Бірлестіктер экологиясы

Жоспар:

1.Бірлестіктер мен жүйелердің экологиясы(синэкология)
2.Экожүйелердің негізгі типтеріне сипаттама
3.Экожүйенің энергетикасы
4.Экожүйелердің ұйымдасу заңдары
5.Экожүйелердің өнімділігінің

Синэкология(грек тіл.syn – бірге)-әр түрге жататын өсімдіктер, жануарлар мен микроорганизмдердің популяцияларының

Биоценоз(грек тіл.bios- өмір, koinos- жалпы ортақ)- қоршаған ортаның бірдей жағдайында бірге

Белгілі бір дәрежеде біртекті жағдайлармен сипатталатын, ағзалардың белгілі бір бірлестігімен

Экожүйе

Экожүйе дегеніміз-зат,энергия және
ақпараттар алмасу нәтижесінде
біртұтас ретінде
тіршілік ететін кез-келген

Биогеоценоз(экожүйе)

Су факторлары
(гидротоп)

Климаттық факторлары
(климатоп)

Топырақ факторлары
(эдафотоп)

Биотоп

Өсімдіктер
(фитоценоз)

Жануарлар
(зооценоз)

Микроорганизмдер(микробоценоз)

Биоценоз

Экожүйелердің жіктелінуі

Функционалдық

Құрылымдық

Су экожүйелері

Құрлық экожүйелері

Өсімдіктердің табиғи белгілері

Геологиялық және физикалық белгілері
Бойынша ерекшеленеді

Кең қолданылып жүрген құрылымдық жіктелу бойынша ғаламшарды төмендегі экожүйелерге бөледі:

Құрлық экожүйелері-тундра,тайга,орманды

Тундра

Негізгі белгісі-орманның болмауы.Өсімдіктер дүниесі
астық тұқымдастардан,қияр,шағын ағашты өсімдіктер мен
қыналы-мүкті бірлестіктерден

Тайга

Бореалды қылқанжапырақты ормандар тайга деген атпен белгілі.
Циркумполярлық зона түзе отырып үздіксіз

Дала

Қоңыржай белдеудің ксерофилді бірлестіктері әр түрлі
аталады.
Ксерофилді шөптесін өсімдіктердің таралу
аймағына

Еуразия далалары

Қоңыржай белдеудің астық тұқымдас
өсімдіктер даласы
бірнеше жалпы белгілермен сипатталады.

Солтүстік Америка бірлестігі

Материктің ортасында өте үлкен территорияны алып жатқан далалардың

Шөлдер

Шөлді жерлердің бірлестік типі,қоңыржай,субтропиктік және
торпиктік табиғат белдеулері жағдайында қалыптасады.

Биологиялық өнімділік-экожүйелердегі органикалық заттың жасалу жылдамдығы.
Бірінші реттік өнімділік-бірінші реттік өндірушілердің биомассасының

Жалпы бірінші
реттік
өнім

Өсімдіктердің энергия жинау
Жылдамдығы.(ЖБӨ)

Таза бірінші
реттік
өнім

Тыныс алу мен басқа

Экожүйе динамикасы

Тәуліктік

Көпжылдық

Маусымдық

Сукцессия

Белгілі бір уақытта жердегі бір
биоценоздың екіншісімен алмасуын айтады
(лат.successions-бірізділік,тұқым қаулау,кезектесу,ауысу).
Бұл ұғымды

Климакс

Берілген орта жағдайындағы экожүйенің дамуының
соңғы тұрақты күйі.(грек.klimax –баспалдақ).
Бұл ұғымды 1916ж

Гомеостаз

Экожүйенің өзінің тепе-теңдігін ұстауға
Қабілеті мен өздігінен реттелуін айтады.