Roman Dmowski

II Rzeczypospolitej, poseł II i III Dumy Państwowej Imperium Rosyjskiego. Współzałożyciel Narodowej Demokracji (endecji, ruchu narodowego), główny ideolog polskiego nacjonalizmu. Polski działacz niepodległościowy, postulujący w pierwszym etapie zjednoczenie wszystkich ziem polskich i uzyskanie autonomii w ramach Imperium Rosyjskiego, a później odzyskanie niepodległości w oparciu o sojusz z Rosją i ententą, zaś w opozycji do państw centralnych (w szczególności Niemiec).

firmy brukarskiej na warszawskiej Pradze. Jako uczeń III Gimnazjum na Krakowskim Przedmieściu założył tam tajną organizację uczniowską „Strażnica”. W latach 1886–1890 studiował na Wydziale Fizyczno-Matematycznym Uniwersytetu Warszawskiego, wstępując do „Zetu”. W 1889 roku został przyjęty do konspiracyjnej Ligi Polskiej, a w latach 1891–1892 kontynuował studia w Paryżu. Po powrocie do kraju przekształcił Ligę Polską w Ligę Narodową i stanął na jej czele. Celem tej trójzaborowej i ponadklasowej organizacji było ukształtowanie nowoczesnego narodu polskiego, zdolnego w przyszłości do stworzenia własnego państwa.

miesiące w warszawskiej Cytadeli, po czym przybył do Lwowa, gdzie redagował „Przegląd Wszechpolski” i współtworzył Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne. W 1903 roku opublikował książkę Myśli nowoczesnego Polaka, w której wyłożył podstawy swej pozytywistyczno-nacjonalistycznej ideologii.

przekonać władze japońskie, że polskie powstanie przeciw Rosji, propagowane przez polskich socjalistów i Piłsudskiego, którego spotkał w Tokio, byłoby szkodliwym dla Polaków wsparciem rewolucji rosyjskiej. Po rewolucji 1905 roku został wybrany do II Dumy, gdzie kierował Kołem Polskim. W 1908 roku wydał swe główne dzieło geopolityczne Niemcy, Rosja i kwestia polska, w którym wskazywał, że największym zagrożeniem dla Polski są Niemcy. Uważał, że sprawę polską należy połączyć z sojuszem brytyjsko-francusko-rosyjskim, zwanym Ententą. Żydów uważał Dmowski za żywioł niepewny, sprzyjający Niemcom, a przez to wysoce niepożądany na ziemiach polskich.

po jej zajęciu przez Niemców wyjechał na Zachód, gdzie orędował na rzecz Polski. Coraz bardziej popularny we Francji i Wielkiej Brytanii, w 1916 roku otrzymał doktorat honoris causa uniwersytetu w Cambridge. W 1917 roku stanął na czele Komitetu Narodowego Polski w Paryżu, uznanego po rewolucji bolszewickiej w Rosji przez państwa Ententy za oficjalną reprezentację Polski. Choć w listopadzie 1918 roku obawiał się rewolucji socjalistycznej w Królestwie Polskim, uznał Piłsudskiego za Naczelnika Państwa, czym ułatwił powołanie centralnego rządu w Warszawie. Uznany przezeń za szefa delegacji polskiej, podczas konferencji pokojowej w Paryżu wygłosił pięciogodzinną mowę, uzasadniając polskie postulaty terytorialne. W imieniu Polski podpisał też z premierem Ignacym Paderewskim traktat wersalski z 26 czerwca 1919 roku.

że inni mówiący tym samym językiem są mi duchowo bliżsi i bardziej dla mnie zrozumiali, że pewne moje osobiste sprawy łączą mnie bliżej z nimi niż z obcymi, ale także dlatego, że obok sfery życia osobistego, indywidualnego, znam zbiorowe życie narodu, którego jestem cząstką, że obok swoich spraw i interesów osobistych znam sprawy narodowe, interesy Polski jako całości, interesy najwyższe dla których należy poświęcić to, czego dla osobistych spraw poświęcać nie wolno. Jestem Polakiem - to znaczy, że należę do narodu polskiego na całym jego obszarze i przez cały czas jego istnienia (...) Wszystko co polskie jest moje: niczego się wyrzec nie mogę. Wolno mi być dumnym z tego, co w Polsce jest wielkie, ale muszę przyjąć i upokorzenie, które spada na naród za to, co jest w nim marne".

wschodniej granicy Polski, w dużej mierze zrealizowanej w ramach pokoju zawartego z Rosją Sowiecką w Rydze w marcu 1921 roku. W II Rzeczpospolitej był przywódcą partii narodowo-demokratycznej i konspiracyjnego Obozu Wielkiej Polski. Pod koniec 1923 roku przez półtora miesiąca pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych, ale było to jedyne stanowisko rządowe, jakie zajmował. Zmarł w styczniu 1939 roku.

przez to w środowiskach, które nie uznają narodu za wartość wywołuje niechęć (…) jest oceniany w świetle dzisiejszych standardów, lub wręcz poprawności politycznej. Poddawany tego typu wiwisekcji nie pasuje do naszej epoki, przez co łatwo wydawać bardzo surowe sądy, ale niewłaściwe i niemądre. Postacie i procesy historyczne trzeba rozpatrywać na tle ich czasów i norm, które w tamtym czasie obowiązywały, a nie w świetle współczesnych aktualnych tendencji i aktualnych mód” – tłumaczył Hall.
"Oczywiście, należy przyznać, że Dmowski był antysemitą" - mówił prof. Hall. "Był to antysemityzm spowodowany oceną zagrożeń wynikających z istnienia dużej niezasymilowanej warstwy społecznej odgrywającej ważną rolę w życiu gospodarczym kraju. Należy podkreślić, że nie miał on nic wspólnego z rasizmem biologicznym propagowanym  przez niemiecki nazizm. To zupełnie inne typy antysemityzmu" - dodawał.