справ2

Развіццё і стабілізацыя нормаў справавой пісьменнасці
ў XIV–XVI ст.
2. Мова «Літоўскай

1 Развіццё і стабілізацыя нормаў справавой пісьменнасці ў XIV–XVI ст.

Помнікі XIV

Асаблівасці мовы помнікаў XIV ст.

юрыдычныя формулы і звароты
далітоўскага часу:
зачын: а се

Асаблівасці мовы помнікаў XIV ст.

злучнікі А, И, “нанізванне” сказаў:
а языкъ пускати;
а

Грамадска-палітычная і юрыдычная тэрміналогія ў XIV – XV ст.

з народнай

Прывілей Полацку на магдэбургскае права (1498)

зачын
Во ′мя боже амин.
Сказила бы всѧкие

Прывілей Полацку на магдэбургскае права (1498)

зварот
Мы александръ божю млстью велики′ кнзь

2 Мова “Літоўскай метрыкі” («Метрыкі Вялікага княства Літоўскага») *matricŭla ‘вялікая літара’

Кніга

“Літоўская метрыка”: графіка

ф – 500, Ѳ – [ф] і 9
КГ – выбухны

“Літоўская метрыка”: арфаграфія

Кніга Маршалкоўскага суда
є - пачатак слоў і пасля галосных: єго,

“Літоўская метрыка”: арфаграфія

у – ў (в): вбийца, вживати, вмова;
перадача ненаціскнога этымалагічнага ѧ

“Літоўская метрыка”: граматыка

родны склон адзіночнага ліку мужчынскага роду назоўнікаў – -у/-ю: бору,

“Літоўская метрыка”: граматычны лад

прыметнікі роднага склону адзіночнага ліку мужчынскага і ніякага роду

“Літоўская метрыка”: лексіка

уласнабеларускія словы: личба, мова, суседъ, речъ, тыдень;
абмежаванае выкарыстанне паланізмаў: валька,

Аднаўленне традыцыі публікацыі кніг Метрыкі ВКЛ

Метрыка Вялікага княства Літоўскага.
Кніга № 560 (1542 год).

3 Мова “Статута Вялікага княства Літоўскага” 1588 г. і “Трыбунала” 1581

Статут Вялікага княства Літоўскага

«Статут ВКЛ» 1588, Лондан, Беларуская бібліятэка, музей імя Ф.

Статут Вялікага княства Літоўскага

Леў Сапега: «Волности своее во всем постерегаем бо не

Статут Вялікага княства Літоўскага

“Статут ВКЛ” 1588, “Трыбунал” 1581: фанетызацыя правапісу

зацвярдзенне шыпячых: вжывати,

“Статут ВКЛ” 1588, “Трыбунал” 1581: арфаграфія

змяшэнне ъ і ь:
день, досытъ, быль,

“Статут ВКЛ” 1588, “Трыбунал” 1581: граматычны лад

Варыянтнасць канчаткаў назоўнікаў:
давальны склон адзіночнага ліку:

Статут ВКЛ” 1588, “Трыбунал” 1581: граматычны лад

Назоўнікі:
родны, давальны, месны склоны адзіночнага ліку

“Статут ВКЛ” 1588, “Трыбунал” 1581: граматычны лад – дзеясловы
3 асоба адзіночнага

“Статут ВКЛ” 1588, “Трыбунал” 1581: лексіка

найменні асоб:
барверъ, бурмистръ, войский, гетманъ, городничий, коморникъ,

Статут ВКЛ 1588 г. на беларускай мове

1614 – Статут 1588 г.

4 Заняпад старабеларускай справавой пісьменнасці

Люблінскі сейм 1569 г., тагачасная гравюра