Ekonomia menedzerska

Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania WIT __________________________________________________________________

Co to jest zmowa cenowa?

Zmowy cenowe to potoczne określenie porozumień, których celem lub skutkiem, zgodnie z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów, jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku, polegające w szczególności na ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu / sprzedaży towarów.
Przedmiotem zakazanych porozumień są ceny, przez które rozumie się zarówno same ceny, jak i opłaty o charakterze cen, marże handlowe, prowizje i narzuty.

Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania WIT __________________________________________________________________

Dlaczego zmowy cenowe są zwalczane przez prawo antymonopolowe?

Zwalczanie zmów cenowych jest pożądane nie tylko z punktu widzenia interesów konsumentów, ale i przedsiębiorców, ponieważ pozwala minimalizować negatywne skutki zmów cenowych (m.in. eliminację przedsiębiorców, spadek jakości towarów, ograniczanie praw konsumenta).
Stanowisko doktryny jest w tym zakresie niemalże jednolite, traktując niedozwolone porozumienia cenowe za klasyczne i najpoważniejsze ograniczenie konkurencji, ponieważ ich istotą jest uderzanie w podstawowy aspekt konkurowania - cenę. To bowiem ona uważana jest za jeden z podstawowych bodźców i kryteriów decyzyjnych w sferze relacji konkurencyjnych, a tym samym prawidłowego funkcjonowania rynku.
Zmowy cenowe pozwalają na wyeliminowanie niepewności co do przebiegu procesów rynkowych i warunków działania konkurentów, która to niepewność jest podstawą działania konkurencji.

Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania WIT __________________________________________________________________

Kary za zmowy cenowe

Zgodnie z prawem, zakazane są porozumienia, których celem bądź skutkiem jest wyeliminowanie lub ograniczenie konkurencji, polegające w szczególności na ustalaniu cen. Nie jest przy tym istotne, czy planowany cel został osiągnięty i czy porozumienie weszło w życie.
Zmowa cenowa należy do najcięższych naruszeń prawa antymonopolowego, za co uczestnicy mogą zostać ukarani kwotą do 10 proc. ubiegłorocznego przychodu.
Uczestnicy zmów, którzy chcą uniknąć sankcji finansowej mogą skorzystać z programu łagodzenia kar. W ramach programu przedsiębiorca, który dostarczy istotne informacje o istnieniu porozumienia, a nie był jego inicjatorem może ubiegać się nawet o całkowite umorzenie kary.

Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania WIT __________________________________________________________________

Rodzaje porozumień cenowych

Klasyfikacja 1:
porozumienia horyzontalne (np. zmowa producentów)
porozumienia wertykalne (np. w pionie dystrybucyjnym)
Klasyfikacja 2:
bezpośrednie ustalanie cen
narzucanie ceny odsprzedaży - poprzez narzucanie ceny dystrybutorom
narzucanie cen minimalnych
narzucanie cen maksymalnych
kierunkowe ustalanie ceny - porozumienie dotyczy poszczególnych elementów składowych ceny tj. marż, rabatów, narzutów;
porozumienie informacyjne - porozumienie polegające na wymianie informacji pomiędzy jego uczestnikami, dotyczących wyników sprzedaży poszczególnych przedsiębiorców (głównie w zakresie ilości sprzedanych towarów i ich cen), wskutek czego ceny stosowane przez uczestników porozumienia zaczynają osiągać zbliżony poziom.

Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania WIT __________________________________________________________________

Zmowy cenowe – praktyka gospodarcza

Skala zjawiska jest ogromna. W 2009 roku Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów prowadził 37 postępowań dotyczących zmów, zakończył – 18.
Do niedozwolonych porozumień ograniczających konkurencję najczęściej dochodzi na rynkach sektora budowlanego. W ciągu ostatnich pięciu lat UOKiK wydał 15 decyzji w sprawach zmów przedsiębiorców w tej branży, dotyczących m.in. ustalania cen sprzedaży cementu, farb i lakierów, płytek ceramicznych, dachówek ceramicznych, rynien czy materiałów ściennych.
Przykładem jest zmowa cenowa pomiędzy producentami cementu. UOKiK nałożył najwyższe w historii Polski kary o łącznej wysokości ponad 411 mln zł za uczestnictwo w kartelu.

Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania WIT __________________________________________________________________

Największa wykryta w Polsce zmowa cenowa (2009)

Przykładem jest zmowa cenowa pomiędzy producentami cementu. UOKiK nałożył na największych producentów cementu najwyższe w historii Polski kary o łącznej wysokości ponad 411 mln zł za uczestnictwo w kartelu. W zmowie uczestniczyło siedem spółek: Cemex Polska, Dyckerhoff Polska, Grupa Ożarów, cementownie Odra i Warta oraz Górażdże Cement, których łączny udział w polskim rynku wynosi niemal 100%. Przez ponad 11 lat producenci dzielili rynek i ustalali ceny, wymieniając się w tym celu informacjami poufnymi - wykazało postępowanie.
Do wykrycia zmowy przyczyniły się informacje dwóch uczestników największego w historii Polski kartelu. Już przed trzema laty Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wszczął postępowanie antymonopolowe w związku z podejrzeniem zawarcia niezgodnego z prawem porozumienia pomiędzy producentami cementu szarego.

Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania WIT __________________________________________________________________

900 tys. zł kary za zmowę cenową dla Cersanitu

Producent płytek ceramicznych i gresów Cersanit ustalał ze swoimi dystrybutorami minimalne ceny sprzedaży produktów. Na inicjatora porozumienia Urząd nałożył karę ponad 900 tys. zł.
Postępowanie antymonopolowe w tej sprawie zostało wszczęte pod koniec 2008 roku. Spółka Opoczno (w maju 2008 roku została przejęta przez Cersanit, który jest jej następcą prawnym) ustalała w umowach handlowych z odbiorcami hurtowymi ceny płytek ceramicznych i gresów. Zakwestionowane kontrakty obowiązywały od lipca 2006 roku do kwietnia 2007 roku.
Jak ustalił UOKiK, inicjatorem porozumienia była spółka Opoczno. Spółka zobowiązała swoich odbiorców hurtowych do sprzedaży produktów po cenach nie niższych niż 25 proc. od sugerowanych. Zdaniem Prezes UOKiK zawarte porozumienie w rzeczywistości oznaczało ustalenie minimalnej ceny odsprzedaży na oferowane odbiorcom produkty.
Skutkiem niedozwolonego porozumienia było ograniczenie konkurencji cenowej pomiędzy dystrybutorami. Producent płytek uzyskał bowiem gwarancję utrzymania cen swoich produktów na odpowiednim poziomie, natomiast dystrybutorzy nie musieli obawiać się konkurencji pomiędzy sobą. Negatywne skutki kartelu odczuwalne były przede wszystkim przez kontrahentów dilerów, którzy nie mogli kupić produktów po cenach niższych niż ustalone.

Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania WIT __________________________________________________________________

Zmowy cenowe – na świecie

Dell oskarża m.in. Sharpa i Toshibę o zmowę cenową
Trzeci co do wielkości producent komputerów złożył w sądzie w San Francisco pozew przeciw pięciu firmom produkującym panele LCD. O zawarcie porozumienia cenowego Dell podejrzewa pięć firm: Sharpa, Hitachi, Toshibę, Seiko Epson i HannStar.
Nokia oskarża producentów LCD o zmowę cenową (2009)
Największy producent komórek twierdzi, że 11 czołowych firm - w tym AU Optronics, Hitachi, LG, Philips, Samsung, Seiko Epson, Sharp czy Toshiba. - zawarło kartel na rynku ciekłokrystalicznych ekranów m.in. używanych w komórkach. I żąda odszkodowania.
Nokia złożyła pozwy w tej sprawie w sądach w Wlk. Brytanii i USA. Okarża 11 firm o zawyżanie cen paneli LCD "powyżej poziomu, który obowiązywałby na konkurencyjnym rynku". Zmowa miała trwać przynajmniej przez dziesięć lat - od 1 stycznia 1996 r. do 11 grudnia 2006 r.