Жаһандық экология СРС 14 апта

Содержание

Слайд 2

Ғаламдық проблемалар - әлемді тұтас қамтитын табиғи, табиғи-антропогендік немесе таза антропогендік

Ғаламдық проблемалар - әлемді тұтас қамтитын табиғи, табиғи-антропогендік немесе таза антропогендік

құбылыстар. Осы құбылыстардың даму процесі жаһандану деп аталады.
Ғаламдық проблемаларды ерекше білім саласы - глобалистика зерттейді. Ғаламдық проблемалар өзара тығыз байланысты және барлығы іс жүзінде жердегі экологиялық дағдарыстың даму процесімен қамтылады.
Слайд 3

Қазіргі танда Халықаралық деңгейде мынадай ғаламдық проблемалар бар:

Қазіргі танда Халықаралық деңгейде мынадай ғаламдық проблемалар бар:

Слайд 4

Адамзаттың ғаламдық проблемалары

Адамзаттың ғаламдық
проблемалары

Слайд 5

демографиялық проблема Демографиялық проблемаларға: дамыған елдердегі халық санының азайып кетуіне байланысты

демографиялық проблема

Демографиялық проблемаларға: дамыған елдердегі халық санының азайып кетуіне байланысты

туындаған– «демографиялық дағдарыс» және дамушы елдердегі халықтың шектен тыс көбейіп кетуі салдарынан туындаған– «демографиялық жарылыс» жатады. Орта есеппен алғанда дүниежүзі халқы жылына 1,6 % –ға өсуде.

Халықтың орташа жылдық өсу қарқыны
1995- 2010 жж аралығы ( %)

Демографиялық жарылыс бір жағынан Жер халқының жасаруына әкеледі, ал бұл еңбек ресурстарының көбеюіне ықпал етеді.
Екінші жағынан– көптеген ғаламдық және аймақтық проблемалардың (кедейшілік, табиғатты қорғау, азық–түлік жетіспеушілігі, сауатсыздық, аурулардың көбеюі, т.б.) туындауына себепші болады

Слайд 6

Экологиялық демография – демографияның жаңа бағыты, ол демографиялық процестердің адамның мекен


Экологиялық демография – демографияның жаңа бағыты, ол демографиялық процестердің

адамның мекен ету ортасына байланысын зерттейтін бағыты. Адамзат санының жылдам артуын демографиялық жарылыс деп атайды. Адамзат тарихы мен эволюциясының ерекше факторынан басқа халық санының шектен тыс артуын эпидемиялар мен аштықтан болатын өлім санының кемуімен түсіндіруге болады.
Слайд 7

Диаграмма мен графикті талдау жасай отырып, Солтүстік пен Оңтүстіктің арасалмағының өзгеру

Диаграмма мен графикті талдау жасай отырып, Солтүстік пен Оңтүстіктің арасалмағының

өзгеру кескінін көре аламыз. Егер 1990 ж Африка халқы дүние жүзі халқының 9% ғана құраған болса, 2020 ж қарай ол 20%-ға жеткенін көруге болады.
Сонымен қатар, мамандар Жер биосферасы мұндай демографиялық салмақты көтере алмай, 6 млрд тұрғынды толық қамтамасыз ете алмауы мүмкін деген қорытынды жасады.

Млрд адам

Солтүстік

Оңтүстік
График: «Әлемдік демографиялық тенденциялар және халық саны бойынша Солтүстік (дамыған елдер) пен Оңтүстіктің (дамушы елдер) арасалмағы».

Слайд 8

Демографиялық тарихтағы ерекше феноменге демографиялық жарылыс (60-80 ж. ж) жатады. Әлемдегі

Демографиялық тарихтағы ерекше феноменге демографиялық жарылыс (60-80 ж. ж) жатады.
Әлемдегі жыл

сайынғы халық санының өсуі: 1000 жыл бұрын-10/1 бөлігінің %.
XX ғасыр басында-0,7 %.
1950 ж.-1 %.
60 ж. аяғында-2,1 %.
1970-1975 ж.-2,0 %.
1980-1985 ж.-1,7 %.
Слайд 9

"Дүние жүзінің халқы 1994"

"Дүние жүзінің халқы 1994"

Слайд 10

"Дүние жүзі халқы 1800-2100"

"Дүние жүзі халқы 1800-2100"

Слайд 11

Халық саның өсуі әртүрлі жерде әртүрлі өскен. Соңғы 40-50 ж. ішінде

Халық саның өсуі әртүрлі жерде әртүрлі өскен. Соңғы 40-50 ж. ішінде

халық санының төменделуі байқалды: Шығыс және Оңтүстік Европа, Австралия, Жаңа Зеландия, Япония. Халық санының төмендеуіне қарамастан, халық санының теңесуі дамушы елдер арқылы жүзеге асып отыр.
Әрбір мемлекет елдің ерекшелігін ескере отырып, өзінің демографиялық саясатын жүргізіледі. Қ.Р.-ның демографиялық саясатты ұстай отырып, жоғары туылым мен халықтың өмір сүру ұзақтығына бағытталған.
Ғаламдық мағынасы бар 2-феномен-адамдардың қартаюы, яғни халық құрылымындағы егде адамдардың санының өсуі. Бұл өлімнің азаюына байланысты.
Слайд 12

Демографиялық ахуалға қоршаған ортаның экологиялық жағдайымен қатар ауыру деңгейі де әсер

Демографиялық ахуалға қоршаған ортаның экологиялық жағдайымен қатар ауыру деңгейі де

әсер етеді. ВОЗ-денсаулық ұғымына мынандай анықтама берген- Денсаулық бұл тек аурудың болмауы емес, ол толық физикалық, психологиялық және әлеуметтік қолайлылық. Антропогенді факторлар бұрын болмаған, жаңа техногенді ауруларды туғызады.
Слайд 13

Демографиялық жарылыс проблемасы- бүкіл әлем қауымдастығының проблемасы Әлемде әр секунд сайын

Демографиялық жарылыс проблемасы-
бүкіл әлем қауымдастығының проблемасы


Әлемде әр секунд сайын

21 адам дүниеге келсе, 18 адам дүниеден өтіп, Жер халқы тәулігіне 250 мың адамға, әр жыл сайын 140 млн. адамға артады. Адамзат тарихында шамамен 80 млрд. адам дүниеге келген.Әр апта сайын Жер бетінде жаңа Харьков немесе Гамбург қаласының халқы, ай сайын –Австралия немесе Тунис халқы дүниеге келеді.
Слайд 14

ikaz.kz - Ашық мәліметтер порталы Халықтың ұдайы өсуінің 2 типі

ikaz.kz - Ашық мәліметтер порталы

Халықтың ұдайы өсуінің 2 типі

Слайд 15

Табиғи өсім =туу - өлу жылына 1000 адамға шаққанда 20 ‰-ден

Табиғи өсім =туу - өлу жылына 1000 адамға шаққанда

20 ‰-ден жоғары
Бангладеш
Эфиопия
Ауғанстан
Кения
Тәжікстан
Мексика

2 ‰-ден

аз
Ресей
Франция
Венгрия
Литва
Австрия
Италия
Слайд 16

Әлеуметтік-экономикалық себептер Туудың төмен болу себептері Әлеуметтік-экономикалық даму деңгейінің жоғары болуы;

Әлеуметтік-экономикалық себептер

Туудың төмен болу себептері
Әлеуметтік-экономикалық даму деңгейінің жоғары болуы;
Урбандалу деңгейінің жоғары

болуы- 75%;
Әйелдердің статусының өзгеруі;
Қарттардың үлесінің артуы– «ұлттың қартаюы»
Соғыстар мен қақтығыстардың салдары, терроризм
Табиғи және техногендік апаттар.

Туудың жоғары болу себептері
Экономиканың төмен деңгейі;
Урбандалудың төмен болуы– 41%
Қоғам дамуының ерекшеліктері, діни сенімдер;
Әйелдердің теңсіздігі, ерте некеге тұру;
Қазіргі медицина жетістіктерін пайдалану;
Мұсылман дінін ұстанатын елдерде отбасын жоспарлауға рұқсат етілмеуі.

Слайд 17

1750-2100 жылдар ішінде Жер бетінде халық санының өсуі. Т. Мальтустың әйгілі

1750-2100 жылдар ішінде Жер бетінде халық санының өсуі.

Т. Мальтустың әйгілі жұмысы

– “ Халық саны заңының тәжірибесі” атты еңбегі болып табылады. Халық санының артуы экологиялық жүйенің табиғи қозғалысына теріс ықпал етеді деген пікірді білдірген де ғалым-демограф Т. Р. Мальтус болып шықты.
Слайд 18

Көптеген мемлекеттер халық саны өсуін реттей бастады. Халқы ең көп Қытай

Көптеген мемлекеттер  халық саны өсуін реттей бастады. Халқы ең көп Қытай Халық Республикасы жанұядағы

бала санын бір баламен ғана шектеу мақсатын қойды.
Туылуды шектеу саясатын Бангладеш, Индонезия, Иран, Пәкістан өкіметтері де қойып отыр. Халқының саны ең жоғары қарқынмен өсіп отырған елдер – Мозамбик (жылына 4,6 % ) және Ауғанстан (жылына 5,2 %). Бұл жерлерде дені сау әр әйелге 8-10 баладан келеді.
Слайд 19

Қазақстан Республикасындағы халық санының өсу деңгейі (1897-2012 жылдар аралығында, мың адам)

Қазақстан Республикасындағы халық санының өсу деңгейі (1897-2012 жылдар аралығында, мың адам)

Слайд 20

Әлем елдері халқының 2000 және 2050 жж саны (Die Savolkerungsreichsten, 2000 кітабынан)

Әлем елдері халқының 2000 және 2050 жж саны (Die Savolkerungsreichsten, 2000 кітабынан)

Слайд 21

Ел халқына шаққандағы пайыздық үлесі 24% 5%

Ел халқына шаққандағы пайыздық үлесі

24%

5%

Слайд 22

Өмір жасының ұзақтығы 83 жас 40 жас

Өмір жасының ұзақтығы

83 жас

40 жас

Слайд 23

БҰҰ ның экономикалық және әлеуметтік мәселелер жөніндегі бөлімі әлемдегі 2050 жылға

БҰҰ ның экономикалық және әлеуметтік мәселелер жөніндегі бөлімі әлемдегі 2050

жылға дейінгі кезеңдегі демографиялық жағдай туралы жаңа болжамын жариялады:
Мамандарың айтуынша, 45 жыл ішінде Жер халқының саны 6,5 млрд. адамнан 9,2 млрд. адамға артады.
Ғалымдардың анықтауынша, демографиялық жарылыстар тек қана дамушы елдерге ғана болжанған.
Көптеген өнеркәсібі дамыған елдердің халқы үстіміздегі ғасырдың ортасына қарай қазіргі деңгейінде сақталып қалады немесе кейбіреулерінде кемуі мүмкін.

Сондай-ақ, қазірдің өзінде байқалып жүрген барлық келеңсіз жағдайлар 3 еседей артады. Халықтың артуымен қатар жүретін бұл процесстер өмірдің барлық салаларын қамтиды. Олардың ішіндегі негізгі факторлар мен олардың әрекетіне тоқталып өтейік:

Слайд 24

5 миллион жаңа туған сәби жынысына байланысты өлтіріледі. Қытайдың демографиялық саясат

5 миллион жаңа туған сәби жынысына байланысты өлтіріледі.

Қытайдың демографиялық саясат

және бала тууын жоспарлау жөніндегі мемлекеттік комитеттің деректері бойынша ауылдық аудандардағы ерлер мен әйелдер арасындағы қатынас 122:100 құрайды, Ал жалпы ұлттық көрсеткіш - 119:100 астам. 2020 жылы 20-45 жастағы ерлердің саны әйелдерге қарағанда 30 млн. адамға астам болады деп болжануда.  Гендерлік баланстың бұзылуы дамыған өңірлердегі ерлер әйелдер санынан астам болып отырған Үндістанда да байқалып отыр. Бұл құбылыстың себебі жыныстық белгі бойынша бала алдыру тәжірибесінің таралуында жатыр.
Слайд 25

Дамыған елдерде әр 4 млн. жүктіліктен тек 1,3 млн. сәби дүниеге

Дамыған елдерде әр 4 млн. жүктіліктен тек 1,3 млн. сәби дүниеге

келеді.

Дамыған шет мемлекеттерде бұл күнде ұлттың қартаюы өзекті проблемаға айналған. Неміс ұлтының жасы ұлғайып барады. Демография жөніндегі мамандардың айтуынша халық санының азаюы себебі бала тууды ынталандыруда емес, қоғамдағы әйелдің әлеуметтік рөлінің өзгеруінен болып отыр.
  Мысалы: неміс әйелдерінің ұрпақ қалдыруы тым кейіндеп және сиреп барады. ГФР статистика ведомствосының деректері бойынша 35 жасқа дейінгі неміс әйелдерінің  40%-ының әлі балалары жоқ. Жапония демографиясындағы келеңсіз ахуалдың басты себебі, мамандардың есебінше кеш некелесу болып табылады. Мәселен, әйелдер бүгінде тұрмысқа 28 жастан шығады.Тіптен көптеген жапондықтар отбасын құру идеясының өзіне үрке қарайды. Демографтардың болжамы бойынша халықтың бұлай азаю қарқыны кезінде  жүз жылдан соң қазіргі 127 млн. жапоннан 40 млн. қалмақ.

Слайд 26

Қазақстандағы демографиялық жағдай Қазақ халқы үшін ұлттың танымымен біте қайнасқан көп

Қазақстандағы демографиялық жағдай
Қазақ халқы үшін ұлттың танымымен біте қайнасқан көп

балалы шаңырақ ұғымы өткен уақыттың еншісінде қалып барады. Қазірде бір, ары кетсе екі балалы отбасы «сәнге» еніп қана қоймай, жаппай үрдіске айналды. Төрт балалы отбасының көп балалы атануы соның айғағы.
Бала тууын шектеген саясаттың түп төркіні әріде жатыр. 1974 жылдың желтоқсанында АҚШ-тың қауіпсіздік кеңесінде «отбасын жоспарлау» деп аталатын бағдарлама қабылданады. Оны КСРО кезінде «үшiншi әлем» елдеріне енгізуге құпия тапсырма берген. Себебі, осы елдерде олардың қаупіне орай бала туу «тым көбейіп кеткен» көрінеді. Оның қатарында Орталық Азия мемлекеттері, әрине Қазақстан да бар!!!!!
Қазақстандағы халық саны ең жоғары болған кезең-1989 жылы санақ бойынша елде 16 199,1мың адам болған болса, 1999 жылы бұл көрсеткіш- 14953,1мың адамға азайған. Себебі, осы аралықта ұлттардың тарихи отанына оралуы жаппай етек алды. Ал 2009 жылғы санақ бойынша 16296,8 мың адамға өскен.Бұл демографиялық саясат мен «Нұрлы көш» бағдарламасының жемісі.
Слайд 27

Проблеманың өзектілігі: 1. Халықтың біркелкі қоныстанбауы; 2. Дамушы елдердегі демографиялық жарылыс;

Проблеманың өзектілігі:
1. Халықтың біркелкі қоныстанбауы;
2. Дамушы елдердегі демографиялық жарылыс;
Дамыған елдердегі демографиялық

дағдарыс;
3. Аймақтық қақтығыстар, кедейшілік, мауатсыздық, аштық
Туындау себептері:
1Экономикалық деңгейдің әртүрлілігі;
2. Демографиялық саясаттың дұрыс жүргізілмеуі;
3. Әлеуметтік жағдайлардың төмендеуі;
4. «Ыстық нүктелердің» пайда болуы.
Проблеманы шешу жолдары:
Дамушы елдердің экономикалық және әлеуметтік
даму деңгейін көтеру, өмір сүру сапасын жақсарту
2. Белсенді демографиялық саясат жүргізу.

Қорытынды: