Қазақ әліпбиінің тарихынан

Слайд 2

Қазақ тілі тарихындағы 1072-1940 жылдар аралығындағы алфавиттердің ауысуы.

Қазақ тілі тарихындағы 1072-1940 жылдар аралығындағы алфавиттердің ауысуы.

Слайд 3

Араб әліпбиі. Ежелгі Вавилондағы (б.з.б. 2000-шы ж.) аккад, шуме тайпаларының жазба

Араб әліпбиі.

Ежелгі Вавилондағы (б.з.б. 2000-шы ж.) аккад, шуме тайпаларының жазба
әріптері негізінде

пайда болған көне жазуладың бірі. Оңнан солға қарай
жазылады.Бас әріптері болмайды. Әріптері бір-біріне қосылып жазылады. Араб
жазуында 29 әріп және бір белгіше бар
()– “жоғарғы һәмзә”
бүкіл сөздегі жіңішке дауысты дыбысты белгілеу үшін, сөздің басына қосылады.
Олардың үшеуі (а, и, у) созылыңқы дауысты дыбыстарды бейнелейді. Дауыссыз
дыбыстардың асты үстіне харакаттар (көмекші белгілер) қойылады.Бұл белгілер
Құранда, сөздікке, оқу құралдарында міндетті түрде қойылып,ал қалған кездерде
қойылмауы мүмкін. Араб әліпбиі қазақ халқының рухани өміріне, мәдениетіне,
зиялы қауымның қалыптасуына ықпал етті.Әліпби баспа жұмысының жанда
нуына игілікті қызмет етті. Араб жазуы алғашқыда “қадым”, кейін “төте” жазу
үлгілері түрінде Қазақстанда 1929 жылға дейін пайдаланып келді.
Слайд 4

Слайд 5

Ахмет Байтұрсынов әліпбиі. А.Байтұрсынов қазақ тілінің басқа түркі тілдерінен даралығын анықтап,

Ахмет Байтұрсынов әліпбиі.

А.Байтұрсынов қазақ тілінің басқа түркі тілдерінен даралығын анықтап, ұлттың

өзіне тән дыбыстық үнін танытатын таңбаларын Әліпбиге еңгізді.Байтұрсынов Әліпбиінің қазақ жазуы тарихында “жаңа емле” (төте жазу) деп аталып,халықты сауаттандыруға ірібет бұрыс жасады.
Слайд 6

Латын әліпбиі. Латын алфавиті – көне және халықаралық алфавит. Латындар –

Латын әліпбиі.

Латын алфавиті – көне және халықаралық
алфавит. Латындар – римдік көне

тайпалар.
Олардың алфавиттері біздің дәуірімізден
бұрын VIII-VII ғасырларда пайда болған.
Кеңес Одағы кезінде түркі тілінде сөйлейтін
халықтардың арасынан шыққан көрнекті
ғылым қайраткері Н. Н.Нариманов араб
алфавитінен жалпы түркіге ортақ жаңа
алфавитке көшу қажеттігі жайында ұсыныс
жасады.Латын алфавиті 1928-1929 жылдары
Қазақстанда қолданыла бастады. Сөйтіп
1929-1939 жылдары Қазақстанда жаңа
алфавитке көшу жазба мәдениетімізде
белгілі бір тарихи кезең болған. Х.Досмұха
-медов латын Әліпбиіне қарсы болса да,
мемлекет қайраткері ретінде қазақ тіліне
үйлестіріп латын әліпбиін жасады.