Эрдэни-Хайбзун Галшиевай. 165 жэлэй ойдо

Август 5, 2022

Главная
Литература
Эрдэни-Хайбзун Галшиевай. 165 жэлэй ойдо

Содержание

2. Эрдэни-Хайбзан лама Хори Хэжэнгэ талын Ород нютагай Хасууртай гэжэ газарта 1855 ондо түрэжэ, тэрэ үеынгөө бишыхан
3. Һасын дасанда хуралай үедэ 800 ламанартай зэргэ уншажа байхадань, барас бүдүүн хоолойнь илгаран хүнхинэжэ, дасанай сонхын
4. Э-Х. Галшиев 1897 ондо Түбэд оронһоо бусажа, Худанай дасанда алба хэжэ эхилээ. 1898 оной майн 31-дэ
5. Бэлигтэй эрдэмтэ лама хубисхалай урда тээ 1915 ондо түбэд, монгол хэлэнүүд дээрэ буряад уран зохёолой гайхамшагта
6. 1993 ондо элитэ эрдэмтэн Цырен-Анчик Дугар - Нимаев «Бэлигэй толи» гэһэн ехэ бүтээлые буряад, ород хэлэнүүд
7. «Бэлигэй толи» гээшэ эртэ сагта Энэдхэг гүрэндэ дэлгэрһэн «Субашид» гэһэн зохёолой жанрта дүтэрхы уран һайханай аргаар
8. «Бэлигэй толи» буряад арадайнгаа ёһо заншалнуудые бидэндэ ойлгуулхын нангин үүргэ дүүргэжэ байһан гүнзэгы удхатай зохёол болоно.
9. Ашата эхэ эсэгэ хоёрые Номой ёһоор хүндэлэн яба. Энэ наһандаа амиды бурхан Гэжэ юртэмсын зон хэлсэдэг.
10. Дүрбэн мүртэй 1000 шүлэгүүдэй бадагайнь түрүүшын хоёр мүртэ хүн ажабайдалай элдэб ушарнуудта яажа бэеэ абажа ябахаб
11. Тоонто Ород нютагтань Мархаанзайн дооромбын 140 жэлэй ойн баяртай дашарамдуулан, эндэһээ гарбалтай Сультимов Доржо Норбосампилович гэжэ
12. Эрдэни- Хайбзун Галшиевай өөрынь ябажа шэнжэлһэн нютагайнь аршаан Ородой аршаан гэгдэжэ, зоной бэеэ аргалдаг дуратай газарынь
13. XX зуун жэлэй эхиндэхи хүнүүдэйнгээ абари зангые зүбөөр ойлгоһон Эрдэни - Хайбзун Галшиев эрхим һайн зохёол
15. Скачать презентацию

Слайд 2

Эрдэни-Хайбзан лама Хори Хэжэнгэ талын Ород нютагай Хасууртай гэжэ газарта

1855 ондо түрэжэ, тэрэ үеынгөө бишыхан хүбүүдтэл бага наһандаа Худанай дасанда хубарагаар ороһон. Хори наһа хүсөөгүй байхадаа, үнинэй ошохоёо тэгүүлдэг байһан Түбэд ороной Һаса Жуу тээшэ һайса бэлэдхэл хэжэ ошоо һэн. Тэндэ Брайбун дасанай Гоман хиидтэ цанид шойро, хажуугаарнь ондоо хэдэн эрдэм шудалжа ябахадаа, онсо шанга унзад хоолойгоороо, хурса бэлигээрээ суурхажа ябаһан. 1897 ондо Түбэдэй гол дасанда шанга туршалга-дамжаа гаран, дооромбын зиндаада хүртэһэн.

Yлзы hайхан Ород нютаг

Слайд 3

Һасын дасанда хуралай үедэ 800 ламанартай зэргэ уншажа байхадань, барас

бүдүүн хоолойнь илгаран хүнхинэжэ, дасанай сонхын шэлнүүд шэнхинэжэ, сүгсэ соохи уһан салгидажа байдаг һэн гэхэ. Тиихэдэнь түбэд ламанар буряад ламада хоролхожо, тэрэниие хардажа, толгойн саазада хүртөөе гэжэ шиидхэбэ. Галшиев багшадаа хандахадань, нютагайнгаа сабдагые дууда гэжэ заажа үгэhэн байна. Шалсаана Буурал баабайгаа дурдажа, үдэр һүнигүй зальбарба. Саазалха үдэрынь гэнтэ хада уулын тухай айхабтар томо, дэлһэ һүүлээ хиисхүүлһэн хүлэгтэй, буряад дэгэлтэй үбгэн баатар буурал сагаан һахалаа хиисхүүлэн, номо һадагаа тэдээн тээшэ һүртэйгөөр дэлижэ байба. Энэ болобол буряадай ехэ сабдаг Шалсаана Буурал баабай өөрөө ерэжэ, нютагайнгаа хүбүүе абарhан юм.

Шалсаана Буурал баабай

Слайд 4

Э-Х. Галшиев 1897 ондо Түбэд оронһоо бусажа, Худанай дасанда алба

хэжэ эхилээ. 1898 оной майн 31-дэ Забайкалиин можын сэрэгэй губернаторай зарлигаар Худанай дасанай шэрээтээр баталагдаа. 1915 оной хабар Эрдэни Хайбзун Галшиевай үбдэхэдэнь, тэрэниие өөрынь гуйлтаар Худанай дасанай шэрээтын тушаалһаа болюулһан байгаа. Дооромбо зиндаатай Эрдэни - Хайбзун Галшиев 1915 оной июниин 26-да тагаалал болоо.

Слайд 5

Бэлигтэй эрдэмтэ лама хубисхалай урда тээ 1915 ондо түбэд, монгол

хэлэнүүд дээрэ буряад уран зохёолой гайхамшагта эрдэни зэндэмэни болохо «Бэлигэй толи» гэһэн суута шүлэглэмэл зохёол бэшэһэн алдартай.

Слайд 6

1993 ондо элитэ эрдэмтэн Цырен-Анчик Дугар - Нимаев «Бэлигэй толи»

гэһэн ехэ бүтээлые буряад, ород хэлэнүүд дээрэ оршуулжа, 5 мянган хэһэгээр хэблэһэн байна.

Слайд 7

«Бэлигэй толи» гээшэ эртэ сагта Энэдхэг гүрэндэ дэлгэрһэн «Субашид» гэһэн

зохёолой жанрта дүтэрхы уран һайханай аргаар бэшэгдэһэн бүтээл. Тэрэ бэе ба зөөри сахилга, эрдэм бэлиг шудалалга, һэримжэтэй ябалга, дайсан садан хоёрто хандалга, хожомой холые бодолго, буян бүтээлгэ гэхэ мэтэ 1000 шүлэгһөө бүридэһэн һургаалай зохёол болоно.

Слайд 8

«Бэлигэй толи» буряад арадайнгаа ёһо заншалнуудые бидэндэ ойлгуулхын нангин үүргэ

дүүргэжэ байһан гүнзэгы удхатай зохёол болоно. Арадай һургаалай баян дүй дүршэл дээрэ үндэһэлэн бэшэгдэһэн энэ зохёол хэзээдэшье хүнэй анхаралһаа гарахагүй, мүнхэ удха шанартай байха.

Зунай сагай булжамуур мэтэ эртэ бодогты.
Хүнэй энэ наһанай ута үбэлэй үдэр мэтэ.
Эрдэни-Хайбзун Галшиев

Слайд 9

Ашата эхэ эсэгэ хоёрые
Номой ёһоор хүндэлэн яба.
Энэ наһандаа амиды бурхан
Гэжэ юртэмсын

зон хэлсэдэг.
Эрдэни-Хайбзун Галшиев

Слайд 10

Дүрбэн мүртэй 1000 шүлэгүүдэй бадагайнь түрүүшын хоёр мүртэ хүн ажабайдалай

элдэб ушарнуудта яажа бэеэ абажа ябахаб гэжэ заана, харин нүгөө хоёртонь тэрэнэй үйлэ хэрэгэйнь шалтагааниие гү, али хойшолонгые элирхэйлнэ.

«Буянаа бусадта зорюулаа һаа, Өөрөө гэмтүүжэб гэжэ бү һэжэглэ. Хизагаарлашагүй амитанай туһада зорюулаа һаа,
Хизагаар үгы улам арьбажаха».

Слайд 11

Тоонто Ород нютагтань Мархаанзайн дооромбын 140 жэлэй ойн баяртай дашарамдуулан,

эндэһээ гарбалтай Сультимов Доржо Норбосампилович гэжэ мэдээжэ зүжэгшэн, уран зохёолшын эдэбхи үүсхэлээр, арад зоной дэмжэлгээр “Даши Гоман” субарга баригдаа.

Слайд 12

Эрдэни- Хайбзун Галшиевай өөрынь ябажа шэнжэлһэн нютагайнь аршаан Ородой аршаан

гэгдэжэ, зоной бэеэ аргалдаг дуратай газарынь болонхой.

Слайд 13

XX зуун жэлэй эхиндэхи хүнүүдэйнгээ абари зангые зүбөөр ойлгоһон Эрдэни

- Хайбзун Галшиев эрхим һайн зохёол бэшээ.
Алишье сагта хэрэгтэй энэ номой һургаалнуудые үеһөө үедэ ойлгон уншажа, бодомжолжо байбалнай, ажабайдалдамнай тон хэрэгтэй байха.