Jeoloji biliminin tarihsel gelisimi

Содержание

Слайд 2

BAZI YARARLI KAYNAKLAR Ronan, C.A., (1983) Science: its history & development

BAZI YARARLI KAYNAKLAR
Ronan, C.A., (1983) Science: its history & development among

Word cultures. İhsanoğlu, E. & Günergün, F. (2003) çevirisi; Bilimin tarihi – Dünya kültürlerinde bilimin tarihi ve gelişmesi. Tubitak Akademik Dizi, 611s.
Oldroyd , D., (1996), Thinking about the Earth: A History of ideas in Geology. Tansel, Ü. (2004) çevirisi; İnsan düşüncesinde Yerküre: Yerb,ilim’e Tarihsel Bir Bakış. TUBITAKL Popüler Bilim Kitapları, 186, 563s.
Yıldırım, C., (1994) Bilim Tarihi, Remzi Kitabevi, 274s.
Stelof, R. (1996) Charles Darwin - And the Evolution Revolution. Oxford University Press. Kalınyazgan, İ., (2000) çevirisi; Charles Darwin – Evrim Devrimi, Tubitak Popüler Bilim Kitapları, 137s.
Слайд 3

BAZI YARARLI KAYNAKLAR Morehead, A., (1969) Darwin and the Beagle. Arık,

BAZI YARARLI KAYNAKLAR
Morehead, A., (1969) Darwin and the Beagle. Arık, N.,

(2003) çevirisi; Darwin ve Beagle Serüveni, Tubitak Popüler Bilim Kitapları, 237s.
Gould, J. S., (1977) Ever since Darwin – Reflections in Natural History. American Museum of Natural History. Temürcü, C. , (2005) çevirisi; Darwin ve sonrası – doğa tarihi üzerine düşünceler, Tubitak Popüler Bilim Kitapları, 313s.
Şengör, A.M.C., (2004) Yaşamın Evrimi Fikrinin Darwin Döneminin Sonuna Kadarki Kısa Tarihi, İTÜ Yayınevi, 187s.
Koyre, A., (1973) Etudes d’histoire de la pensée scientifique. Editions Gallimard. Dinçer, K. (2000) çevirisi; Bilim Tarihi Yazıları, Tubitak Popüler Bilim Kitapları, 277s.
Diamond, J., (1997) Guns, Germs, and Steel – The Fates of Human Societies. İnce, Ü., (2001) çevirisi; Tüfek, Mikrop ve Çelik – İnsan Topluluklarının Yazgıları, Tubitak Popüler Bilim Kitapları, 610s.
Слайд 4

1.GİRİŞ

1.GİRİŞ

Слайд 5

Bilgisizlikle savaş ancak doğa hakkındaki bilgileri arttırmakla mümkündür.

Bilgisizlikle savaş ancak doğa hakkındaki bilgileri arttırmakla mümkündür.

Слайд 6

Tarih kitapları insanın bilimdeki başarılarını anlatmak yerine insanın diğer insanlara egemen olma mücadelesini «siyasi tarihi» anlatmaktadırlar.

Tarih kitapları insanın bilimdeki başarılarını anlatmak yerine insanın diğer insanlara egemen

olma mücadelesini «siyasi tarihi» anlatmaktadırlar.
Слайд 7

Bilim, insanın kendinin de içinde yaşadığı Dünya’ya olan merakından ve yaşamsal

Bilim, insanın kendinin de içinde yaşadığı Dünya’ya olan merakından ve

yaşamsal ihtiyaçlarından kaynaklanır ve belki de bu nedenle Dünya üzerindeki bütün uygarlıklarda ortaya çıkmıştır.
Слайд 8

Bilimin tarihsel gelişiminde bugünkü modern insan için alışılmışın dışında ve hatta

Bilimin tarihsel gelişiminde bugünkü modern insan için alışılmışın dışında ve

hatta bazan acayip görünen o dönemin kültür ve inançlarının çok önemli tesirleri vardır. Bu yüzden bilimde tarihsel gelişimi anlayabilmek için bugünkü kültür ve inançlarımızdan bir an için sıyrılmamız gerekebilir.
Слайд 9

Matbaanın bulunuşu: 1425 Matbaanın Osmanlı’da kurulması: 1726; Vankulu Lügatı: 1729 Bilimin

Matbaanın bulunuşu: 1425
Matbaanın Osmanlı’da kurulması: 1726;
Vankulu Lügatı: 1729

Bilimin tarihsel

gelişiminde dönemin kültür ve inançlarının çok önemli tesirleri vardır.
Слайд 10

Bilim; gerçekleri basit olarak bir araya getirmek değildir. Bilim; gerçekler arasında

Bilim; gerçekleri basit olarak bir araya getirmek değildir.
Bilim; gerçekler

arasında kurulan mantık ilişkilerinden meydana gelen ve bir varsayım veya bir teori ortaya koymaya imkan veren bir sistemdir.
Слайд 11

Bazan bu teoriler paradigma olarak adlandırılabilir ve kendileri de zamanla bir

Bazan bu teoriler paradigma olarak adlandırılabilir ve kendileri de zamanla

bir diğer paradigma etkisiyle değişebilir - yok olabilir.
Bilim yapmak için;
(ve nihayet, var olan paradigmayı yıkıp yenisini yaratabilmek için)
canlı ve yaratıcı bir hayal gücü
gereklidir.
Слайд 12

Sağda; Tibet Ruh Kapanı: Gökyüzünden gelecek kötü ruhlardan korunmak amacıyla evlerin

Sağda; Tibet Ruh Kapanı: Gökyüzünden gelecek kötü ruhlardan korunmak amacıyla evlerin

çatılarına konuyor. Bugünkü paratonere benziyor..
Solda; Yağmur duası. Yağmur – ürün ilişkisi
Слайд 13

Tarih öncesi çağlarda bu hayal gücü büyü’yü doğurmuştur. Büyücü bir taraftan

Tarih öncesi çağlarda bu hayal gücü büyü’yü doğurmuştur.
Büyücü

bir taraftan doğadan kaynaklanan bilgilere sahipken diğer yandan tanrılara ulaşabilme gücüne sahiptir.
Bilim ile din arasında bu çağlarda çatışma yoktur. Çünkü bu dönemlerde bilim doğaya ve ruhlara dayanan açıklamaların bir karışımıydı...
Слайд 14

YAZI T A Ş D E V R İ M A

YAZI

T A Ş D E V R İ

M A D E

N D E V R İ

E S K İ

O R T A

Y E N İ

A v c ı l ı k - T o p l a y ı c ı l ı k

Çakmaktaşlarının yontularak kesici alet yapımı

Küçük yaşamsal araç-gereç yapımı

Yerleşik düzene geçiş
Tarımsal üretim
Hayvan evcilleştirme

Bakır D. – Tunç D. – Demir D.

Tekerleğin bulunuşu

Jeolojinin tarihsel gelişimi…

Слайд 15

KIZILDENİZ, Hz. MUSA ve NUH TUFANI Musa Peygamber, MÖ XIII yy’da

KIZILDENİZ, Hz. MUSA ve NUH TUFANI
Musa Peygamber, MÖ XIII yy’da İsrailoğullarını

Firavun’dan kurtarır...
Asası ile Kızıldeniz sularını yarmış, sonra tekrar kapatmış
Gılgamış Destanının «Babil» anlatısına; MÖ3400’e kadar giden bir «Tufan» öyküsü vardır...
Tufan; kutsal kitaplara göre bir kavmi ya da tüm insanları cezalandırmak üzere gönderilen büyük felakettir.
Tevrat’ta, İncil’de ve Kuran’da da söz edilmektedir.
Eduard Suess (1831-1914) Nuh Tufanı için; depremler ve ardından gelen büyük bir tsunami açıklaması yapmıştır.
Слайд 16

ESKİ YUNAN; Evreni büyü ve hurafeye başvurmadan ilk açıklayan, (sürekli) fikir

ESKİ YUNAN;
Evreni büyü ve hurafeye başvurmadan ilk açıklayan, (sürekli) fikir üreten,

(sağlam) açıklamalar tasarlayan, zayıf ve karanlık noktalarda «tanrı»lara başvurmayan doğa filozofları yetişmiştir. Örnek;
«Evren’in temel yapı maddesi su’dur. Çünkü katı ve buhar hale dönüşebiliyor...!» Milet’li Thales...
Слайд 17

ESKİ YUNAN; Milet’li Thales (MÖ:624-546), Yeryüzü bir ada gibi, okyanusun üzerinde

ESKİ YUNAN;
Milet’li Thales (MÖ:624-546), Yeryüzü bir ada gibi, okyanusun üzerinde yüzmektedir.

Sarsıntılar (depremler) bu yüzden oluşur...!
Anaksimandros (MÖ 611-547) Peki su (okyanus) neyin üzerinde duruyor?
Yerküre diğer bütün cisimlerden eşit uzaklıkta, boşlukta durmaktadır...!
Yeryüzü engebelidir ama bir bütün olarak düz varsayılabilir. Dünya davul biçimindedir. Öteki yüzünde de insanlar yaşıyor olabilir...!
Evren, «apeiron» denilen (uçsuz bucaksız-sonsuz) bir alt katmanın üzerinde bulunmaktadır.
«Bir şey; kendisi açıklanmaya muhtaç başka bir şeyle açıklanamaz»
Слайд 18

ESKİ YUNAN; Anaksimenes, Hekataeos, Pithagoras, ... Parmenides, Hangi yönde ilerlenirse ilerlensin

ESKİ YUNAN;
Anaksimenes, Hekataeos, Pithagoras, ...
Parmenides, Hangi yönde ilerlenirse ilerlensin nitelikleri

hep aynı kalan tek cisim «küre»dir. Evren bir «varlık küresi»dir.
Herakleitos (MÖ540-480) Evren’in temel yapı maddesi «ateş»tir. Burada «ateş» bir madde değil, «enerji»dir.
Sokrates (MÖ469-399) (eşi;Ksantippe);Yüksek ahlaki
değerler ve «gerçek sevgisi»... Sofist öğretmenlerle
çatışma, diyalektik (/çürütme)
Слайд 19

ESKİ YUNAN; Herodotos (MÖ484-425) Nil nehri de tıpkı Kızıldeniz gibi bir

ESKİ YUNAN;
Herodotos (MÖ484-425) Nil nehri de tıpkı Kızıldeniz gibi bir

deniz idi. Sürekli taşıdığı taş ve toprak ile dolmuştur. Önündeki «delta» da taşınan kaya kırıntılarının eseridir.
Kızıldeniz de bu kadar kırıntı taşısaydı bir nehir haline gelirdi...
Nil Nehri ile Kızıldeniz bir kanalla birleştirilse, Kızıldeniz bile 20.000 yıl içinde bir nehre dönüşür...
Strabon (MÖ63-MS21) Amasyalı... Geographica (XVII cilt). Kıyıdan uzakta deniz kabuklarının varlığı,
Tsunami benzetmesi,
Mısır piramitlerindeki Nummulites fosilleri
pirinç benzetmesi...
Слайд 20

ESKİ YUNAN; Hippokrates, Platon, Aristoteles, Öklides (Euclid), Arkhimedes, Batlamyus (Ptolemaus MS

ESKİ YUNAN;
Hippokrates, Platon, Aristoteles, Öklides (Euclid), Arkhimedes,
Batlamyus (Ptolemaus MS 85-165 -

Geographike Syntaxis)
Aristoteles (MÖ 384-322) Yunan biliminin en önemli karakteri, Platon’un öğrencisi, 3yıl Assos’ta yaşadı, Büyük İskender’in hocası, ...
Evren sınırlı bir küredir
Yer bu kürenin merkezindedir (Sınırlı olmasa bir merkezi olmazdı)
Yer hareketsizdir. Küre şeklindedir.
Yıldızlar dairesel yörüngeler üzerinde hareket ederler
Her şeyin kendi doğal yeri vardır. Katı cisimler: yerin merkezi, Su: yeryüzü, Hava yerin çevresi, Ateş: başımızın üstündeki bir küre
Слайд 21

ESKİ YUNAN; Eratosthenes (MÖ 275-194) İskenderiye kitaplığında görevliydi, Yerkürenin gerçek büyüklüğünü

ESKİ YUNAN;
Eratosthenes (MÖ 275-194) İskenderiye kitaplığında görevliydi, Yerkürenin gerçek büyüklüğünü %2

hata ile hesaplayabildi...
Nil Nehri üzerinde Syênê (Aswan) ‘da yılın en uzun gününde güneş tam tepede, İskenderiye’de ise dairenin 1/50’si kadar sapma gösteriyor. Aswan İskenderiye arası 5000 stadia olduğuna göre; 1/50 daire 50.000stadia eder. 1Stadia 157m olduğuna göre;
157X5000X50=39.250.000m
39.250km olarak hesapladı.
Bugün bilinen meridyenel çevre; 40.007km.dir.
Слайд 22

ESKİ ÇİN’de; Haritalamada ızgaralama sistemi (MS100), ilk kabartma haritaları, Chu Hsi

ESKİ ÇİN’de;
Haritalamada ızgaralama sistemi (MS100), ilk kabartma haritaları,
Chu Hsi XI.yy;

«Dağlar, bir zamanlar suyun altında kalmış olan topraklardan yükselmiştir»
Fosiller canlı varlıkların kalıntılarıdır: MÖ I.yy
Bitki ve hayvan fosilleri, MS III.yy fosilleşmiş çam ağaçları, ...
Spirifer – Kuş fosili ? , «Taş balıklar»
Madenlerin sınıflanması; sertlik, renk, tat, vb...
Metallerin ergime ısısının farklılığı
Minerallerin ilaç olarak kullanılması
Mihenk taşı kullanımı, .....
Слайд 23

ESKİ ÇİN’de; Bitkilerin üzerinde yetiştiği kayalarla ilişkisi Bütün yer sarsıntılarının kaydı

ESKİ ÇİN’de;
Bitkilerin üzerinde yetiştiği kayalarla ilişkisi
Bütün yer sarsıntılarının kaydı tutulmuş
Tarihteki en

büyük depremlerden biri; MS1303; 800.000 insan ölümü
En eski sismografın yapılması