Болжау. Operations Management

Содержание

Слайд 2

© Wiley 2010 Не үйренеміз? Болжаудың принициптері Болжау процесіндегі қадамдар Болжау

© Wiley 2010

Не үйренеміз?

Болжаудың принициптері
Болжау процесіндегі қадамдар
Болжау әдістері мен

олардың сипаттамалары
Уақыт тізбегі және себеп-салдар модельдері
Слайд 3

© Wiley 2010 Не үйренеміз? Деңгей, тренд, маусымдық өзгерістер, циклдер Сызықтық

© Wiley 2010

Не үйренеміз?

Деңгей, тренд, маусымдық өзгерістер, циклдер
Сызықтық регрессия арқылы

себеп салдар моделі
Болжамның дәлдігін есептеу
Болжау моделін таңдау
Слайд 4

© Wiley 2010 Болжам принциптері Болжам моделдерінің күрделілігі мен керекті ақпараттарға

© Wiley 2010

Болжам принциптері

Болжам моделдерінің күрделілігі мен керекті ақпараттарға байланысты

әр түрлі болжамдар тудырады:
Болжамдар дәл бола бермейді
Болжамдар жинақталған, үлкен көлемдегі ақпараттарға дәлірек жасалады
Қысқа мерзімдік болжамдар дәлірек
Слайд 5

© Wiley 2010 Болжам моделдерінің түрлері Не болжану керек екендігі шешіледі

© Wiley 2010

Болжам моделдерінің түрлері

Не болжану керек екендігі шешіледі
Уақыт аралығы,

талдау бірліктері
Керекті ақпаратты талдау және бағалау
Керекті ақпаратты анықтау және оның қолжетімділігін тексеру
Болжам моделін талдау және бағалау
Шығыны, қолдану жеңілдігі, дәлдігі
Болжамды жасау
Болжамның дәлдігін уақыт өте тексеру
Слайд 6

© Wiley 2010 Болжам әдістері Болжам әдістері екі топқа бөлінеді:

© Wiley 2010

Болжам әдістері

Болжам әдістері екі топқа бөлінеді:

Слайд 7

© Wiley 2010 Болжам модельдері Сапалық әдіс - Субьективті түрде болжанады

© Wiley 2010

Болжам модельдері

Сапалық әдіс -
Субьективті түрде болжанады
«Ақылды

таңдаулар» яғни Эксперттің ойы
Сандық әдіс – математикалық модельдеу
Математикалық модельдеу негізінде болжам жасалынады
Слайд 8

© Wiley 2010 Сапалық әдістер

© Wiley 2010

Сапалық әдістер

Слайд 9

© Wiley 2010 Сандық әдістер Уақыт тізбегі моделі: Болжам тарихи жиналған

© Wiley 2010

Сандық әдістер

Уақыт тізбегі моделі:
Болжам тарихи жиналған сандардың негізінде жасалады.


Болашақтағы оқиғалар өткен оқиғаларға ұқсас болады деп пайымдайды.
Себеп-салдар моделі
Себеп салдар қатынастарын зерттейді
Көрсеткіштер арқылы болашақты болжайды.
Слайд 10

© Wiley 2010 Уақыт тізбегі моделі Болжам жасаушы ақпарат: Ақпарат =

© Wiley 2010

Уақыт тізбегі моделі

Болжам жасаушы ақпарат:
Ақпарат = тарихи ақпарат+

кездейсоқ оқиғалар
Тарихи болжамдар:
Деңгей (ұзақ мерзімді орташа) – сандар тұрақты орташаның маңында өзгереді
Тренд – бірыңғай төмендеулер, жоғарылау әсері
Маусымдық – тұрақты көлемде жиі қайталанып тұратын өзгерістер
Цикл – экономикалық толқулар, өзгерістер арқылы туындайды.
Кездейсоқ айнымалылар болжанбайды.
Слайд 11

© Wiley 2010 Уақьт тізбегі

© Wiley 2010

Уақьт тізбегі

Слайд 12

© Wiley 2010 Уақыт тізбегі модельдері Тым қарапайым: Болжанатын шама өткен

© Wiley 2010

Уақыт тізбегі модельдері

Тым қарапайым:
Болжанатын шама өткен периодтағы нақты шамаға

тең.
Арифметикалық орташа:
Қолжетімді ақпараттың орташа мәні
Слайд 13

© Wiley 2010 Уақыт тізбегі Өлшенген қозғалмалы орташа «Экспоненциально взвешенное скользящее

© Wiley 2010

Уақыт тізбегі

Өлшенген қозғалмалы орташа
«Экспоненциально взвешенное скользящее среднее»
Барлық өлшемдердің қосындысы 100% немесе

1.00
мысалы, Ct =0.5, Ct-1 =0.3, Ct-2 =0.2 (0,5+0,3+0,2=1.0)
Бір периодты екіншісімен салыстыра аламыз, соңғы ақпаратқа көбірек үлес берілуі мүмкін (Ct=.5)
Слайд 14

© Wiley 2010 Уақыт тізбегі Exponential Smoothing: Қолданылу оңайлығы мен керекті

© Wiley 2010

Уақыт тізбегі

Exponential Smoothing:
Қолданылу оңайлығы мен керекті ақпараттарға байланысты ең

жиі қолданылатын уақыт тізбегі моделі.
Бастау үшін үш өлшем ғана керек:
Өткен периодтың болжамы (Ft)
Өткен периодтың нақты көлемі (At)
0 мен 1.0 арасындағы коэфициенттің мәні
Коэфициент жоғары болған сайын (мысалы 0.7 немесе 0.8) сол мәнге көбірек тәуелді болады.
Слайд 15

© Wiley 2010 Сызықтық тренд Келесідегідей түзу сызықтық функция арқылы тренд

© Wiley 2010

Сызықтық тренд

Келесідегідей түзу сызықтық функция арқылы тренд қоса алынған

болжам жасай аламыз:
Y = a + bx мұнда
Y = X периодына арналған болжам
X = тәуелсіз айнымалы
A = X = 0 нүктесіндегі у мәні (Y intercept)
B = бұрыштық коэфициент
Слайд 16

© Wiley 2010 Трендті болжам Трендпен бірге есептелген болжам 1 қадам-

© Wiley 2010

Трендті болжам

Трендпен бірге есептелген болжам
1 қадам- Тарихи ақпаратпен болжам

жаса
2 қадам – Тренді есепте
3 қадам – тренді қоса алғандағы болжам
Слайд 17

© Wiley 2010 Дәл болжам моделін таңдау Қолжетімді ақпараттың түрі Кейбір

© Wiley 2010

Дәл болжам моделін таңдау

Қолжетімді ақпараттың түрі
Кейбір әдістер көбірек

ақпарат қажет етеді
Дәлдіктің өлшемі
Дәлдікті арттыру үшін көбірек ақпарат керек
Болжам жасау мерзімі
3 ай vs. 10 жыл: екеуіне екі түрлі модель қажет
Слайд 18

© Wiley 2010 Болжам жасау құралдары Microsoft Excel, Quattro Pro, Lotus

© Wiley 2010

Болжам жасау құралдары

Microsoft Excel, Quattro Pro, Lotus 1-2-3 тәрізді

қарапайым құралдар
SPSS, SAS, NCSS, Minitab сияқты статистикалық бағдарламалар
Forecast Master, Forecast Pro, Autobox, SCA сияқты арнайы болжам бағдарламалары
Слайд 19

© Wiley 2010 Болжам Компанияның келесілер үшін де болжам жасайтынын ұмытпауымыз

© Wiley 2010

Болжам

Компанияның келесілер үшін де болжам жасайтынын ұмытпауымыз қажет:
Заводтың сыйымдылығы

(9 апта),
Заводтың потенциалы мен жаңа заводтарға деген қажеттілік
Керекті жұмысшылар саны (11 апта).
Слайд 20

© Wiley 2010 Ұйымдағы болжам Жалпы айтқанда операциялық менеджер қабылдайтын барлық

© Wiley 2010

Ұйымдағы болжам

Жалпы айтқанда операциялық менеджер қабылдайтын барлық шешім болжамдарға

сүйене отырып жасалынады:
Бәсекеге қабілеттік таңдаулары, процестегі өзгерістер, үлкен көлемдегі технологияларды сатып алу шешімі /3 апта/
Тактикалық жоспарлау, жұмысшылардың жұмыс кестесі /11 апта/