100 лет образования ТАССР

Август 22, 2022

Главная
История
100 лет образования ТАССР

Содержание

2. 100 лет образования ТАССР
3. 1920 2020 ТАССР -
8. ТАССР ничек төзелгән? 1920 елның 26 гыйнварында Мәскәүдә большевиклар Россия Федерациясе коммунистлар партиясенең үзәк комитетының сәяси
9. 1920 елның 22 мартында РСФСР халык комиссарлары советы рәисе Владимир Ленин Татарстан Республикасы оешу турында фикер
10. 1920 елның феврале азагында Татарстан АССР турында нигезләмә бастырыла. Нигезләмәдә республиканың булачак теритториясе турында да әйтелә.
13. Бөтенроссия Үзәк Башкарма Комитеты һәм РСФСР халык комиссарлары советы 1920 елның 27 маендагы декреты белән Автономияле
18. 1921-1922 еллар ачлыгы 1921-1922 еллар ачлыгы, Татарстанда хәрби коммунизм нәтиҗәсендә 1921 елның көзендә башлана. Ачлык афәтенә
21. Татар әдипләре-сәяси репрессия корбаннары Сталинизм – илебез халыкларының уртак фаҗигасе. Сталин репрессияләре бер генә төбәкне дә,
22. Сталинизм – илебез халыкларының уртак фаҗигасе
23. 1918, 1924, 1930, 1935, 1936 нчы еллар Татарның тарихы фаҗигаләрдән генә тора, аның күренекле шәхесләрен яки
25. Сөргеннәргә сөрелгән Туфан “Танып алдым Туфан сагышларын Урал аша аккан болыттан”. (Н.Әхмәдиев) (1900 - 1981)
26. 1940 - 56 елларда Хәсән ага тоткынлыкта була. Газап, кайгы- хәсрәт, үлем белән күзгә - күз
27. Д Дөнья мине Үзгәртте: Еламаска өйрәтте. Күлмәк җиңен ертасымы? — Бәйлисе бар Йөрәкне. Сугышлардан замана Туктап
28. Бу музей Хәсән Туфанның үткән тормышы турында сөйли.Анда бик күп төрле иҗаты турындагы язмалар сакланган. Хәсән
29. ТАТАРЛАРНЫҢ МИЛЛИ КИЕМНӘРЕ
30. ТӨП ДИН – ИСЛАМ ҺӘМ ХРИСТИАН ДИНЕ
31. ТАТАРСТАННЫҢ ДАНЛЫКЛЫ КЕШЕЛӘРЕ Габдулла Тукай Муса Җәлил Габдельҗаббар Кандалый һади Такташ Фатих Әмирхан Кол Гали Абдулла
33. Олуг хезмәтләре белән данлылар
34. Бакый Урманче (1987-1990) –татар профессиональ сынлы сәнгатенә нигез салучы,рәссам, график, скульптор һәм архитектор
35. - М. Сәлимҗанов иҗаты – татар театры тарихында үзе бер зур чор Президент рәссам И. Зарипов
36. - Егерме беренче гасырга без атаклы җырчы Илһам Шакиров моңы белән керербез.
37. Әлфия Авзалова, Илһам Шакиров. Концерт финалы. 2006 ел
38. Әлфия Авзалова Минтимер Шәрип улы Шәймиев белән. 2003 ел
39. Алар мәңге безнең күңелләрдә...
43. 1990 елның 30 августында ТАССР Югары Советы “Татарстанның дәүләт суверенитеты турында” декларациясен кабул итә һәм республика
44. 30 августа 1990 г. была принята Декларация о государственном суверенитете республики 17 мая1920 г. был подписан
45. 1992 елның 7 февраленнән республика – Татарстан Республикасы атамасын йөртә. 1992 елның 21 апрелендә РСФСР халык
46. ң
55. Татарстан Республикасының Дәүләт гимны Мәңге яшә, газиз Ватаныбыз, Халкым тели изге теләкләр! Гомерлеккә якын туган булып
57. Казан вертолет заводы ТАССР самолетлар һәм вертолетлар, электрон исәпләү машиналары, компрессорлар, нефть аппаратурасы, сәгатьләр һәм медицина
58. Түбән Кама нефть химиясен бердәм технологик циклга берләштерүче "Оргсинтез" берләшмәсенең беренче җайланмалары җибәрелде. Полиэтилен һәм полиизопрен
59. КамАЗ төзелү Татарстанны иң алдынгы автомобиль төзелеше төбәге буларак танытты
60. 1950 елда Советлар Союзының иң эре нефть чыгаручы берләшмәләренең берсе "Татнефть" төзелде, шул еллар ахырына Татарстан
69. Алабуга
70. НПЗ Татнефть ТАНЕКО Түбән Кама Соңгы елларда югары технологияле комплексны төзү буенча иң зур проект -"ТАНЕКО"
82. Кыязлым- гомер язым. Болгар зиннәтләрен саклап, Дини йолаларны барлап, Изге кыйбласына карап, Яши авылым кыю атлап.
92. Скачать презентацию

Слайд 2

100 лет
образования
ТАССР

Слайд 3

1920
2020
ТАССР
-

Слайд 4

Слайд 5

Слайд 6

Слайд 7

Слайд 8

ТАССР ничек төзелгән?
1920 елның 26 гыйнварында Мәскәүдә большевиклар Россия

Федерациясе коммунистлар партиясенең үзәк комитетының сәяси бюросында Татарстан Совет Социалистик Республикасын булдыру турында принципиаль карар кабул ителә. Шул ук вакытта булачак республиканың чикләрен билгеләү өчен Сәхибгәрәй Сәетгалиев җитәкчелегендә административ комиссия булдырыла.

Слайд 9

1920 елның 22 мартында РСФСР халык комиссарлары советы рәисе Владимир Ленин

Татарстан Республикасы оешу турында фикер алышу өчен Кремльдә инкыйлабчы, Татарстан Республикасын төзүчеләрнең берсе, 1920-1921 елларда Татарстан АССР Үзәк башкарма комитеты рәисе Борһан Мансуровны һәм Татарстан Республикасын булдырган, аның беренче хөкүмәт җитәкчесе булган Сәхибгәрәй Сәетгалиевны чакыра.

Слайд 10

1920 елның феврале азагында Татарстан АССР турында нигезләмә бастырыла. Нигезләмәдә республиканың

булачак теритториясе турында да әйтелә. Татар халкы өстенлек иткән түбәндәге биш губернаның районнарын кушып кую планлаштырыла: Казан, Уфа, Самар, Сембер һәм Вәтке. Нигезләмәдә ТССРга кертелергә тиешле өязләр һәм вулыслар гына түгел, кече шәһәр һәм авыллар да санала. Шулай итеп сәяси картада Автономияле Татарстан Социалистик Совет Республикасы барлыкка килә.

Слайд 11

Слайд 12

Слайд 13

Бөтенроссия Үзәк Башкарма Комитеты һәм РСФСР халык комиссарлары советы 1920 елның

27 маендагы декреты белән Автономияле Татарстан Социалистик Совет Республикасы (АТССР) барлыкка килә.

Слайд 14

Слайд 15

Слайд 16

Слайд 17

Слайд 18

1921-1922 еллар ачлыгы
1921-1922 еллар ачлыгы, Татарстанда хәрби коммунизм нәтиҗәсендә 1921 елның

көзендә башлана. Ачлык афәтенә 2 миллионнан артыграк кеше дучар була.
ТАССР хөкүмәте 1921 елның ахырында ачларга ярдәм оештыру комиссиясе төзи. Авыл һәм шәһәрләрдә ачка интегүчеләрне дәүләт һәм җәмәгатьчелек ярдәмендә ашату пунктлары оештырыла. Ачлык нәтиҗәсендә ТАССР халкы 400-600 мең кешегә кими, 86 мең крәстиян хуҗалыгы (16,2%) юкка чыга.

Слайд 19

Слайд 20

Слайд 21

Татар әдипләре-сәяси репрессия корбаннары
Сталинизм – илебез халыкларының уртак фаҗигасе. Сталин репрессияләре

бер генә төбәкне дә, бер генә халыкны, бер генә милләтне дә читләтеп узмаган. Татар халкынның да бик күп асыл затларын юк иткән. Никадәр җәмәгать-дәүләт эшлеклеләре, хуҗалык җитәкчеләре, мәдәният әһелләре, галим, язучы, мөгаллим, рәссамнар һәм башкалар башын салган анда...
Репрессия, иң беренче чиратта, халыкның иҗатчыларына, иҗтимагый,мәдәни хәрәкәттә әһәмиятле роль уйнаган алдынгы карашлы катламына юнәлтелә.

Слайд 22

Сталинизм – илебез халыкларының уртак фаҗигасе

Слайд 23

1918, 1924, 1930, 1935, 1936 нчы еллар
Татарның тарихы фаҗигаләрдән генә тора,

аның күренекле шәхесләрен яки үтергәннәр, яки алар көрәштә һәлак булганнар, яки алар зинданнарда черетелгәннәр. М.Солтангалиев, Һ.Атласи, Г.Гобәйдуллин, Г.Нигъмәти, Җ.Вәлиди, М.Галәү, К.Тинчурин, Г.Гали, Г.Толымбай, Г.Ибраһимов, Ш.Усманов, М.Мутин, Ф.Бурнаш, Л.Гыйльми, С.Сүнчәләйләр Совет зинданнарында җәзалап үтерелде. Г.Хәсәнәт, М.Шабай, Г.Исмәгыйлев, К.Җаманаклы, К.Нәҗми, Н.Исәнбәт, Б.Урманче, М.Әмир, Х.Туфан, А.Гыйләҗев, А.Тимергалин, С.Рәфыйков, Г.Ильясов, Г.Талин Совет зинданнарында җәзаланды.

Слайд 24

Слайд 25

Сөргеннәргә сөрелгән Туфан
“Танып алдым Туфан сагышларын
Урал аша аккан болыттан”. (Н.Әхмәдиев)

(1900 - 1981)

Слайд 26

1940 - 56 елларда Хәсән ага тоткынлыкта була. Газап, кайгы- хәсрәт,

үлем белән күзгә - күз очрашу чоры бу. Язмыш аны сындырып сыный... Ләкин шагыйрь иманына, халкына, иленә тугры кала.
1937 нче елда "Ант" поэмасы өчен Хәсән аганы Язучылар Союзыннан чыгаралар. Әсәрләре басылмый, китаплары тоткарлана. Көн саен, төн саен кулга алуларын көтеп яши ул.
Х. Туфан колониядә үз срогын тулысынча тутыра. Коточкыч арый, йончый. Физик яктан да, рухи яктан да Хәсән абый түземсезлек белән иреккә чыгу көннәрен көтә. Әмма бер сүз дә аңлатып тормыйча аны, Себергә мәңгелек сөргенгә җибәрәләр.
Х. Туфанның тоткынлык дәвере 16 елга сузыла. Сталин үлеп, аның сәясәтендәге җитди хаталары ачылганнан соң гына, шагыйрьгә иреккә чыгарга мөмкинлек туа. 1956 нчы елның җәендә ул Казанга кайтып төшә.
Ул өенә кайтканда аның улы да, хатыны да үлгән була инде, тик кызы гына һәм язучы дуслары гына каршы ала.

Хәсән Туфанның тоткынлыкта булуы

Слайд 27

Д Дөнья мине Үзгәртте: Еламаска өйрәтте. Күлмәк җиңен ертасымы? — Бәйлисе бар Йөрәкне. Сугышлардан замана Туктап торган арада, Яраларны ямаштырып Ята

идем Далада: — Кайт!.. — дип хатлар килделәр... Юллар... озын иделәр... Кайттым. — Бусы алкалары, Бусы — кабере... — диделәр. Әгәр тагын килсәләр, — Сау! — дип хәбәр бирсәләр, Вулканнарга керер идем, Шундадыр ул... дисәләр. Бирде дөнья кирәкне, Еламаска өйрәтте... Кайсыгызның кулы җылы? — Бәйлисе бар йөрәкне...

Кайсыгызның кулы җылы?

Слайд 28

Бу музей Хәсән Туфанның үткән тормышы турында сөйли.Анда бик күп төрле

иҗаты турындагы язмалар сакланган. Хәсән аганың үз әйберләреннән: күлмәге (хәсән Туфан аны үзе теккән),хатыны Луиза ханымның документлары,Хәзерге көннәргә кадәр дә эшләүче механик-сәгате, 30 нчы елларда басылган беренче китабы,китап шкафы,көзге,Чемодан,Самовар, чәйнек һәм башка, санап бетергесез күп әйберләр.

Хәсән Туфанның музей-йорты Аксубай районы Иске Карәмәт авылында урнашкан.

Слайд 29

ТАТАРЛАРНЫҢ МИЛЛИ КИЕМНӘРЕ

Слайд 30

ТӨП ДИН – ИСЛАМ ҺӘМ ХРИСТИАН ДИНЕ

Слайд 31

ТАТАРСТАННЫҢ ДАНЛЫКЛЫ КЕШЕЛӘРЕ
Габдулла
Тукай
Муса
Җәлил
Габдельҗаббар
Кандалый
һади
Такташ
Фатих
Әмирхан
Кол
Гали
Абдулла
Алиш
Каюм
Насыйри
Ханбикә
Сөембикә

Слайд 32

Слайд 33

Олуг хезмәтләре белән
данлылар

Слайд 34

Бакый Урманче (1987-1990) –татар профессиональ сынлы сәнгатенә нигез салучы,рәссам, график, скульптор

һәм архитектор

Слайд 35

- М. Сәлимҗанов иҗаты – татар театры тарихында үзе бер зур

чор

Президент рәссам И. Зарипов белән

Слайд 36

- Егерме беренче гасырга без атаклы җырчы Илһам Шакиров моңы белән

керербез.

Слайд 37

Әлфия Авзалова, Илһам Шакиров. Концерт финалы. 2006 ел

Слайд 38

Әлфия Авзалова Минтимер Шәрип улы Шәймиев белән. 2003 ел

Слайд 39

Алар мәңге безнең күңелләрдә...

Слайд 40

Слайд 41

Слайд 42

Слайд 43

1990 елның 30 августында ТАССР Югары Советы “Татарстанның дәүләт суверенитеты турында”

декларациясен кабул итә һәм республика атамасын “Татарстан Совет Социалистик Республикасы – Татарстан Республикасы”на үзгәртә.

Слайд 44

30 августа 1990 г.
была принята Декларация
о государственном
суверенитете республики
17 мая1920 г.
был подписан

Декрет
об образовании
ТАССР

Слайд 45

1992 елның 7 февраленнән республика – Татарстан Республикасы атамасын йөртә. 1992

елның 21 апрелендә РСФСР халык депутатлары җыены бу атаманы раслый һәм РСФСР Төп канунына тиешле үзгәрешләрне кертә.

Слайд 46

ң

Слайд 47

Слайд 48

Слайд 49

Слайд 50

Слайд 51

Слайд 52

Слайд 53

Слайд 54

Слайд 55

Татарстан Республикасының Дәүләт гимны
Мәңге яшә, газиз Ватаныбыз, Халкым тели изге

теләкләр! Гомерлеккә якын туган булып Яши бездә төрле милләтләр.
Күп гасырлар кичкән чал тарихлы Данлы илем үзең бер дастан! Синдә генә безнең язмышыбыз, Республикам минем Татарстан!

Слайд 56

Слайд 57

Казан вертолет заводы
ТАССР самолетлар һәм вертолетлар, электрон исәпләү машиналары, компрессорлар, нефть

аппаратурасы, сәгатьләр һәм медицина инструментларын шул елларда тышкы базарда конкурентлыкка сәләтле дәрәҗәдә җитештерде.

Слайд 58

Түбән Кама нефть химиясен бердәм технологик циклга берләштерүче "Оргсинтез" берләшмәсенең беренче

җайланмалары җибәрелде. Полиэтилен һәм полиизопрен каучук җитештерү линияләре сафка басты. 1973 елда Түбән Кама шин заводы беренче продукциясен чыгарды

Слайд 59

КамАЗ төзелү Татарстанны иң алдынгы автомобиль төзелеше төбәге буларак танытты

Слайд 60

1950 елда Советлар Союзының иң эре нефть чыгаручы берләшмәләренең берсе "Татнефть" төзелде, шул еллар

ахырына Татарстан нефть чыгару күләме буенча илдә беренче урынга чыкты.

Слайд 61

Слайд 62

Слайд 63

Слайд 64

Слайд 65

Слайд 66

Слайд 67

Слайд 68

Слайд 69

Алабуга

Слайд 70

НПЗ Татнефть ТАНЕКО Түбән Кама
Соңгы елларда югары технологияле комплексны төзү буенча

иң зур проект -"ТАНЕКО" проекты булды. Беренче этапта – ел саен анда 7 млн.тонна югары күкертле нефть киң күләмдәге товар продукциясе итеп эшкәртелә.

Слайд 71

Слайд 72

Слайд 73

Слайд 74

Слайд 75

Слайд 76

Слайд 77

Слайд 78

Слайд 79

Слайд 80

Слайд 81

Слайд 82

Кыязлым- гомер язым.
Болгар зиннәтләрен саклап,
Дини йолаларны

барлап,
Изге кыйбласына карап,
Яши авылым кыю атлап.
Туган җирем Кыязлым,
Синдәдер тәүге язым.
Сөлчә суы ярларында
Тузганаклар алтынсыман
Халкым тыйнак, алтын йөзле
Эштә кыю ялкынсыман.
Туган авылым Кыязлым,
Кыязлым гомер язым.
Мең гасырлык сагыш,ярсу
Дулкынлана җырларыңда
Гөлләр, җилләр мәгърүр юлдаш
Газиз гомер юлларымда.
И! Кыязлым, Кыязлым!
Хикмәтле күңел язым. (Гөлчәчәк Әдһәмова )

Слайд 83

Слайд 84

Слайд 85

Слайд 86

Слайд 87

Слайд 88

Слайд 89

Слайд 90