Генетикалық материал

Содержание

Слайд 2

Слайд 3

Слайд 4

8.3С - бөлім: Генетикалық материал Әртүрлі ағза түрлеріндегі хромосомалардың саны. Сомалық

8.3С - бөлім: Генетикалық материал

Әртүрлі ағза түрлеріндегі хромосомалардың саны.
Сомалық және

жыныс жасушаларындағы хромосомалар санындағы айырмашылықтар.

ОМ: 8.2.2.3 әртүрлі ағза түрлеріндегі хромосомалардың санын салыстыру
8.2.2.4 сомалық және жыныс жасушаларындағы хромосомалар санындағы айырмашылықтарды түсіндіру

Слайд 5

Бағалау керитерийі Әр түрдің өзіне тән хромосома саны болатынын біледі; Сомалық

Бағалау керитерийі
Әр түрдің өзіне тән хромосома саны болатынын біледі;
Сомалық жасушаларда диплоидты,

ал жыныс жасушаларында одан екі есе кем хромосома саны болатынын біледі
Слайд 6

Ұрықтану туралы видео https://www.youtube.com/watch?v=q_vjs5NTGvU

Ұрықтану туралы видео
https://www.youtube.com/watch?v=q_vjs5NTGvU

Слайд 7

Әртүрлі түрлердегі жасушадағы хромосома саны

Әртүрлі түрлердегі жасушадағы хромосома саны

Слайд 8

Тарақан-48 Шимпанзе-48

Тарақан-48
Шимпанзе-48

Слайд 9

Слайд 10

һ Будан айғыр - 64 хромосома, есекте -62 Гибрид- қашырда -63

һ

 Будан айғыр - 64 хромосома,
есекте -62
Гибрид- қашырда -63

Слайд 11

Адам мен шимпанзенің хромосома жиынтығы (гаплоидты жиынтық)

Адам мен шимпанзенің хромосома жиынтығы (гаплоидты жиынтық)

Слайд 12

Жасушалар

Жасушалар

Слайд 13

Гамета (грек, gametos — жыныс клеткалары, грек, gamete — әйел, gametes

Гамета (грек, gametos — жыныс клеткалары, грек, gamete — әйел, gametes — еркек) — аталық (сперматозоид) және аналық

(овоцит) жыныс жасушалары. Соматикалық жасушалармен салыстырғанда гаметалардың біркатар ерекшеліктері болады. Гаметалардағы хромосома жиынтығы дараланған немесе гаплоидты жиынтық (1n) деп аталады. Олардың ең бастысы — ядродағы хромосомалардың гаплоидті жиынтығы, ол әрбір организмге тән зиготалардағы хромосомалардың диплоидті санының қалпына келуін қамтамасыз етеді. Шынымен, 23 хромосомалы жұмыртқа жасуша сперматозоидпен ұрыктанғанда, 46 хромосомасы бар зигота түзіледі.Сондықтан 46 хромосомасы бар жиынтық қосарланған немесе диплоидты жиынтық (2n) деп аталады. Әдетте диплоидты жасушада хромосомалар жұп болып келеді. Себебі, ұрықтану кезінде оның бір сыңары аналық гаметадан, екіншісі — аталық гаметадан беріледі. Жыныс жасушалары - жануарлар мен өсімдіктер организмдерінде пісіп жетіліп, ұрықтану нәтижесінде жаңа дарақтардың дамуы мен оларға ата-анасынан тұқым қуалаушылық қасиеттерінің берілуін қамтамасыз ететін жасушалар.  Ұрықтану кезінде екі жынысты жасуша диплоидты жиынтық хромосомaның зиготасын құрайды - ол жаңа ағзаның пайда болуының бастамасы. Бір түр екінші түрден хромосомалар санына байланысты ажыратылады. Әр түрдің хромосомаларында сол түрдің тұқым қуалау қасиеттерін сақтайтын генетикалық ақпарат болады. Бір түрдің ядросындағы хромосомалардың толық жиынтығын диплоидты деп, ал оның жартысын гаплоидты жиынтық деп атайды. Сомалық(дене) жасушалардың ядросында диплоидты(қосарлы) хромосомалар, ал жыныс жасушаларында хромосомалардың гаплоидты (сыңар) жиынтығы сақталады. Әр түрдің хромосомалары пішіні, саны бірінші реттік және екінші реттік үзбелердің орналасуы жөнінен бір-бірінен өзгеше болады.
Слайд 14

Адамның диплоидты хромосома жиынтығы Хромосомный набор человека

Адамның диплоидты хромосома жиынтығы

Хромосомный набор человека

Слайд 15

Слайд 16

Слайд 17

Ұрықтану кезінде жасушалардың гаплоидті хромосома жиынтығын түзуінің маңыздылығы неде?

Ұрықтану кезінде жасушалардың гаплоидті хромосома жиынтығын түзуінің маңыздылығы неде?

Слайд 18

Жарқанат пен жоңғар тышқанының хромосомасы

Жарқанат пен жоңғар тышқанының хромосомасы

Слайд 19

Адамның хромосомасы

Адамның хромосомасы

Слайд 20

Өсімдіктер мен жануарлар кариотипі: 1 — скерды (Crepis capillaris); 2 —

Өсімдіктер мен жануарлар кариотипі:  1 — скерды (Crepis capillaris); 2 — кузнечика(Tettigonia cantans);  3 — плодовой мушки (Drosophila melanogaster); 4 — бабочки (Dasychira pudibunda); 5 — петуха (Gallus domesticus).

Слайд 21

Гомологиялық хромосомалар

Гомологиялық хромосомалар

Слайд 22

Қойдың диплоидты жасушасында хромосома саны – 54, Аналық гаметаның хромосома жиынтығын

Қойдың диплоидты жасушасында хромосома саны – 54, Аналық гаметаның хромосома жиынтығын

анықтаңыз.

1. 27+ХХ
2. 27+Х
3. 26+ХХ
4. 26+Х

Слайд 23

Слайд 24

бүйрек, аналық жасуша, жүрек, тері, сперматозоид, ми, ұрық, ұрықтанған аналық жасуша,

бүйрек, аналық жасуша, жүрек, тері, сперматозоид, ми, ұрық, ұрықтанған аналық жасуша,

бауыр, бұлшықет жасушасы, нейрон, эритроцит, зигота,
Слайд 25

Жыныстық хромосомаларда гаплоидті жинақ, ал соматикалық хромосомаларда – диплоидті екені белгілі.

Жыныстық хромосомаларда
гаплоидті жинақ, ал
соматикалық хромосомаларда
– диплоидті екені белгілі.


Аналық жасушасы 23 хромосомадан
құралғаны айқын.
Мына жасушалардағы хромосомалардың
санын анықтаңыз:
Бұлшықет жасушасы
Сперматозоид
Нейрон
Ұрықтанған аналық жасуша
Эритроцит
Слайд 26

Хромосомалардың сандық бұзылуы салдарынан пайда болған аурулардың бірі Синдром Дауна https://www.youtube.com/watch?v=EA0qxhR2oOk

Хромосомалардың сандық бұзылуы салдарынан пайда болған аурулардың бірі

Синдром Дауна

https://www.youtube.com/watch?v=EA0qxhR2oOk