Содержание
- 2. АБАЙ ҚҰНАНБАЕВТЫҢ ӨМІР ЖОЛЫ
- 3. АБАЙ ҚҰНАНБАЕВ Ұлы ақын, ағартушы, қазақтың жазба әдебиетінің және әдеби тілінің негізін салушы – Абай (Ибрахим)
- 4. Ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер, либералды
- 5. ҰЛЫ АҚЫННЫҢ МҰРАЛАРЫ
- 6. «Ұлы Абайдың шығармашылық мұрасы-халқымыздың ғасырлар бойы маңызын жоймайтын рухани қазынасы.Маңызын жоймау былай тұрсын,заман өзгеріп,қоғамдық санада күрт
- 7. Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін, Жоқ-барды,ертегіні термек үшін. Көкірегі-сезімді,тілі-орамды, Жаздым үлгі жастарға бермек үшін!
- 8. Ақынның шығармашылықпен еркін араласуы 1860 жылдар болды. Ол кезде Абай өлеңдерін басқа аттармен жариялаған, тек 1886
- 9. Абай тек қана ақын емес, сонымен бірге сазгер. Халық арасынан шыққан таланттарды танып, олардың еңбегін таратушы
- 10. АБАЙДЫҢ ТАБИҒАТ ЛИРИКАСЫ
- 11. Табиғат - адам баласының еңбек етіп, өмір сүретін ортасы. Бар байлық, қазына, тіршілік, табиғат дүниежүзі әдебиетіндегі
- 12. Сұр бұлт түсі суық қаптайды аспан, Күз болса, дымқыл тұман жерді басқан. Білмеймін, тойғаны ма, тоңғаны
- 13. Бұл өлеңде күз түсумен бірге бәйшешек солып, ағаштардың сидиып, жапырағынан айрылғанын, ерке жазда мәз-мейрам болып келген
- 14. Абай жылдың қай мезгілін суреттесе де, ең алдымен оның шындық бейнесін береді. Жоғарғы үзіндіде келтірген өлеңдердің
- 15. Желсіз түнде жарық ай Сәулесі суда дірілдеп Ауылдың жаны терең сай Тасыған өзен гүрілдеп Қалың ағаш
- 16. Мұнда Абай көз алдыңа мынадай дүниенің түрін келтірген:желсіз,жарық түн,әдемі тау,су бетінде дірілдеген айдын,ұйықтаған ауыл,үрген ит. Бұл
- 17. Абай қыстың кескінін де аса шеберлікпен суреттейді. Үскірік бораны бұрқырап тұрған қысты рақымсыз адам бейнесіне ұқсатады.
- 18. Абай “Қыс” өлеңінде қысты адам бейнесінде суреттейді. Бұрын қысты бұлай суреттеу болмаған. Абай оны қазақтың ұғымына
- 19. Абай жылдың қай мезгілін суреттесе де, ең алдымен оның шындық бейнесін береді. Жоғарғы үзіндіде келтірген өлеңдердің
- 20. Шын хакім ,сөздің асыл баға бермес , Бір сөзің мың жыл жүрсе дәмі кетпес . Қарадан
- 21. Атағы жер жүзіне дүрілдеген, Бұл біздің Абай ата гүрілдеген. Құнанбаев атамыз жер жүзінде, Танылған бар әлемге
- 23. Скачать презентацию
АБАЙ ҚҰНАНБАЕВТЫҢ ӨМІР ЖОЛЫ
АБАЙ ҚҰНАНБАЕВТЫҢ ӨМІР ЖОЛЫ
АБАЙ ҚҰНАНБАЕВ
Ұлы ақын, ағартушы, қазақтың жазба әдебиетінің және әдеби тілінің негізін
АБАЙ ҚҰНАНБАЕВ
Ұлы ақын, ағартушы, қазақтың жазба әдебиетінің және әдеби тілінің негізін
Ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер, либералды
Ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер, либералды
Абай Шығыс пен Батыс мәдениеті мен өркениетін жетік білген. Бірқатар әлем ойшылдарының еңбектерімен жақсы таныс болған. Философиялық трактаттар стилінде жазылған «Қара сөздері» - тақырып ауқымдылығымен, дүниетанымдық тереңдігімен, саяси-әлеуметтік салмақтылығымен құнды.
ҰЛЫ АҚЫННЫҢ МҰРАЛАРЫ
ҰЛЫ АҚЫННЫҢ МҰРАЛАРЫ
«Ұлы Абайдың шығармашылық мұрасы-халқымыздың ғасырлар бойы маңызын жоймайтын рухани қазынасы.Маңызын жоймау
«Ұлы Абайдың шығармашылық мұрасы-халқымыздың ғасырлар бойы маңызын жоймайтын рухани қазынасы.Маңызын жоймау
Ж.ЫСМАҒҰЛОВ
Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін,
Жоқ-барды,ертегіні термек үшін.
Көкірегі-сезімді,тілі-орамды,
Жаздым үлгі жастарға бермек үшін!
Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін,
Жоқ-барды,ертегіні термек үшін.
Көкірегі-сезімді,тілі-орамды,
Жаздым үлгі жастарға бермек үшін!
Ақынның шығармашылықпен еркін араласуы 1860 жылдар болды. Ол кезде Абай өлеңдерін
Ақынның шығармашылықпен еркін араласуы 1860 жылдар болды. Ол кезде Абай өлеңдерін
Абайтанудың білгірі М. Әуезовтің атап көрсеткендей, Абай мұрасының нәр алған рухани үш арнасы: өз халқының мәдени мұрасы мен Шығыс, Батыс елдерінің рухани қазынасы болды.
Оқи жүріп, білімін толықтыра жүріп қырықтан асқан шағында біржола ақындыққа берілді.
Туған халқын сүйіп, оны қасіреттен құтқаруды, бодандыққа қарсы Абай халқын оятып, береке-бірлікке шақырды. Туған халқы да Абайын сүйіп, қатты құрметтеді. Өмірлік мағынасы зор өлеңдерін жатқа айтып, тұмардай сақтады. Шынында әр сөзі теңіздің тереңіне тартқандай мың батпан ойдан туған, кісіге берер шабыты мен шапағаты мол Абай әр қазақтың бағдаршамы іспетті.
Абай өлеңдері бай философиялық, курескерлік қасиетке ие. Ол ең алдымен қазақтың телегей – теңіз ауыз әдебиетінен сусындап, батырлар жыры мен ғашықтық жырларының үрдісіне мұрагерлік етті.
Абай қазақ өлең үлгісін жаңаша тұрғыдан байыта түсті. Сондықтан да Абай қазақ жазба әдебиетінің негізін қалаушы деуге болады.
Абай тек қана ақын емес, сонымен бірге сазгер. Халық арасынан шыққан
Абай тек қана ақын емес, сонымен бірге сазгер. Халық арасынан шыққан
Абайдың ән шығармашылығы қазақтың халық музыкасында ерекше орын алады. «Сегіз аяқ», «Айттым сәлем, Қаламқас», «Желсіз түнде жарық ай» т. б. әндері әлі күнге халық жүрегінен жылы орын алған.
Абай өзінің шығармашылығында қара сөзге ерекше мән берген.
Абай поэзиясының арқауы ғылым, білім, еңбек – осы қара сөздерде жалғасып дамиды.
Қара сөздерден адамның көңіл-күйінің жарығы мен қараңғысының айнасы болған – күлкі мен қайғы туралы педагогтар арасында осы күнге дейін айтылмаған тың ой табамыз. Өйткені күлкі мен қайғы туралы ешкім Абайдай тап басып айта алмаған. Абай «күлме» демейді тек «орынсыз күлкіден сақ бол» дейді. Абай өз шығармалары арқылы рухани бірлікке шақырады.
Қорыта айтқанда, Абай қазақтың демократ ақыны, ұлы ойшыл, философы. Ол қазақ тілінің мәйегінен көптеген өлеңдер мен дастандар сондай-ақ, басқа да философиялық шығармалар жазды.
Абайды Абай еткен, асыл сөзімен өлең етіп ұйытып, жүрегіне жыр болып байланған қасиеті - өмірден әділет, мейірім, сенім, адалдық іздеу барысында тапқан танымдық олжалары, санасын сарғайтып барып көзін ашқан тұжырым тоғыстары өлең арқылы өріліп жатыр.
Абай өлеңдерінің тақырыбы жан-жақты әлеуметтік аясы кең. Өлеңдері халықты өнерге, білімге, ғылымға шақырады, әрі жанға жайлы, жүрекке жылы тиетін махаббат өлеңдері болып келеді. Сондықтан Абай өлеңдері XIX ғасырдағы «қазақ қоғамының айнасы» деп те аталады.
АБАЙДЫҢ ТАБИҒАТ ЛИРИКАСЫ
АБАЙДЫҢ ТАБИҒАТ ЛИРИКАСЫ
Табиғат - адам баласының еңбек етіп, өмір сүретін ортасы. Бар байлық,
Табиғат - адам баласының еңбек етіп, өмір сүретін ортасы. Бар байлық,
Сұр бұлт түсі суық қаптайды аспан,
Күз болса, дымқыл тұман жерді
Сұр бұлт түсі суық қаптайды аспан,
Күз болса, дымқыл тұман жерді
Жылқы ойнап, бие қашқан, тай жарысқан. Жасыл шөп, бәйшешек жоқ бұрынғыдай, Жастар күлмес, жүгірмес бала шулай. Қайыршы шал-кемпірдей түсі кетіп, Жапырағынан айрылған ағаш, қурай.
КҮЗ
Бұл өлеңде күз түсумен бірге бәйшешек солып, ағаштардың сидиып, жапырағынан айрылғанын,
Бұл өлеңде күз түсумен бірге бәйшешек солып, ағаштардың сидиып, жапырағынан айрылғанын,
Кемпір, шал құржаң қағып, бала бүрсең,
Көңілсіз қара суық қырда жүрсең, - дейді.
Жалғыз бұл ғана емес, қай жерін оқысаң да, көзіңе күзгі кедей ауылдың көңілсіз сүреңі елестейді. Табиғатты оқиғамен байланыстыра суреттеу халық ауыз әдебиетінде де болды. Бірақ қазақ әдебиетінде табиғаттың өзін жеке тақырып етіп алып, Батыстың классик ақындарының үлгісімен суреттеу Алтынсарин мен Абайдан басталады. Әсіресе оны жоғарғы сатыға көтерген - Абай.
Абай жылдың қай мезгілін суреттесе де, ең алдымен оның шындық бейнесін
Абай жылдың қай мезгілін суреттесе де, ең алдымен оның шындық бейнесін
Күлімдесіп, көрісіп, құшақтасып,
Шаруа қуған жастардың мойны босап,
Сыбырласып, сырласып, мауқын басып, - деп, Абай күн көрісі табиғатпен нық байланысты болған елдің алты ай қыста бүрсең қаққан, қалт-құлт еткен кейпі жаз келе жадырап, басқа түрге енгенін, мал баққан ел қандай қуанышпен жазды қарсы алатындығын, оның өзі өмір тіршілігімен байланысты екендігін көрсетеді. Ақын қазақ даласындағы жазғытұрғы кездің барлық суретін толық берумен бірге, бұл кезді қазақ халқын еңбекке жұмылдыратын, тіршілік үшін күресінің қайнар көзі деп таниды.
Желсіз түнде жарық ай
Сәулесі суда дірілдеп
Ауылдың жаны терең сай
Тасыған өзен гүрілдеп
Қалың
Желсіз түнде жарық ай
Сәулесі суда дірілдеп
Ауылдың жаны терең сай
Тасыған өзен гүрілдеп
Қалың
Сыбырласып өзді-өзі
Көрінбей жердің топырағы
Құлпырған жасыл жер жүзі
Мұнда Абай көз алдыңа мынадай дүниенің түрін келтірген:желсіз,жарық түн,әдемі тау,су бетінде
Мұнда Абай көз алдыңа мынадай дүниенің түрін келтірген:желсіз,жарық түн,әдемі тау,су бетінде
Бұл дүниенің бір ұнамды суреті. Нәзік мінез,ыстық махаббатқа жүректері толып айқасқан екі ғашықтың сұлу халін әлгіндей сұлу суретімен құбылыстырып “Желсіз түнде жарық ай” деп жазған өлеңі суретшілігінің зо куәсі
Абай қыстың кескінін де аса шеберлікпен суреттейді. Үскірік бораны бұрқырап тұрған
Абай қыстың кескінін де аса шеберлікпен суреттейді. Үскірік бораны бұрқырап тұрған
Ақ киімді,денелі,ақ сақалды
Соқыр мылқау танымас тірі жанды
Үсті-басы ақ қырау,түсі суық
Басқан жері сықырлап келіп қалды
Қыс
Абай “Қыс” өлеңінде қысты адам бейнесінде суреттейді. Бұрын қысты бұлай суреттеу
Абай “Қыс” өлеңінде қысты адам бейнесінде суреттейді. Бұрын қысты бұлай суреттеу
Абай жылдың қай мезгілін суреттесе де, ең алдымен оның шындық бейнесін
Абай жылдың қай мезгілін суреттесе де, ең алдымен оның шындық бейнесін
Күлімдесіп, көрісіп, құшақтасып,
Шаруа қуған жастардың мойны босап,
Сыбырласып, сырласып, мауқын басып, - деп
Абай күн көрісі табиғатпен нық байланысты болған елдің алты ай қыста бүрсең қаққан, қалт-құлт еткен кейпі жаз келе жадырап, басқа түрге енгенін, мал баққан ел қандай қуанышпен жазды қарсы алатындығын, оның өзі өмір тіршілігімен байланысты екендігін көрсетеді.
Шын хакім ,сөздің асыл баға бермес ,
Бір сөзің мың жыл жүрсе
Шын хакім ,сөздің асыл баға бермес , Бір сөзің мың жыл жүрсе
Қазақты тану үшін Абайды оқу қажет, ал Абайды түсіну үшін азамат болу шарт. Абайды тану - қазақтың өзін-өзі тануының, басы да, соңы да! Абайды тану - Абай айтқан сындардан толық қорытынды шығару деп білеміз. Айдай анық нәрсе, Абай ақын ғана емес, ол өлеңдері арқылы өз халқының төрдегі басын есікке сүйреп келген, басты міндерін батыл көрсетіп берген тұңғыш дана сыншымыз да!
Атағы жер жүзіне дүрілдеген,
Бұл біздің Абай ата гүрілдеген.
Құнанбаев атамыз жер жүзінде,
Танылған
Атағы жер жүзіне дүрілдеген,
Бұл біздің Абай ата гүрілдеген.
Құнанбаев атамыз жер жүзінде,
Танылған
Барсам да, әрбір елге әр қалаға,
Өмірден аз хабары бар адамда.
Білмейтін Абай атаны жан көргем жоқ,
Мен бұған қуанамын, таңданамда.
Айтайыншы таңқалудың енді жайын,
Ұшқаны атақ-даңқы көрген сайын.
Көз алдыма келтірем сол бейнесін,
Кәдімгі жақсы адамды қарапайым.
Абай атамыз адамдықты қалаған,
Ақиқатты бетке қарап қадаған.
Атамыздың атағына асқар тау тең,
Жақсы қасиет өн бойында тараған.
Иә , Абай ата құдіретіне жетпейді ғой ештеңе, еңбегіңіз үлгі болар біздерге, өшпесе екен артта қалған еңбегі!!!