Bino va inshootlar zilzilabardoshligi

Август 20, 2022

Главная
Разное
Bino va inshootlar zilzilabardoshligi

Содержание

2. Reja 1. Bino va inshootlar zilzilabardoshligi fanining ahamiyati va usullari. 2. Bino va inshootlar zilzilabardoshligi fanining
3. Lecture 1 Topic: Introduction Plan 1. The importance and methods of the science of earthquake resistance
4. 1. Bino va inshootlar zilzilabardoshligi fanining ahamiyati va usullari Fanning o’qitishdan maqsad – inshoot va konstruktsiyalarda
5. Fanning vazifasi. . – inshoot va konstruktsiyalarda statik va dinamik kuchlar ta’siridan hosil bo’ladigan ichki zo’riqish
6. 1. Binolarni texnik baholashning vazifalari. . bino konstruktsiyalarining eskirishini belgilovchi omillar, jismoniy eskirishini aniqlash usullari; bino
7. ASOSIY ADABIYOTLAR 1. M.M. Mirsaidov, T.Z.Sultanov Inshootlar zilzilabardoshligi Toshkent, 2012. 2. B.C. Rahmonov, X.C. Saidov, E.M.
8. ASOSIY ADABIYOTLAR 7. М.Мартемьянов. Проектирование и строительства в сейсмических районах. М.: Стройиздат, 1985. -220 с. 8.
9. QUSHIMCHA ADABIYOTLAR 1. И.Л.Корчинский. Основы проектирование и строительства в сейсмических районах. М., Стройиздат, 1961. 2. Ҳобилов
10. QUSHIMCHA ADABIYOTLAR 6. Charles K. Erdey “Earthquake Engineering”: Application to Design. Copyright. 2007 John Wiley &
11. Inshoot massalarida tezlanish uyg‘otadigan kuchlar dinamik kuchlar deb ataladi. Inshoot qismlariga asta-sekin qo‘yiladigan kuchlar statik kuchlarni
12. Dinamik kuchlarning quyidagi turlari mavjud: 1. Qo‘zg‘alma davriy kuchlar. Bunday kuchlar inshootning biror yeriga o‘rnatilgan, aylanuvchi
13. 3. Qisqa muddat ta’sir etuvchi kuchlar (impulslar). Bunday kuchlar birdan paydo bo‘lib, birdan so‘nadi. Portlash natijasida
15. Seysmik kuchlar kattaligini to‘g‘ri aniqlay bilish inshootlarning seysmik mustaxkamligini ta’minlashda katta ahamiyatga ega. Dinamik kuchlar o‘z
16. 2-rasm. Davriy (a) va zarbiy (b) kuchlar
17. Tebranish turlari. Tebranish turlari benihoya ko‘p bo‘lib, inson yuragining urishi, o‘pkaning nafas olishi, sovuqdan qaltirash, yorug‘lik
18. Agar tebranayotgan sistema doim qo‘zg‘atuv- chi kuch ta’siri ostida bo‘lsa (1-rasm,a), siste-maning bunday tebranishi majburiy tebranish
19. Ma’lum vaqt ichida uzluksiz takrorlanib turadigan tebranishlar davriy tebranishlar deb ataladi. To‘la tebranish uchun ketgan vaqt
21. Ayrim masalalarni taqriban yechishda dissipativ kuchlar e’tiborga olinmaydi. Tebranishning bunday turi so‘nmaydigan erkin tebranish deb nom
22. Sistemaning erkinlik darajasi. Inshootlar statikasidagi kabi dinamikasida ham «sistema» deganda sterjenli sistemalar, ya’ni inshootlar tushuniladi. Dinamik
23. Sistema deformatsiyalanganda barcha massalarning holatini (o‘rnini) belgilovchi geometrik parametrlar soni sistemaning erkinlik darajasi deb ataladi. Vaznsiz
24. To‘planma (yig‘iq) massalar bikrligi cheksiz katta sterjen ustida joylashgan bo‘lsa, sistema-ning holati sterjenning holati bilan belgilanadi.
25. Shunday ekan, massalarning holatini belgi-lovchi parametrlar ham cheksiz ko‘p bo‘ladi. Shunga ko‘ra, gap xaqiqiy konstruksiyalar us-tida
26. 3-rasm. Erkinlik darajasi birga teng bo‘lgan sistemaning konstruk-siyasi va hisoblash sxemasi. 3-rasmda erkinlik darajasi birga teng
27. Inshootlar dinamikasi masalalarini yechish usullari.In-shootlar dinamikasi masalalarini yechishda statik va energetik usuldan keng foydalaniladi. Statik usulning
28. Dalamber prinsipiga ko‘ra dinamikaning muvozanat tenglamalari quyidagicha ifodalanadi:
29. bu yerda, m - muvozanati tekshirilayotgan jismning massasi; x,y,z - jismning koordinata o‘qlari bo‘ylab chiziqli ko‘chishlari;
30. Dinamika masalalarini hal etishda energetik usuldan keng foydalaniladi. Bu usul sistemaning tebranma xarakatida energiyaning saqlanish qonuniga
31. bu yerda, M,N,Q - eguvchi moment, bo‘ylama va ko‘ndalang kuchlar; J,F - inersiya momenti va ko‘ndalang
32. Erkinlik darajasi birga teng bo‘lgan sistemaning majburiy tebranishlari (qarshilik kuchlari hisobga olinmagan hol) Oldingi ma’ruzada sistemaning
33. Majburiy tebranishlarning umumiy tenglamasi va uning yechimi. Erkinlik darajasi birga teng bo‘lgan sistemaga R = R
34. Bu usulga ko‘ra (3.2) tenglamaning xususiy yechimi (3.3) Buning uchun (3.3) dan vaqt bo‘yicha hosila olamiz.
35. Tezlanishni topamiz: (3.5) (3.3) va (3.5) ifodalarni (3.2) tenglamaga qo‘yib, yoqoridagi formulani hosil qilamiz. (3.6). (3.4)
36. ni topamiz. Bu yerda B1 va B2 boshlang‘ich shartlarga bog‘liq bo‘lgan doimiy sonlardir. Integrallash jarayonida o‘zgarib
37. Bundan hosila olib, tezlik tenglamasiga ega bo‘lamiz: (3.9) B1 va B2 doimiylarning qiymati harakat boshidagi shartlarga
38. (3.10) 3.2. Sistemalarning impuls va ixtiyoriy qonun bo‘yicha o‘zgaruvchi kuchlar ta’sirida tebranishi. Rezonans holati Sanoat binolarida
39. Muvozanatlashmagan massaning o‘q atrofidan aylanishdan hosil bo‘lgan markazdan qochma kuchi R ta’sirida balka tebranadi. Bu kuchning
40. ω ≠ 0 hol uchun integralning yechimi bo‘ladi. Bu formulaga va belgilash kiritsak, (3.12) kelib chiqadi.
56. Скачать презентацию

Слайд 2

Reja

1. Bino va inshootlar zilzilabardoshligi fanining ahamiyati va usullari.
2. Bino

va inshootlar zilzilabardoshligi fanining qisqacha rivojlanish tarixi va boshqa fanlar bilan uzviy bog‘liqligi.

Слайд 3

Lecture 1 Topic: Introduction

Plan
1. The importance and methods of the

science of earthquake resistance of buildings and structures.
2. A brief history of the science of earthquake resistance of buildings and structures and its integral connection with other sciences.

Слайд 4

1. Bino va inshootlar zilzilabardoshligi fanining ahamiyati va usullari
Fanning o’qitishdan maqsad

– inshoot va konstruktsiyalarda dinamik kuchlar ta’siridan hosil bo’ladigan ichki zo’riqish kuchlarini aniqlab, ularning zilzilabardoshligini ta’minlashdan iborat.

Слайд 5

Fanning vazifasi. .
– inshoot va konstruktsiyalarda statik va dinamik kuchlar ta’siridan hosil

bo’ladigan ichki zo’riqish kuchlari va deformatsiyalarni aniqlash; inshoot elementlarining materiali ma’lum bo’lsa ichki zo’riqish kuchi va deformatsiyasiga ko’ra har bir element va inshootning mustahkamligini, bikirligini va ustivorligini tekshirish; aniqlangan ichki kuchlar va deformatsiyalar miqdoriga ko’ra, elementning seysmik mustahkamligini, bikirligi, ustivorligini ta`minlaydigan inshoot elementlarining o’lchamlarni aniqlashdan iborat. Bunday hisoblash usulini loyihalash usuli deb ataladi.

Слайд 6

1. Binolarni texnik baholashning vazifalari. .
bino konstruktsiyalarining eskirishini belgilovchi omillar, jismoniy eskirishini

aniqlash usullari;
bino va ulardagi injenerlik tizimlariga bo’lgan ekspluatatsiya talablari;
binoda kuzatuv-tekshiruv ishlarini olib borish tartibi;
texnik diagnostika;
defekt, shikastlanish va avariya holatlari;
konstruktsiyalarning shikastlanish sabablarini aniqlash;
kuzatuv-tekshiruv ishlari natijalari bo’yicha texnik xulosalar tayyorlash bo’yicha nazariy-amaliy bilimlarni uzviylik va uzluksizlikda o’rgatishdan iborat.

Слайд 7

ASOSIY ADABIYOTLAR
1. M.M. Mirsaidov, T.Z.Sultanov Inshootlar zilzilabardoshligi Toshkent, 2012.
2. B.C.

Rahmonov, X.C. Saidov, E.M. Yunusaliev Inshootlar dinamikasi va zilzilabardoshligi Toshkent, 2013.
3. Абдурашидов Қ.С., Ҳобилов Б.А., Тўйчиев Н.Д., Рахимбаев А.Ғ. Қурилиш механикаси. – Тошкент, Ўзбекистон, 1999. -382 б.
4. Б.А.Ҳобилов. Иншоотлар динамикаси асослари ва зилзилабардошлиги. 1-қисм. Ўқув қўлланма. Тошкент, Ўқитувчи, 2006.- 96 б.
5. Б.А.Ҳобилов. Иншоотлар динамикаси асослари ва зилзилабардошлиги. 2-қисм. Ўқув қўлланма. Тошкент, Ўқитувчи, 2007. -160 б.
6. Б.А.Ҳобилов, Ш.М.Ёқубов, Рахманов Б.Қ. Бино ва иншоотларни сейсмик кучлар таъсирига ҳисоблаш. Ўқув қўлланма. Тошкент, Ўқитувчи, 2005. -69 б.

Слайд 8

ASOSIY ADABIYOTLAR
7. М.Мартемьянов. Проектирование и строительства в сейсмических районах. М.:

Стройиздат, 1985. -220 с.
8. ҚМҚ 2.01.03-96. Зилзилавий ҳудудларда қурилиш. Т.: Ўздавархитек-қўм. 1996
9. ҚМҚ 2.01.07-96. Юклар ва таъсирлар. Т., 1996.
10.Gunther Achs, Christoph Adam “Erdbeben im Wiener Becken”
11.Jack Mochle “Seismic Design of Reinforced Concrete Buildings”2014
12.M. Khan “Earthquake-Resistant Structures”2013
13.Jeffrey Ger, Franklin Y. Cheng “Seismic Design Aids for Nonlinear Analysis of 14.Reinforced Concrete Structures” 2012 by Taylor & Francis Group, LLC

Слайд 9

QUSHIMCHA ADABIYOTLAR
1. И.Л.Корчинский. Основы проектирование и строительства в сейсмических районах. М.,

Стройиздат, 1961.
2. Ҳобилов Б.А., Ш.М.Якубов, Рахманов Б.Қ. Икки қаватли темирбетон каркасли саноат биносини сейсмик кучлар таъсирига ҳисоблаш. Услубий кўрсатма. Тошкент, Ўқитувчи, 2003. -22 б.
3. M.M. Mirsaidov, T.Z. Sultanov Inshootlar zilzilabardoshligi Toshkent, 2012.
4. B.C. Rahmonov, X.C. Saidov, E.M. Yunusaliev Inshootlar dinamikasi va zilzilabardoshligi Toshkent, 2013.
5. Michael N. Fardis “Seismic design, assessment and retrofitting of concrete buildings” Springer Science Business Media B.V. 2009.

Слайд 10

QUSHIMCHA ADABIYOTLAR
6. Charles K. Erdey “Earthquake Engineering”: Application to Design. Copyright.

2007 John Wiley & Sons, Inc.
7. www.ziyo.net
8. http://www.my stroymex.ru
9. www. Wikipedia.org
10. www.oliygoh.uz.com
11. Seysmika.ru
12. Vashdom.ru

Слайд 11

Inshoot massalarida tezlanish uyg‘otadigan kuchlar dinamik kuchlar deb ataladi. Inshoot qismlariga

asta-sekin qo‘yiladigan kuchlar statik kuchlarni tashkil etadi. Dinamik kuchlar ta’sirida inshootda hosil bo‘ladigan kuchlanish, deformatsiya va ko‘chishlar vaqt o‘tishi bilan o‘zgarib turadi. Statik kuchlar ta’sirida esa bunday o‘zgarishlar sodir bo‘lmaydi.

Слайд 12

Dinamik kuchlarning quyidagi turlari mavjud:
1. Qo‘zg‘alma davriy kuchlar. Bunday kuchlar inshootning

biror yeriga o‘rnatilgan, aylanuvchi qismida muvozanatlashmagan massasi bo‘lgan mexanizmlar ta’sirida vujudga keladi (1-rasm,a).
Agar davriy kuchlar sinus yoki kosinus qonuni bo‘yicha beto‘xtov ta’sir etsa, u holda bunday kuchlar vibratsion yoki garmonik kuchlar deb ataladi.
2. Zarbiy kuch. Inshootga tushayotgan yuk (1-rasm,b), zarb bilan uriluvchi mexanizmlar bunday kuchga misol bo‘la oladi.

Слайд 13

3. Qisqa muddat ta’sir etuvchi kuchlar (impulslar). Bunday kuchlar birdan paydo

bo‘lib, birdan so‘nadi. Portlash natijasida hosil bo‘ladigan kuch qisqa muddat ta’sir etuvchi kuch hisoblanadi.
4. Qo‘zg‘aluvchi kuchlar. Inshoot ustida harakatlanuvchi transport vositalari qo‘zg‘aluvchi kuchlarni hosil qiladi.
5. Seysmik kuchlar. Zilzila jarayonida bino va inshootlarga ta’sir etuvchi kuchlardir.

Слайд 14

Слайд 15

Seysmik kuchlar kattaligini to‘g‘ri aniqlay bilish inshootlarning seysmik mustaxkamligini ta’minlashda katta

ahamiyatga ega.
Dinamik kuchlar o‘z tabiatiga ko‘ra statik kuchlarga nisbatan birmuncha murakkab bo‘ladi, chunki bunday kuchlar kattaligi,yo‘nalishi va qo‘yilish nuqtasi bilangina emas, vaqt bo‘yicha o‘zgarishi bilan ham xarakterlidir. Shuning uchun ham inshootlarni dinamik kuchlar ta’siriga hisoblash murakkab jarayon sanaladi.Inshootlar dinamikasi quyidagi ikki asosiy masala:
1. Dinamik kuchlar ta’sirida inshootda hosil bo‘ladigan maksimal deformatsiya va kuchlanishlarni aniqlash;
2. Inshootda yetarli darajada kichik deformatsiya va kuchlanish hosil bo‘lishini ta’minlaydigan geometrik o‘lchamlar tanlash masalasi bilan shug‘ullanadi.

Слайд 16

2-rasm. Davriy (a) va zarbiy (b) kuchlar

Слайд 17

Tebranish turlari. Tebranish turlari benihoya ko‘p bo‘lib, inson yuragining urishi, o‘pkaning

nafas olishi, sovuqdan qaltirash, yorug‘lik va tovush to‘lqinlari, qadam tashlab yurishimiz, elektr qo‘ng‘irog‘ining jiringlashi, avtomobil xarakati, yer qimirlash kabi xodisalarning barchasi tebranishga jonli misol bo‘la oladi.
Tinch turgan mexanik sistemaga (masalan, balka yoki matematik tebrangichga) tashqaridan kuch ta’sir ettirilib, shu zahoti olinsa,sistema tebranma harakatlanadi. Sistemaning bunday tebranishi erkin yoki xususiy tebranish deb ataladi.

Слайд 18

Agar tebranayotgan sistema doim qo‘zg‘atuv-
chi kuch ta’siri ostida bo‘lsa (1-rasm,a), siste-maning

bunday tebranishi majburiy tebranish
deb ataladi. Sistemaning erkin tebranishiga tiklovchi (elastik) kuchlar bilan birga qarshilik ko‘rsatuvchi (dissipativ) kuchlar ham ta’sir etadi. Dissipativ kuchlar tebranishning so‘nishiga sabab bo‘ladi. Sistemalarning bu xil tebranishlari so‘nuvchi tebranishlar deb ataladi. Muhitning qarshiligi, ichki ishqalanish kuchlari, tayanchlardagi quruq ishqalanish dissipativ kuchlardir.

Слайд 19

Ma’lum vaqt ichida uzluksiz takrorlanib turadigan tebranishlar davriy tebranishlar deb ataladi.

To‘la tebranish uchun ketgan vaqt tebranish davri (T) deyiladi.

Слайд 20

Слайд 21

Ayrim masalalarni taqriban yechishda dissipativ
kuchlar e’tiborga olinmaydi. Tebranishning bunday
turi

so‘nmaydigan erkin tebranish deb nom olgan.

Sistemaning erkinlik darajalari

Слайд 22

Sistemaning erkinlik darajasi. Inshootlar statikasidagi kabi dinamikasida ham «sistema» deganda sterjenli

sistemalar, ya’ni inshootlar tushuniladi. Dinamik hisoblash jarayonida inshootning dinamik hisoblash sxemasidan foydalaniladi. Dinamik hisoblash sxemalarida inshoot massasi ayrim nuqtalarga to‘plangan yoki sistema bo‘ylab tarqalgan deb qaraladi. Massalarning qanday olinishiga qarab, sistemaning erkinlik darajasi turlicha bo‘ladi.

Слайд 23

Sistema deformatsiyalanganda barcha massalarning holatini (o‘rnini) belgilovchi geometrik parametrlar soni sistemaning

erkinlik darajasi deb ataladi. Vaznsiz prujinaga osilgan m massaning (1−rasm,a) erkinlik darajasi birga teng, chunki uning holatini birgina parametr (y − koordinatasi) bilan aniqlash mumkin. Xuddi shunday bir massali balkaning (1−rasm,b) erkinlik darajasi ham birga teng. 1−rasm, y va g larda erkinlik darajasi ikkiga teng bo‘lgan sistemalar tasvirlangan.

Слайд 24

To‘planma (yig‘iq) massalar bikrligi cheksiz katta sterjen ustida joylashgan bo‘lsa, sistema-ning

holati sterjenning holati bilan belgilanadi. Masalan, 1−rasm, d dagi sistemaning erkinlik darajasi, massa va prujinalarning sonidan qat’i nazar, birga teng bo‘ladi. Chunki, massalarning holatini sterjenning A tayanchi atrofida og‘ish burchagi bilan belgilash mumkin.
Aslida xaqiqiy konstruksiyalarda massa butun element hajmi bo‘ylab yoyilgan bo‘ladi. Bu esa massalarning soni cheksiz ko‘p demakdir.

Слайд 25

Shunday ekan, massalarning holatini belgi-lovchi parametrlar ham cheksiz ko‘p bo‘ladi. Shunga

ko‘ra, gap xaqiqiy konstruksiyalar us-tida borganda, ularning erkinlik darajasi chek-siz ko‘p deb yuritiladi. Biroq sistemaningerkin lik darajasi qancha ko‘p bo‘lsa, hisob ishlari shuncha murakkablashadi. Shu sababli, ko‘pin-cha texnik hisoblarda, uncha juz’iy bo‘lmagan xatolikka yo‘l qo‘ygan holda, sistemaningerkin- lik darajasi chekli ravishda olinadi. Bunda mas-salar sistemaning ayrim nuqtalariga, masalan, inshootdagi og‘ir yuklar joylashgan yerlarga to‘planadi.

Слайд 26

3-rasm. Erkinlik darajasi birga teng bo‘lgan sistemaning konstruk-siyasi va hisoblash sxemasi.

3-rasmda erkinlik darajasi birga teng bo‘lgan sistemaning konstruksiyasi va hisoblash sxemasi tasvirlangan .Shakldagi suv bosimi minorasi va bir qavatli ramada massa asosiy yuk joylashgan yerga to‘plangan.

Слайд 27

Inshootlar dinamikasi masalalarini yechish usullari.In-shootlar dinamikasi masalalarini yechishda statik va energetik

usuldan keng foydalaniladi.
Statik usulning mohiyati shundan iboratki, bunda dinamika masalari Dalamber prinsipi asosida shaklan statika masalariga keltiriladi, ya’ni dinamika tenglamalari statika tenglamalariga keltiriladi.

Слайд 28

Dalamber prinsipiga ko‘ra dinamikaning muvozanat tenglamalari quyidagicha ifodalanadi:

Слайд 29

bu yerda, m - muvozanati tekshirilayotgan jismning massasi; x,y,z - jismning

koordinata o‘qlari bo‘ylab chiziqli ko‘chishlari; ∑X, ∑Y, ∑Z − jismga ta’sir etayotgan kuchlar proeksiyalarining yig‘indisi, qavsdagi hadlar massaning inersiya kuchini ifodalaydi. Vaqt bo‘yicha olingan hosilani nuqta bilan belgilasak, tenglama quyidagi sodda ko‘rinishni oladi:

Слайд 30

Dinamika masalalarini hal etishda energetik usuldan keng foydalaniladi. Bu usul sistemaning

tebranma xarakatida energiyaning saqlanish qonuniga asoslanadi. Mazkur qonunga binoan potensial P va kinetik K energiyalar yig‘indisi o‘zgarmas miqdordir.

Sistemaning potensial energiyasi qurilish mexanikasining quyidagi formulasidan topiladi:

Слайд 31

bu yerda, M,N,Q - eguvchi moment, bo‘ylama va ko‘ndalang kuchlar; J,F

- inersiya momenti va ko‘ndalang kesim yuzi; E,G - siqilish (cho‘zilish) va siljishdagi elastiklik moduli; μ - ko‘ndalang kesimning shakliga bog‘liq bo‘lgan koeffitsient (bu koeffitsient urinma kuchlanishlarni kesim bo‘ylab notekis tarqalishini hisobga oladi).
Sistemaning kinetik energiyasi quyidagi formuladan topiladi:

Formulaning birinchi hadi yig‘iq massalarga, ikkinchi hadi esa yoyiq massalarga tegishlidir.

Слайд 32

Erkinlik darajasi birga teng bo‘lgan sistemaning majburiy tebranishlari (qarshilik kuchlari hisobga

olinmagan hol)
Oldingi ma’ruzada sistemaning erkin tebranishlarini ko‘rib o‘tgan edik, unda butun tebranish jarayonida sistemaga tashqi (uyg‘otuvchi) kuchlar ta’sir etmasligi qayd etilgandi (tebranish boshidagi ta’sir bundan mustasno). Mazkur ma’ruzada erkinlik darajasi birga teng bo‘lgan sistemalarga vaqtning o‘tishi bilan o‘zgarib boruvchi kuchlar ta’sirini ko‘rib chiqamiz.

3.1-rasm. Bir massa-li sistemaning majbu-riy tebarishi.

Слайд 33

Majburiy tebranishlarning umumiy tenglamasi va uning yechimi.
Erkinlik darajasi birga teng

bo‘lgan sistemaga

R = R (t)

3.2- rasm. O‘yg‘otuvchi kuch ta’siridagi bir massali sistema.

Vaqtning t lahzasida massaga ta’sir etuvchi kuchlar shaklda ko‘rsatilgan.
Bu hol uchun harakat tenglamasi quyidagicha bo‘ladi

Agar my = c yst va

(3.2)

ekanligini hisobga olsak, majburiy tebranishning asosiy tenglamasi

ko‘rinishni oladi.

Слайд 34

Bu usulga ko‘ra (3.2) tenglamaning xususiy yechimi
(3.3)
Buning uchun (3.3) dan vaqt

bo‘yicha hosila olamiz.

hamda С1 (t) va С2 (t) ni quydagi ifoda bilan bog‘laymiz.

(3.4)

U holda yuqoridagi tezlikni aniqlash tenglamasi birmuncha soddalashadi:

Слайд 35

Tezlanishni topamiz:
(3.5)
(3.3) va (3.5) ifodalarni (3.2) tenglamaga qo‘yib,
yoqoridagi formulani hosil qilamiz.

(3.6).

(3.4) va (3.5) tenglamalardan quyidagi doimiylarni aniqlaymiz:

Bularni integrallab:

(3.7)

Слайд 36

ni topamiz. Bu yerda B1 va B2 boshlang‘ich shartlarga bog‘liq bo‘lgan

doimiy sonlardir. Integrallash jarayonida o‘zgarib boruvchi vaqtni 0 dan t gacha, integralning o‘zgarmas deb qaraluvchi, yuqori chegarasi t dan farq qilish uchun τ deb belgilash qabul qilingan.

(3.7) ifodani (3.3) tenglamaga qo‘yib, berilgan (3.2) tenglama-ning umumiy integraliga ega bo‘lamiz:

Tenglamadagi sinωt va cosωt ni integral ostiga kiritib ixchamlashtirsak, masalaning umumiy yechimi kelib chiqadi:

(3.8)

Слайд 37

Bundan hosila olib, tezlik tenglamasiga ega bo‘lamiz:
(3.9)
B1 va B2 doimiylarning qiymati

harakat boshidagi
shartlarga bog‘liq. Agar harakat boshida,
ya’ni t=0 bo‘lganda y = y0 , bo‘lsa, (3.8) va (3.9)

Bu yerdagi dastlabki ikki had boshlang‘ich ko‘chish y0 va boshlang‘ich tezlik v0 ta’sirida vujudga kelgan erkin tebranishlarni, keyingi hadlar esa uyg‘otuvchi kuchlar ta’sirida vujudga kelgan majburiy tebranishlarni ifodalaydi.
Boshlang‘ich shartlar y0 va v0 nol bo‘lsa, quyidagi asosiy formula kelib chiqadi:

Слайд 38

(3.10)
3.2. Sistemalarning impuls va ixtiyoriy qonun bo‘yicha o‘zgaruvchi kuchlar ta’sirida tebranishi.

Rezonans holati

Sanoat binolarida ba’zan muvozanatlashmagan ayla-nuvchi qismi bo‘lgan mashinalar urnatiladi (3.3- rasm).

3.3-rasm. Rotor
o‘rnatilgan balka

Слайд 39

Muvozanatlashmagan massaning o‘q atrofidan aylanishdan hosil bo‘lgan markazdan qochma kuchi R

ta’sirida balka tebranadi. Bu kuchning vertikal tashkil etuvchisi

bo‘ladi. Bu yerda θ - rotor aylanishining burchak tezligi. Formuladan ko‘rinib turibdiki, uyg‘otuvchi kuchning balkaga ta’siri garmonik qonun asosida o‘zgaradi.
Bunday kuch ta’sirida vujudga keladigan tebranish jarayonini matematik ko‘rinishda ifodalash uchun (2.32) formuladan foydalanamiz:

(3.11)

Слайд 40

ω ≠ 0 hol uchun integralning yechimi
bo‘ladi.
Bu formulaga
va
belgilash kiritsak,
(3.12)
kelib

chiqadi. Bu yerda ust – statik kuch Ro ta’sirida hosil bo‘lgan solqilik. Formulaning tahlili, boshlang‘ich shartlar nol bo‘lganda, sistemada ikki qismdan iborat murakkab tebranish vujudga kelishini ko‘rsatadi: qavs ichidagi birinchi had uyg‘otuvchi kuch takrorligi bo‘yicha bo‘ladigan tebranishni; ikkinchi had esa xususiy tebranish takrorligi ω bilan bo‘ladigan tebranishni ifodalaydi. Shunga ko‘ra birinchisi – majburiy, ikkinchisi – erkin tebranish deb ataladi.

Слайд 41

Слайд 42

Слайд 43

Слайд 44

Слайд 45

Слайд 46

Слайд 47

Слайд 48

Слайд 49

Слайд 50

Слайд 51

Слайд 52

Слайд 53

Слайд 54

Bino va inshootlar zilzilabardoshligi

Содержание

Reja 1. Bino va inshootlar zilzilabardoshligi fanining ahamiyati va usullari.2. Bino

Lecture 1 Topic: Introduction Plan1. The importance and methods of the

1. Bino va inshootlar zilzilabardoshligi fanining ahamiyati va usullariFanning o’qitishdan maqsad

Fanning vazifasi. .– inshoot va konstruktsiyalarda statik va dinamik kuchlar ta’siridan hosil

1. Binolarni texnik baholashning vazifalari. .bino konstruktsiyalarining eskirishini belgilovchi omillar, jismoniy eskirishini

ASOSIY ADABIYOTLAR1. M.M. Mirsaidov, T.Z.Sultanov Inshootlar zilzilabardoshligi Toshkent, 2012.2. B.C.

ASOSIY ADABIYOTLAR7. М.Мартемьянов. Проектирование и строительства в сейсмических районах. М.:

QUSHIMCHA ADABIYOTLAR1. И.Л.Корчинский. Основы проектирование и строительства в сейсмических районах. М.,

QUSHIMCHA ADABIYOTLAR6. Charles K. Erdey “Earthquake Engineering”: Application to Design. Copyright.