасына бере алмайды. Синапстардың бірі — қоздырғыш, ал басқалары — тежеуші.

September 28, 2016

Слайд 28

РЕФЛЕКС ЖӘНЕ РЕФЛЕКС ДОҒАСЫ Организм әр түрлі тітіркендіргіштерге үнемі жауап қайтарады.

РЕФЛЕКС ЖӘНЕ РЕФЛЕКС ДОҒАСЫ

Организм әр түрлі тітіркендіргіштерге үнемі жауап қайтарады. Организмнің

тітіркендіргішке жауап реакциясы рефлекс (лат. reflexus - кері бұрылған) деп аталады. Рефлекс дегеніміз - орталық жүйке жүйесімен іске асырылатын және бақыланатын, сыртқы немесе ішкі тітіркендіргшітерге жауап реакциясы.

September 28, 2016

Слайд 29

РЕФЛЕКТОРЛЫ ДОҒА. Рефлекстер- рефлекторлы доға арқылы іске асырылады. Рефлекторлы доға -

РЕФЛЕКТОРЛЫ ДОҒА.

Рефлекстер- рефлекторлы доға арқылы іске асырылады.
Рефлекторлы доға - жүйке импульстары

өтетін жол.

September 28, 2016

Слайд 30

ҚҰРЫЛЫСЫ: Рефлекс доғасы -рецепторлардан - тітіркенуді қабылдайтын жүйке ұштарынан, -импульсті орталық

ҚҰРЫЛЫСЫ:

Рефлекс доғасы
-рецепторлардан - тітіркенуді қабылдайтын жүйке ұштарынан,
-импульсті орталық жүйке

жүйесіне өткізетін сезімтал жүйке талшықтарынан, ---түскен ақпаратты анализ жасайтын ОЖЖ бөлігінен,
- қозғалғыш жүйке талшықтарынан тұрады.
Осыған жауап ретінде бұлшық ет жиырылады

September 28, 2016

Слайд 31

September 28, 2016

September 28, 2016

Слайд 32

ҚОРЫТЫНДЫ: September 28, 2016

ҚОРЫТЫНДЫ:

September 28, 2016