Ауырсыну физиологиясы

Содержание

Слайд 2

Мақсаты: Студенттердің ауырсынудың биологиялық маңызын, ауырсыну сезімінің пайда болу механизмін, ауырсынуға

Мақсаты:
Студенттердің ауырсынудың биологиялық маңызын, ауырсыну сезімінің пайда болу механизмін, ауырсынуға

қарсы жүйенің қызметтері мен құрылымдары туралы мәліметтерді меңгеруі.
Слайд 3

Ауырсыну - күшті немесе шектен тыс тітіркендіргіш әсерінен организмдегі органикалық және

Ауырсыну - күшті немесе шектен тыс тітіркендіргіш әсерінен организмдегі органикалық және

функциялық өзгерістерден туындайтын ерекше психофизиологиялық жағдай.
Ауырсыну - организмнің интегративті қызметі. Ол көптеген функционалдық жүйелер қызметтерін белсендіріп, жарақаттандыру факторларына төзімділігін күшейтеді.
Слайд 4

Ауырсыну тітіркендіргіші әсерінен организмде сана сезімі, сезім түйсігі, зерде, мотивация, вегетативтік,

Ауырсыну тітіркендіргіші әсерінен организмде сана сезімі, сезім түйсігі, зерде, мотивация, вегетативтік,

сомалық және іс әрекет реакциялары қалыптасады.
Ауырсыну, яғни ноцицепция жүйесі:
сезімді қабылдайтын рецепторлар;
өзіндік өткізгіш бөлім;
орталық жүйке құрылымдармен сипатталады.
Слайд 5

Слайд 6

Слайд 7

Ауырсыну қабылдағыштары туралы екі түрлі пікір бар: 1) Ауырсыну қабылдағыштары (ноцицепторлар)

Ауырсыну қабылдағыштары туралы екі түрлі пікір бар:

1) Ауырсыну қабылдағыштары (ноцицепторлар) -

бұл бос жалаңаштанған жүйке ұштары.
2) Басқа рецепторлардан:
- Механорецепторлар - өте күшті механикалық әсерлерден;
- Терморецепторлар - өте күшті жылулық әсерлерден;
- Хеморецепторлар - биологиялық белсенді заттар (кининдер), белгілі концентрация мөлшердегі калий иондары, Са 2+, Н+ иондары мен гистамин, серотонин.
Слайд 8

Ауырсыну сезімінің аралық бөлімі: Ауырсыну сезімді өткізеді: А және С жүйке

Ауырсыну сезімінің аралық бөлімі:
Ауырсыну сезімді өткізеді:
А және С жүйке талшықтары ауырсыну

сезімнің екі түрін тудырады: 1) тез; 2) баяу (сыздап).
Ауырсыну сигналдарын қабылдайтын құрылымдар орталық жүйке жүйесінің әртүрлі деңгейінде орналасады.
Жұлын-таламус жолы: ноцицепторларда пайда болған серпіністер - жұлын түйінінен (1 нейрон) - жұлынның артқы ашасының (мүйізінің) сұр затына (2 нейрон) - жұлын-таламус жолы - таламустың вентралды ядроларына (3 нейрон) - ми қыртысының нейрондарына өтеді.
Таламуста - пайда болған ауырсыну сезімінің түрлері (жағымсыз, сыздаған, өткір және т.б.) анықталады.
Слайд 9

Ретикулярлық формация - ноцицепциялық әсерленістерде ми қыртысының белсенділігін жоғарлатады. Ми қыртысының

Ретикулярлық формация - ноцицепциялық әсерленістерде ми қыртысының белсенділігін жоғарлатады.
Ми қыртысының соматосенсорлық

ауырсыну сезім аймағында дененің ауырған жерінің проекциясы қалыптасады.
Слайд 10

Слайд 11

Антиноцепциялық жүйе (АНЖ) Антиноцепциялық жүйе - ауырсыну сезімі мидың жоғарғы бөлімдеріне

Антиноцепциялық жүйе (АНЖ)

Антиноцепциялық жүйе - ауырсыну сезімі мидың жоғарғы бөлімдеріне өтуін

төмендетіп немесе тежеп отыратын нейрондар топтары.
Ауырсыну нәтижесінде пайда болған серпіністерді арнайы заттар мен нейропептидтер арқылы синапстардан өтуін өзгертеді.
Слайд 12

Нейропептидтер - Эндорфиндер - липотроптық гормондардың бөліктері - антиноцицепциялық жүйесінің нейрондарының

Нейропептидтер

- Эндорфиндер - липотроптық гормондардың бөліктері - антиноцицепциялық жүйесінің нейрондарының жүйке

ұштарынан бөлінеді;
Энкефалиндер - ми тінінен бөлінеді;
Гормондар - вазопрессин,окситоцин, АКТГ, немесе олардың бөліктері;
Биологиялық активті заттар - бомбезин, соматостатин, нейротензин, холецистокинин.
Слайд 13

Нейропептидтердің әсері апиын және оның туындыларының әсеріне ұқсас. Мидың апиатты рецепторларымен

Нейропептидтердің әсері апиын және оның туындыларының әсеріне ұқсас.
Мидың апиатты рецепторларымен

әрекеттесетін - энкефалиндер мен эндорфиндер.
Олар лигандалар сияқты рецепторлармен байланысып, ауырсыну сигналдарының өтуін тежейді.