Мастацтва Беларусі 17 стагоддзя. Серыя ІІ. Выяўленчае мастацтва

Содержание

Слайд 2

МАНУМЕНТАЛЬНЫ ЖЫВАПІС Асаблівасці: перапляценне розных рысаў: готыкі, Рэнесанса, маньерызма, барока; бурны

МАНУМЕНТАЛЬНЫ ЖЫВАПІС

Асаблівасці:
перапляценне розных рысаў: готыкі, Рэнесанса, маньерызма, барока;
бурны працэс авалодвання новымі

выяўленчымі сродкамі;
узрастае цікавасць да анатоміі чалавека, да псіхалагічных характарыстык герояў;
вядучая роля належыць лінейнай перспектыве, рэалістычным святлоценявым і колеравым вырашэнням;
адступленне ад канонаў у схемах размяшчэння роспісаў, у трактоўках асобных сюжэтаў, зварот да багатых дэталяў паўсядзённага жыцця;
дынамізм кампазіцыі, прасторавасць, характарнасць і канкрэтнасць персанажаў.
Слайд 3

Роспісы царквы Святога Мікалая ў Магілёве (1669 – 1672 гг.)

Роспісы
царквы
Святога Мікалая
ў Магілёве
(1669 – 1672 гг.)

Слайд 4

Слайд 5

Выдатны мастацкі твор знакамітага магілёўскага храма — чатырох’ярусны іканастас, выкананы магілёўскімі

Выдатны мастацкі твор знакамітага магілёўскага храма — чатырох’ярусны іканастас, выкананы магілёўскімі

майстрамі XVII стагоддзя у тэхніцы скразной драўлянай разьбы з пазалотай. Зараз ён цалкам адноўлены і адрэстаўраваны ў першапачатковым выглядзе.
Слайд 6

Слайд 7

Інтэр'ер сабора ўпрыгожвалі фрэскавыя роспісы на біблейскія і евангельскія сюжэты, у

Інтэр'ер сабора ўпрыгожвалі фрэскавыя роспісы на біблейскія і евангельскія сюжэты,

у якіх шырока ўжываліся мясцовыя этнаграфічныя дэталі, адзенне, пейзаж, народны тыпаж.
Храм быў узарваны ў 1950-х гг.

Роспісы Богаяўленскага сабора ў Магілёве (1633 – 1639 гг.)

Слайд 8

Роспісы Успенскага Сабора Жыровіцкага манастыра (Слонімскі раён, Гродзенская вобласць) 1613 — 1650 гг.

Роспісы Успенскага Сабора
Жыровіцкага манастыра
(Слонімскі раён, Гродзенская вобласць)
1613 — 1650 гг.

Слайд 9

“Маці Боская Адзігітрыя Баркалабаўская” Першая палова XVII стагоддзя. Ікона знойдзена ў

“Маці Боская Адзігітрыя
Баркалабаўская”
Першая палова XVII стагоддзя.
Ікона знойдзена ў

г. Быхаў
(Магілёўская вобласць)

ІКАНАПІС

У першай палове стагоддзя адбылася пэўная архаізацыя іканапісу, у аснове якой было натуральнае імкненне праваслаўнага насельніцтва да захавання сваіх нацыянальных традыцый, абарона супраць уніяцтва і контррэфармацыйнай палітыкі каталіцкай царквы, што выявілася ў звароце да традыцыйных пластычных прыёмаў.

Слайд 10

Тройца Старазапаветная Абраз з вёскі Дастоева (Іванаўскі раён, Брэсцкая вобласць). Першая

Тройца
Старазапаветная
Абраз з вёскі Дастоева
(Іванаўскі раён,
Брэсцкая вобласць).
Першая палова


XVII стагоддзя.

Мастак паўтарае позневізантыйскія прыёмы напісання лікаў, адзення, тыповае вырашэнне фону, але з’яўляецца пільная ўвага да псіхалагічных характарыстык персанажаў.

Слайд 11

Маці Боская Адзігітрыя Неўвядальны цвет. XVII стагоддзе. Маці Боская Замілаванне. 1656 г.

Маці Боская Адзігітрыя
Неўвядальны цвет.
XVII стагоддзе.

Маці Боская
Замілаванне.
1656 г.

Слайд 12

Адметнай асаблівасцю, якая адлюстроўвае характар беларускага іканапісу XVII стагоддзя, з’яўляецца пранікненне

Адметнай асаблівасцю, якая адлюстроўвае характар беларускага іканапісу XVII стагоддзя, з’яўляецца пранікненне

ў яго жанравых элементаў, апавядальнасці. Гэтая якасць фарміравалася пад уплывам стылю барока; у абразы прыходзяць шматсюжэтнасць, этнаграфізм, натуральнасць чалавечых перажыванняў, вострыя жыццёвыя сітуацыі.

Нараджэнне Маці Божай.
1648 – 1650 гг.

Пакроў.
1649 г.

Аўтарам абразоў
з’яўляецца
майстар
з г. Маларыта
(Брэсцкая
вобласць)

Слайд 13

Маларыцкі майстар. Праабражэнне. 1648 г. Маларыцкі майстар. Успенне. 1650 г.

Маларыцкі майстар.
Праабражэнне. 1648 г.

Маларыцкі майстар.
Успенне. 1650 г.

Слайд 14

Пятро Яўсеевіч з Галынца Нараджэнне Марыі (1649 г.)

Пятро Яўсеевіч з Галынца

Нараджэнне Марыі (1649 г.)

Слайд 15

У другой палове стагоддзя названыя рысы ўзмацніліся, абразы атрымалі выгляд жанравых

У другой палове стагоддзя названыя рысы ўзмацніліся, абразы атрымалі выгляд жанравых

апавяданняў, у іх узрасла роля рэальнага асяроддзя, этнаграфічных дэталей, павялічылася роля дэкаратыўных элементаў, асаблівая ўвага надавалася фону, які пакрывалі разьбяным, а пазней і ляпным па ляўкасе арнаментам.

Параскева з жыціем
(1659 г.)
Абраз знойдзены ў вёсцы Бездзеж
Драгічынскага раёна Брэсцкай вобласці.

Слайд 16

САРМАЦКІ ПАРТРЭТ Партрэт Уладзіслава Дамініка Астрожскага (1630 – 1636 гг.) Барталамей

САРМАЦКІ ПАРТРЭТ

Партрэт
Уладзіслава Дамініка
Астрожскага
(1630 – 1636 гг.)

Барталамей Стробель
(1591 – пасля

1650 гг.)

У XVII стагоддзі ў партрэтным мастацтве Беларусі назіраецца ўплыў выяўленчага мастацтва Фландрыі і Галандыі. Усё часцей у вобразе мадэлі падкрэсліваюцца яго грамадскія заслугі, грамадзянскія абавязкі: ён выяўляецца або як дзяржаўны дзеяч – канцлер, член каралеўскай світы, дыпламат, або як пісьменнік-мемуарыст, або як дзеяч царквы.

Слайд 17

Даніэль Шульц (1615 – 1683 гг.) Партрэт Януша Радзівіла (пачатак 1650-ых

Даніэль Шульц
(1615 – 1683 гг.)

Партрэт Януша Радзівіла (пачатак 1650-ых гадоў)


Януш Радзівіл – сын ваяводы віленскага Крыштафа Радзівіла і Ганны Кішчанкі, быў гетманам вялікім літоўскім. У яго вобразе адлюстраваны духоўная мужнасць, жыццёвы вопыт і адданасць Радзіме.

Слайд 18

Пітэр Данкерс дэ Рый (1596 – 1661 гг.) (1640-я гг.) Партрэт

Пітэр Данкерс дэ Рый
(1596 – 1661 гг.)

(1640-я гг.)

Партрэт Альбрэхта Станіслава

Радзівіла

Альбрэхт Станіслаў Радзівіл – сын маршалка вялікага літоўскага, старасты жмудскага Станіслава Радзівіла і Марыяны Мышчанкі, вялікі канцлер літоўскі, аўтар мемуараў і літаратурных твораў духоўнага зместу, перакладчык.

Слайд 19

Партрэт Катажыны і Марыі Радзівіл. 1646 г. Іаган Шрэтэр (першая палова

Партрэт Катажыны і Марыі Радзівіл.
1646 г.

Іаган Шрэтэр

(першая палова ХVІІ

стагоддзя)

Асаблівасць гэтага твора – у мемарыяльнай функцыі, паколькі, на адным партрэце побач з былой жонкай Януша Радзівіла – Марыяй выяўлена яго першая жонка, Катажына з Патоцкіх, якая на той час ужо памерла. Гэта прыклад асобага ўшанавання памерлых прадстаўнікоў роду. У псіхалагічнай трактоўцы вобразаў супастаўляюцца мяккасць і дабрыня Катажыны і моцная валявая асоба Марыі. Характару персанажаў адпавядае і каляровае вырашэнне іх касцюмаў па фламандскай модзе: чырвонага – у Катажыны і строгага чорнага – у Марыі.

Слайд 20

Партрэт Крысціны Яўхіміі Радзівіл. Паміж 1635 – 1646 гг. Іаган Шрэтэр

Партрэт Крысціны Яўхіміі Радзівіл.
Паміж 1635 – 1646 гг.

Іаган Шрэтэр з’яўляецца

таксама аўтарам партрэта Крысціны Яўхіміі Радзівіл, іегуменні манастыра бенедыктынак у Нясвіжы, пляменніцы Мікалая Радзівіла Сіроткі.
Сучаснікі лічылі яе «незвычайным упрыгожваннем манаства», паколькі яна імкнулася да адраджэння старадаўніх традыцый у веры, імкнулася дапамагчы ўсім. Партрэт манументальны і ўспрымаецца як своеасаблівае ўсхваленне хрысціянскіх каштоўнасцей.
Слайд 21

(1561 – 1635 гг.) Лізавета Сцюарт – дачка караля Англіі Якуба

(1561 – 1635 гг.)

Лізавета Сцюарт – дачка караля Англіі Якуба І

Сцюарта і дацкай каралеўны Ганны, жонка Фрыдрыха Вітэльсбаха, “Зімовага караля” Чэхіі. Хутчэй за ўсё, гэты партрэт – каралеўскі падарунак віленскаму магнату Янушу Радзівілу.

Маркус Герартс (малодшы)

Партрэт Лізаветы Сцюарт (1618 г.)

Слайд 22

Партрэт Альжбеты (Лізаветы) Кішка, народжанай Радзівіл У XVII стагоддзі беларускімі майстрамі

Партрэт Альжбеты (Лізаветы)
Кішка, народжанай Радзівіл

У XVII стагоддзі беларускімі майстрамі пачала стварацца

так званая радзівілаўская серыя “партрэтаў ў лаўровым вянцы”. Арыгінальная форма адлюстравання нясе выразную выяўленча-мемарыяльную функцыю своеасаблівага партрэта-эпітафіі.

Партрэт Станіслава Казіміра
Радзівіла

Слайд 23

Андрэй Стэх (1635 – 1697 гг.) Партрэт Аляксандра Астрожскага 1660 –

Андрэй Стэх (1635 – 1697 гг.)

Партрэт Аляксандра Астрожскага

1660 – 1670–ыя

гг.

Аляксандр Астрожскі (1650 – 1673 гг.) – Кракаўскі кашталян, пляменнік караля Яна ІІІ Сабескага.

Слайд 24

Першай паловай XVII стагоддзя даціруюцца партрэты сям’і Весялоўскіх: Партрэт Кшыштафа Весялоўскага

Першай паловай XVII стагоддзя даціруюцца партрэты
сям’і Весялоўскіх:
Партрэт Кшыштафа Весялоўскага

(1636 г.),
партрэт яго жонкі Аляксандры Марыанны Весялоўскай (1633 – 1645 гг.)
і партрэт іх прыёмнай дачкі Грызэльды Сапегі (1630-я гг.).
Усе партрэты напісаны невядомым гродзенскім жывапісцам.
Слайд 25

СКУЛЬПТУРА Надмагіллі Радзівілаў з Нясвіжскага Фарнага касцёла Божага Цела Скульптурная выява

СКУЛЬПТУРА

Надмагіллі Радзівілаў
з Нясвіжскага Фарнага касцёла Божага Цела

Скульптурная выява Радзівіла

Сіроткі (1616 г.) размешчана ў архітэктурнай раме, якая сваёй важкасцю падаўляе прастору, — укленчаная фігура не магла б у ёй выпрастацца. Характэрна, што з шматлікіх жыццёвых іпастасяў Сіроткі — магутнага князя, грамадскага дзеяча, магната-будаўніка — ён паўстаў перад Вечнасцю ў адзенні паломніка.
Слайд 26

Надмагілле Крыштафа Мікалая Радзівіла, сына Сіроткі (1608 г.), які юнаком (16

Надмагілле
Крыштафа Мікалая
Радзівіла, сына Сіроткі
(1608 г.),
які юнаком (16 год)

памёр у Балоніі, вызначаецца аб’ёмнай пластыкай і поліхроміяй мармураў, плаўнымі абрысамі фігуры і лаканічнымі, строгімі лініямі архітэктурных форм, што характэрна для італьянскага барока.
Слайд 27

Рэдкі помнік надмагільнага разьбярства — табліца над пахаваннем немаўляці Мікалая Радзівіла

Рэдкі помнік надмагільнага разьбярства — табліца над пахаваннем немаўляці
Мікалая Радзівіла

— першынца Мікалая Крыштафа Радзівіла Сіроткі. Помнік паўстаў між 1588 і 1593 г.
Слайд 28

Надмагілле Мікалая Вольскага і Барбары Войны. Знаходзіцца ў Юр’еўскім касцёле ў

Надмагілле Мікалая Вольскага і Барбары Войны.
Знаходзіцца ў Юр’еўскім касцёле ў

вёсцы Крамяніца
(Зэльвенскі раён, Гродзенская вобласць). Пасля 1623 г.
Слайд 29

(1591 – пасля 1633 гг., Касцёл Святога Міхаіла ў Вільнюсе) Надмагілле

(1591 – пасля 1633 гг.,
Касцёл Святога Міхаіла
ў Вільнюсе)

Надмагілле гетмана

Вялікага княства Літоўскага Льва Сапегі і яго жонак
Слайд 30

Надмагілле Паўла Сапегі і яго трох жонак (Рэгіны з Дубавіцкіх, Альжбеты

Надмагілле Паўла Сапегі і яго трох жонак

(Рэгіны з Дубавіцкіх,
Альжбеты Веселіні,


Катажыны з Гаслаўскіх)
1599 – пасля 1635 гг.

Надмагілле знаходзілася ў касцёле Іаана Хрысціцеля і Іаана Евангеліста ў вёсцы Гальшаны (Ашмянскі раён, Гродзенская вобласць).
Зараз – у Музеі старажытнабеларускай культуры Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі.

Слайд 31

Галоўны алтар касцёла Іаана Хрысціцеля ў вёсцы Воўпа (Ваўкавыскі раён, Гродзенская

Галоўны алтар
касцёла Іаана Хрысціцеля
ў вёсцы Воўпа (Ваўкавыскі раён, Гродзенская

вобласць)
1640 – 1644 гг.

Фундатарам гэтага выдатнага помніка быў Казімір Леў Сапега. Кампазіцыя алтара заснавана на матыве трохчасткавай аркі з двух’ярусным сярэднім аб’ёмам. Паміж калонамі першага яруса знаходзіцца алтарная карціна “Укрыжаванне”, а над ёю – “Дабравешчанне” (1640 г.)

Слайд 32

Фрагменты галоўнага алтара касцёла Іаана Хрысціцеля ў вёсцы Воўпа

Фрагменты галоўнага алтара
касцёла Іаана Хрысціцеля
ў вёсцы Воўпа

Слайд 33

Бакавы алтар Маці Божай Вастрабрамскай касцёла Іаана Хрысцiцеля ў вёсцы Воўпа

Бакавы алтар
Маці Божай Вастрабрамскай
касцёла Іаана Хрысцiцеля
ў вёсцы Воўпа

Слайд 34

Алтар Маці Божай Ружанцовай касцёла Іаана Хрысцiцеля ў вёсцы Воўпа

Алтар
Маці Божай Ружанцовай касцёла Іаана Хрысцiцеля
ў вёсцы Воўпа

Слайд 35

Святы Станіслаў. Святы Мікалай. Фрагменты алтара Маці Божай Ружанцовай касцёла Іаана Хрысцiцеля ў вёсцы Воўпа

Святы Станіслаў. Святы Мікалай.
Фрагменты алтара Маці Божай Ружанцовай касцёла Іаана Хрысцiцеля

ў вёсцы Воўпа
Слайд 36

Алтар капліцы Святой Барбары ў касцёле Унебаўзняцця Панны Дзевы Марыі ордэна

Алтар капліцы Святой Барбары
ў касцёле Унебаўзняцця Панны Дзевы Марыі
ордэна

бернардзінцаў у Будславе (1643 – 1649 гг., Мядзельскі раён, Мінская вобласць)
Слайд 37

Алтар зроблены скульптарам-рэзчыкам Пятром Грамелем. Скульптурнае вырашэнне алтара мае рысы ранняга

Алтар зроблены скульптарам-рэзчыкам Пятром Грамелем. Скульптурнае вырашэнне алтара мае рысы

ранняга барока. Паміж калонамі далёка вынесеных крылаў алтара змешчаны скульптурныя выявы. Іх памеры памяншаюцца да цэнтра, што стварае ўражанне перспектыўнага скарачэння, глыбіні.
Слайд 38

Кароль Давід Святы Іосіф Алтар змяшчае восем скульптур: Прарок Аарон Святы Іаан Хрысціцель

Кароль
Давід

Святы
Іосіф

Алтар змяшчае восем скульптур:

Прарок
Аарон

Святы
Іаан
Хрысціцель

Слайд 39

Святы Яўхім Святая Ганна Святая Альжбэта Святы Захарый

Святы
Яўхім

Святая
Ганна

Святая
Альжбэта

Святы
Захарый

Слайд 40

Укрыжаванне. Цэнтральны абраз алтара капліцы Святой Барбары Хрыстос засмучаны. Скульптура капліцы Святой Барбары

Укрыжаванне.
Цэнтральны абраз алтара
капліцы Святой Барбары

Хрыстос засмучаны.
Скульптура капліцы
Святой Барбары

Слайд 41

Скульптурна-дэкаратыўны ансамбль касцёла Святога Міхаіла Архангела ордэна аўгусцінцаў у Міхалішках (Астравецкі

Скульптурна-дэкаратыўны ансамбль
касцёла Святога Міхаіла Архангела ордэна аўгусцінцаў
у Міхалішках (Астравецкі

раён, Гродзенская вобласць, каля 1677 г.)
Слайд 42

У выкананні скульптурнага ансамбля прымалі ўдзел італьянскія майстры П’етра Перэці, Ян

У выкананні скульптурнага ансамбля прымалі ўдзел італьянскія майстры П’етра Перэці,

Ян Марыя Галі, мясцовы скульптар М. Жылевіч.
Слайд 43

Слайд 44

Інтэр’ер касцёла Міхала Архангела ў Міхалішках ўражвае сваёй пышнай барочнай аздобай.

Інтэр’ер касцёла Міхала Архангела ў Міхалішках ўражвае сваёй пышнай барочнай аздобай.

Пластычны рэльефны дэкор з расліннымі матывамі, гарэльефы на евангельскія сюжэты, складаныя алтарныя кампазіцыі, нечаканыя мастацкія рашэнні сведчаць пра высокае майстэрства творцаў.
Слайд 45

Графіка У ХVІІ стагоддзі ў мастацкую практыку прыйшлі новыя графічныя віды

Графіка

У ХVІІ стагоддзі ў мастацкую практыку прыйшлі новыя графічныя віды і

жанры: акрамя кніжнай гравюры (ілюстрацый, мастацкай аздобы) актыўна развіваюцца гістарычны і бытавы жанры, партрэт, пейзаж, а таксама картаграфія. Узнікшую ў гэты час разнастайнасць мастацтва графікі абумоўліваў стыль барока.

Евангелле ад Лукі. Беларускі рукапіс. ХVІІ ст.

Слайд 46

Тытульны ліст "Дыёптры". Еўе. 1642 г. Тытульны ліст "Гісторыі пра святых

Тытульны ліст "Дыёптры". Еўе. 1642 г.

Тытульны ліст "Гісторыі пра святых Варлаама

і Іасафа" Куцейн. 1637 г.
Слайд 47

Тытульны ліст "Часаслоўца". Друкарня Мамонічаў. Вільня. 1617 г. Багатай графічнай аздобай

Тытульны ліст "Часаслоўца". Друкарня Мамонічаў. Вільня. 1617 г.

Багатай графічнай аздобай і

высокімі паліграфічнымі якасцямі вызначаюцца выданні друкарні братоў Кузьмы і Лукі Мамонічаў.
Слайд 48

Тытульны ліст зборніка твораў Фікарыя Святагорца "Вертаград душэўны". Вільня. 1620 г.

Тытульны ліст зборніка твораў Фікарыя Святагорца "Вертаград душэўны". Вільня. 1620 г.

Васіль

Вялікі. Ілюстрацыя да зборніка твораў Фікарыя Святагорца "Вертаград душэўны". Вільня. 1620 г.
Слайд 49

«Панегірык братоў Скарульскіх» (1604 г.) створаны у Нясвіжы ў гонар прызначэння

«Панегірык братоў Скарульскіх» (1604 г.)
створаны у Нясвіжы ў гонар прызначэння

Мікалая Радзівіла Сіроткі на пасаду віленскага ваяводы. Ілюстрацыя выканаў нясвіжскі мастак-гравёр і картограф Тамаш Макоўскі.

Тамаш Макоўскі.
Тытульны ліст кнігі Г. Більдзюкевіча
«Натхнёны абаронца айчыны Казімір».
1610 г.

Слайд 50

Тарасевіч Аляксандр. Святы Мацвей. Ілюстрацыя да кнігі «Жыціі святых з навукамі

Тарасевіч Аляксандр. Святы Мацвей.
Ілюстрацыя да кнігі «Жыціі святых з навукамі

дактароў касцельных». 1693 г.

Тарасевіч Лявонцій.
Франціспіс кнігі М. Буйноўскага
«Рацыянальныя асновы выбару». 1688 г.

Сярод выдатных мастакоў, творчасць якіх пакінула значны след у беларускай графіцы ХVІІ стагоддзя,
вылучаюцца браты
Аляксандр і Лявонцій Тарасевічы

Слайд 51

Тарасевіч Аляксандр. Тытульны ліст кнігі Т. Білевіча «Рацыянальная філасофія». 1675 г.

Тарасевіч Аляксандр.
Тытульны ліст кнігі Т. Білевіча «Рацыянальная філасофія». 1675 г.

Тарасевіч

Аляксандр. Анёл-ахоўнік.
Ілюстрацыя да кнігі «Жыціі святых з навукамі дактароў касцельных». 1693 г.
Слайд 52

Слайд 53

Слайд 54