Podstawowe pojęcia z zakresu RADIOMETRII

Содержание

Слайд 2

Co to jest promieniowanie? Promieniowanie to wysyłanie i przenoszenie energii na

Co to jest promieniowanie?

Promieniowanie to wysyłanie i przenoszenie energii na

odległość
Energia może być wysyłana w postaci ciepła, światła, fal elektromagnetycznych oraz cząstek
W naszym otoczeniu znajduje się wiele różnych źródeł oraz typów promieniowania, towarzyszy nam ono na co dzień
Слайд 3

Co to jest promieniowanie? c.d. Promieniowanie dzieli się na dwie podstawowe grupy: promieniowanie niejonizujące promieniowanie jonizujące

Co to jest promieniowanie? c.d.
Promieniowanie dzieli się na dwie podstawowe grupy:

promieniowanie niejonizujące
promieniowanie jonizujące
Слайд 4

Promieniowanie niejonizujące Nie ma wpływu na strukturę materii przez którą przenika

Promieniowanie niejonizujące

Nie ma wpływu na strukturę materii przez którą przenika
promieniowanie

elektromagnetyczne
promieniowanie świetlne
promieniowanie podczerwone
promieniowanie ultrafioletowe
promieniowanie mikrofalowe
Слайд 5

Promieniowanie jonizujące Jonizuje ośrodek przez który przechodzi i zmienia jego strukturę

Promieniowanie jonizujące

Jonizuje ośrodek przez który przechodzi i zmienia jego strukturę korpuskularną.
W

przypadku żywej materii jonizacja ta ma wpływ destrukcyjny.
Слайд 6

Promieniowanie jonizujące c.d. W szczątkowych dawkach towarzyszy nam na co dzień

Promieniowanie jonizujące c.d.

W szczątkowych dawkach towarzyszy nam na co dzień jako

element środowiska przyrodniczego
Naturalne źródła promieniotwórcze to:
gaz radon
promieniowanie kosmiczne
promieniowanie pierwiastków zawartych w skorupie ziemskiej (potas, uran, tor)
Слайд 7

Promieniowanie jonizujące c.d. Sztuczne źródła promieniowania to: izotopy promieniotwórcze materiały jądrowe

Promieniowanie jonizujące c.d.

Sztuczne źródła promieniowania to:
izotopy promieniotwórcze
materiały jądrowe
substancje

oraz przedmioty napromieniowane na skutek ludzkiej działalności
Ze względu na bardzo dużą moc promieniowania stanowią one poważne zagrożenie dla ludzkiego życia i zdrowia…
Слайд 8

Narażenie na promieniowanie c.d. promieniowanie kosmiczne - 0,3 żywność - 0,3

Narażenie na promieniowanie c.d.

promieniowanie
kosmiczne - 0,3

żywność - 0,3

otoczenie - 0,5
(gleba,

skały)

Średnia roczna dawka ze źródeł naturalnych wynosi ≈ 2,5 mSv

Слайд 9

Narażenie na promieniowanie c.d. Udział źródeł sztucznych w Polsce (mSv/rok): diagnostyka

Narażenie na promieniowanie c.d.

Udział źródeł sztucznych w Polsce (mSv/rok):
diagnostyka medyczna

– 0,5
palenie papierosów – 0,2
lot przez Atlantyk – 0,1
diagnostyka przemysłowa – 0,1
materiały budowlane – 0,04
opad promieniotwórczy – 0,01
czujniki dymu – 0,000001
Średnia roczna dawka ze źródeł sztucznych wynosi ok. 0,9 mSv
Слайд 10

Promieniowanie jonizujące c.d. Promieniowanie jonizujące ze względu na swoje właściwości znalazło

Promieniowanie jonizujące c.d.

Promieniowanie jonizujące ze względu na swoje właściwości znalazło wiele

pozytywnych zastosowań we współczesnej medycynie i technice.
diagnostyka medyczna
radioterapia
nieinwazyjne urządzenia pomiarowe
technika jądrowa
Слайд 11

Rodzaje promieniowania jonizującego promieniowanie alfa (α) [jądra helu] promieniowanie beta (β)

Rodzaje promieniowania jonizującego

promieniowanie alfa (α) [jądra helu]
promieniowanie beta (β)

[elektrony lub pozytony]
promieniowanie gamma (γ)
promieniowanie rentgenowskie (X)
promieniowanie neutronowe
Trzy pierwsze rodzaje należą do promieniowania korpuskularnego, pozostałe mają naturę falową
Слайд 12

Promieniowanie alfa przenikliwość do 10 cm w powietrzu źródłem promieniowania jest

Promieniowanie alfa

przenikliwość do 10 cm w powietrzu
źródłem promieniowania jest

gleba, obecny w atmosferze gaz radon, pierwiastki ciężkie wytworzone przez człowieka
jest zatrzymywane przez ludzką skórę lub choćby papier
stanowi zagrożenie gdy cząstki dostaną się do organizmu
Слайд 13

Promieniowanie beta przenikliwość do kilku metrów w powietrzu lub kilku cm

Promieniowanie beta

przenikliwość do kilku metrów w powietrzu lub kilku cm

w plastiku (przenika przez skórę)
może być groźne dla skóry, oczu lub organów wewnętrznych
emitowane jest ze źródeł stosowanych w urządzeniach badawczych i medycznych
promienie beta można zatrzymać kilkucentymetrową warstwą metalu
Слайд 14

Promieniowanie gamma i rentgenowskie przenikliwość w powietrzu do kilku kilometrów przenika

Promieniowanie gamma i rentgenowskie

przenikliwość w powietrzu do kilku kilometrów

przenika całe ciało człowieka
emitowane jest ze źródeł stosowanych w urządzeniach badawczych i medycznych
promienie gamma zatrzymuje kilkumetrowa warstwa wody lub 10 cm ołowiu
Слайд 15

Promieniowanie neutronowe przenikliwość do kilku metrów w ciężkim betonie lub metalu

Promieniowanie neutronowe

przenikliwość do kilku metrów w ciężkim betonie lub metalu


przenika całe ciało człowieka, jest szczególnie szkodliwe dla oczu
powstaje w wyniku wymuszonych przemian jądrowych (reaktory, akceleratory)
promienie neutronowe zatrzymuje gruba warstwa wody lub ciężkiego betonu (kadm, bor)
Слайд 16

Pomiar promieniowania Promieniowanie opisujemy korzystając z trzech zmiennych: aktywność źródła dawka

Pomiar promieniowania

Promieniowanie opisujemy korzystając z trzech zmiennych:
aktywność źródła
dawka


równoważnik dawki – stosowany w przypadku pomiaru napromieniowania organizmu człowieka
Слайд 17

Jednostka aktywnosci Jednostką (miarą) aktywności jest BEKEREL (Bq) Aktywność jest równa

Jednostka aktywnosci

Jednostką (miarą) aktywności jest
BEKEREL (Bq)
Aktywność jest równa jednemu bekerelowi

jeżeli zachodzi jedna przemiana jądrowa (jeden rozpad promieniotwórczy) w ciągu jednej sekundy
1Bq = 1 rozpad/s
Слайд 18

Dawka pochłonięta Jest to ilość energii przekazana przez promieniowanie jednostce masy

Dawka pochłonięta
Jest to ilość energii przekazana przez promieniowanie jednostce masy
Jednostką dawki

jest GREY:
1Gy = 1J/kg
1Gy = 1000 mGy
Moc dawki wyrażamy w Gy/h
Слайд 19

Rodzaje promieniowania jonizującego c.d. Poszczególne rodzaje promieniowania charakteryzują się różnym poziomem

Rodzaje promieniowania jonizującego c.d.

Poszczególne rodzaje promieniowania charakteryzują się różnym poziomem szkodliwości

biologicznej
Wyraża to współczynnik jakości promieniowania, który wynosi odpowiednio:
dla promieniowania gamma - 1
dla promieniowania beta i X - 1
dla promieniowania neutronowego - od 5 do 20
dla promieniowania alfa - 20
Слайд 20

Równoważnik dawki Jest to iloczyn dawki pochłoniętej i współczynnika jakości promieniowania

Równoważnik dawki

Jest to iloczyn dawki pochłoniętej i współczynnika jakości promieniowania -

jest miarą skutków biologicznych narażenia organizmu człowieka.
Jednostką równoważnika dawki jest SIWERT (Sv)
1 Sv = 1000 mSv (milisiwertów)
Moc równoważnika dawki wyrażamy w Sv/h
Слайд 21

Narażenie na promieniowanie Dawka promieniowania może zostać pochłonięta przez człowieka poprzez:

Narażenie na promieniowanie

Dawka promieniowania może zostać pochłonięta przez człowieka poprzez:
ekspozycję

- przebywanie w obecności promieniowania
skażenie – ma miejsce gdy na osobie osiada materiał promieniotwórczy
wchłonięcie – ma miejsce gdy materiał promieniotwórczy dostanie się wewnątrz organizmu
Слайд 22

Narażenie na promieniowanie c.d. Narażenie zawodowe wg Raportu UNSCEAR (mSv/rok) górnicy

Narażenie na promieniowanie c.d.

Narażenie zawodowe wg Raportu UNSCEAR (mSv/rok)
górnicy -

6
załogi samolotów - 4
pracownicy elektrowni jądrowych - 2,5
personel medyczny - 0,5
pracownicy wykonujący prace z zakresu radiografii
przemysłowej - 1,5
Слайд 23

Narażenie na promieniowanie c.d. Średnie skrócenie przewidywanej długości życia z różnych

Narażenie na promieniowanie c.d.

Średnie skrócenie przewidywanej długości życia z różnych powodów

(źródło PAA):
palenie papierosów - 2250 dni
choroby serca - 2100
nadwaga (30%) - 1300
picie alkoholu - 350
praca z prom. jonizującym - 40
promieniowanie naturalne - 8
picie kawy - 6
Слайд 24

Dlaczego promieniowanie jonizujące jest niebezpieczne ???

Dlaczego promieniowanie jonizujące jest niebezpieczne ???

Слайд 25

Biologiczne skutki promieniowania Organizm ludzki toleruje małe dawki promieniowania rozłożone w

Biologiczne skutki promieniowania

Organizm ludzki toleruje małe dawki promieniowania rozłożone w czasie,

nie wywołują one zmian w organizmie
Слайд 26

Biologiczne skutki promieniowania CZYNNIKI OD KTÓRYCH ZALEŻY CZAS WYSTĄPIENIA ORAZ RODZAJ

Biologiczne skutki promieniowania

CZYNNIKI OD KTÓRYCH ZALEŻY CZAS WYSTĄPIENIA ORAZ RODZAJ NASTĘPSTW

DZIAŁANIA PROMIENIOWANIA NA ORGANIZM CZŁOWIEKA
Dawka promieniowania
Moc dawki
Rozmiar napromienionego obszaru ciała
Rodzaj i energia promieniowa
Wiek osoby w chwili ekspozycji
Różnice we wrażliwości na promieniowanie poszczególnych tkanek i narządów
Predyspozycje genetyczne, które zwiększają ryzyko indukcji nowotworów
Слайд 27

Biologiczne skutki napromieniowania c.d. Ludzkie ciało zawiera dużo wody wskutek jonizacji

Biologiczne skutki napromieniowania c.d.

Ludzkie ciało zawiera dużo wody wskutek jonizacji wiązania

chemiczne cząsteczek ulegają zerwaniu, co prowadzi do uszkodzenia lub zabicia komórki
jeżeli liczba zniszczonych lub uszkodzonych komórek nie jest duża, zostaną one odtworzone
jeżeli zbyt wiele komórek jest zupełnie zniszczonych (zabitych), cały narząd lub organizm umiera
Слайд 28

Biologiczne skutki napromieniowania c.d. Na skutek pochłonięcia cząsteczek albo fotonów promieniowania

Biologiczne skutki napromieniowania c.d.

Na skutek pochłonięcia cząsteczek albo fotonów promieniowania dojdzie

od razu do:
jonizacji atomów struktur komórkowych,
zmiany przepuszczalności błon komórkowych,
utworzenia się toksyn radiacyjnych,
dojdzie do radiolizy wody, która doprowadzi do zadurzenia kierunków przemian biochemicznych oraz składu chemicznego komórek,
zniszczenia cząstek kwasów nukleinowych,
produkcji wolnych rodników,
uszkodzenia oraz zaburzenia łańcuchów DNA,
zaburzenia gospodarki elektrolitami.
Слайд 29

Biologiczne skutki napromieniowania c.d. Proces naprawiania komórek oparty jest o mechanizm

Biologiczne skutki napromieniowania c.d.

Proces naprawiania komórek oparty jest o mechanizm kodu

DNA
Naprawy nie zawsze są prawidłowe - szczególne niebezpieczeństwo istnieje gdy komórki DNA także są napromieniowane
Jeżeli mechanizm naprawczy doprowadził do nieprawidłowości, to komórka może przeżyć, ale następnie te nieprawidłowe, zmienione cechy komórek mogą być powielane
Stwarza to znaczne prawdopodobieństwo rozwinięcia się choroby nowotworowej
Слайд 30

Biologiczne skutki napromieniowania c.d. Podział skutków biologicznych: 1 .Skutki somatyczne -

Biologiczne skutki napromieniowania c.d.
Podział skutków biologicznych:
1 .Skutki somatyczne - skutki działania

promieniowania występujące u napromienionych osób
2. Skutki genetyczne (dziedziczne) - skutki działania promieniowania występujące u potomstwa napromienionych osób
3. Skutki działania promieniowania na zarodek i płód
Слайд 31

Biologiczne skutki napromieniowania c.d. RODZAJE SKUTKÓW DZIAŁANIA PROMIENIOWANIA NA ORGANIZM CZŁOWIEKA

Biologiczne skutki napromieniowania c.d.

RODZAJE SKUTKÓW DZIAŁANIA PROMIENIOWANIA NA ORGANIZM CZŁOWIEKA WG.MIĘDZYNARODOWEJ

KOMISJI OCHRONY RADIOLOGICZNEJ:
Skutki deterministyczne (niestochastyczne), czyli takie, których zarówno częstość, jak i stopień ciężkości ulegają wzrostowi wraz z dawką promieniowania, które w stosunkowo krótkim czasie po przekroczeniu określonej dawki progowej pojawiają się u wszystkich napromienionych osób.
skutki stochastyczne, czyli te, których częstość występowania ulega jedynie zwiększeniu wraz ze wzrostem dawki. Są to zjawiska probabilistyczne. Nie istnieje dla nich dawka progowa. Należą do nich np. nowotwory złośliwe.
Слайд 32

c PRZYKŁADY DAWEK PROGOWYCH (Sv) DLA NIEKTÓRYCH SKUTKÓW DETERMINISTYCZNYCH Zespół szpikowy

c

PRZYKŁADY DAWEK PROGOWYCH (Sv) DLA NIEKTÓRYCH SKUTKÓW DETERMINISTYCZNYCH Zespół szpikowy ostrego zespołu

popromiennego 1,0 Trwała niepłodność u mężczyzn 2,5 - 6,0 Trwała niepłodność u kobiet 3,5 - 6,0 Zmętnienie soczewki oka 0,5 - 2,0 Zaćma 5,0 Rumień skóry 3,0 Sączące złuszczanie naskórka 20 Martwica skóry 50 Powstawanie wad rozwojowych po napromienieniu 0,1 - 1,0
Слайд 33

Biologiczne skutki napromieniowania c.d. Dawka [Sv] Skutki napromieniowania do 0,25 brak

Biologiczne skutki napromieniowania c.d.
Dawka [Sv] Skutki napromieniowania
do 0,25 brak wykrywalności

skutków klinicznych
0,25-0,50 zmiany w obrazie krwi
0,50-1,00 mdłości, zmęczenie
1,00-2,00 mdłości, wymioty, wyczerpanie, mniejsza żywotność, biegunka
2,00-4,00 mdłości, wymioty, niezdolność do pracy, pewna ilość zgonów
4,00-6,00 50% zgonów (w czasie 2 - 6 tygodni)
6,00 i więcej prawie stu procentowy zgon w ciągu 2 tygodni
przy kilkudziesięciu Sv śmierć jest kwestią najwyżej kilku godzin
Слайд 34

PRZYKŁADY SKUTKÓW STOCHASTYCZNYCH Zwiększenie prawdopodobieństwa wystąpienia jednej ze znanych chorób nowotworowych

PRZYKŁADY SKUTKÓW STOCHASTYCZNYCH
Zwiększenie prawdopodobieństwa wystąpienia jednej ze znanych chorób nowotworowych

u osoby napromienionej (białaczka, nowotwory złośliwe kości, skóry)
Zwiększenie prawdopodobieństwa wystąpienia jednej ze znanych wad lub chorób dziedzicznych u potomstwa napromienionej osoby
Слайд 35

Biologiczne skutki promieniowania c.d.

Biologiczne skutki promieniowania c.d.

Слайд 36

Biologiczne skutki promieniowania c.d.

Biologiczne skutki promieniowania c.d.

Слайд 37

Bezpieczeństwo w radiologii c.d. Ochrona przez odległość – moc dawki maleje

Bezpieczeństwo w radiologii c.d.

Ochrona przez odległość – moc dawki maleje proporcjonalnie

do kwadratu odległości od źródła promieniowania:
moc dawki w odległości 1m wynosi 400 mSv/h 2m wynosi 100 mSv/h 10m wynosi 4 mSv/h 20m wynosi 1 mSv/h
Ochrona przez czas – przyjęta dawka promieniowania jest wprost proporcjonalna do czasu spędzonego w polu promieniowania.
Ochrona przez osłony – odpowiednio gruba osłona zastosowana odpowiednio do rodzaju promieniowania zmniejsza poziom promieniowania
Слайд 38

Bezpieczeństwo w radiologii c.d.

Bezpieczeństwo w radiologii c.d.

Слайд 39

Bezpieczeństwo w radiologii c.d. Zachowanie w przypadku możliwego napromieniowania korzystaj z

Bezpieczeństwo w radiologii c.d.

Zachowanie w przypadku możliwego napromieniowania
korzystaj z dostępnych

osłon
dbaj o higienę
nie dotykaj niepotrzebnie podejrzanych materiałów
po kontakcie z podejrzanym materiałem dokładnie się umyj
stosuj rękawiczki jednorazowe
unikaj spożywania lub wdychania podejrzanych substancji
bądź ostrożny aż do przesady!!!
Слайд 40

Dziękuję za uwagę 5 minut przerwy…

Dziękuję za uwagę
5 minut przerwy…

Слайд 41

UK 1 M / UKO 1 M c.d. Urządzenie występuje w

UK 1 M / UKO 1 M c.d.

Urządzenie występuje w dwóch

zasadniczych odmianach:
do kontroli osób – UKO 1 M
do kontroli ładunków – UK 1 M
Слайд 42

UK 1 M / UKO 1 M c.d.

UK 1 M / UKO 1 M c.d.

Слайд 43

UK 1 M / UKO 1 M c.d.

UK 1 M / UKO 1 M c.d.

Слайд 44

PM 1401

PM 1401

Слайд 45

PM 1401 c.d. Sygnalizacja przekroczenia zarejestrowanego tła promieniowania jest realizowana akustycznie

PM 1401 c.d.

Sygnalizacja przekroczenia zarejestrowanego tła promieniowania jest realizowana akustycznie przez

słuchawkę, świetlnie-diodą świecącą lub bardziej dyskretnie, za pomocą przetwornika wibracyjnego mającego postać zegarka, umieszczonego na nadgarstku.
czas pomiaru: 0,25 s
czas pracy z jednym kompletem ogniw: 1000 h
Слайд 46

RKP 1-2

RKP 1-2