Korporacje międzynarodowe. Wykład VI. Znaczenie korporacji międzynarodowych dla polskiej gospodarki

Содержание

Слайд 2

Wpływ ZIB na gospodarkę Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w istotny sposób mogą

Wpływ ZIB na gospodarkę

Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w istotny sposób mogą

wpływać na gospodarkę kraju przyjmującego kapitał.
Bezpośrednio przyczyniają się do wzrostu nakładów inwestycyjnych w środki trwałe, transferu technologii, podniesienie stopy zatrudnienia oraz zwiększenia wartości i dynamiki eksportu.
W sposób pośredni natomiast wszystkie wymienione czynniki wpływają na wzrost gospodarczy kraju.
Слайд 3

Udział ZIB w PKB Udział skumulowanych zagranicznych inwestycji bezpośrednich w PKB

Udział ZIB w PKB

Udział skumulowanych zagranicznych inwestycji bezpośrednich w PKB Polski

wzrósł w latach 2000-2012 z 20,0% do 47,3%
Podobnym udziałem ZIB w PKB charakteryzowały się w roku 2012 Francja (41,9%), Hiszpania (47,0%), Rumunia (42,1%) oraz Wielka Brytania (54,3%).
Слайд 4

Udział skumulowanych ZIB w PKB

Udział skumulowanych ZIB w PKB

Слайд 5

Udział ZIB w tworzeniu PKB W latach 1990-2000 udział kapitału obcego

Udział ZIB w tworzeniu PKB

W latach 1990-2000 udział kapitału obcego w

tworzeniu PKB i całkowitych nakładach inwestycyjnych charakteryzował się wyraźną tendencją wzrostową.
W roku 2000 udział ZIB w PKB osiągnął 5,51%, a w inwestycjach brutto w środki trwałe 23,21%.
Miało to istotne znaczenie w warunkach transformacji gospodarczej, w której inwestycje zagraniczne uzupełniały nakłady krajowe
Слайд 6

Udział ZIB w tworzeniu PKB W latach 2001-2003 znaczenie inwestycji zagranicznych

Udział ZIB w tworzeniu PKB

W latach 2001-2003 znaczenie inwestycji zagranicznych w

tworzeniu PKB Polski spadło.
Dekoniunktura gospodarcza zapoczątkowana kryzysem w roku 2001 przyczyniła się do zmniejszenia wartości przepływów ZIB.
Miało to poważne konsekwencje dla poziomu inwestycji całkowitych, a tym samym dla kształtowania się stopy wzrostu gospodarczego.
Слайд 7

Udział ZIB w tworzeniu PKB Ponowny wzrost napływu ZIB nastąpił wraz

Udział ZIB w tworzeniu PKB

Ponowny wzrost napływu ZIB nastąpił wraz z

ożywieniem w gospodarce światowej i akcesją Polski do Unii Europejskiej w roku 2004.
Udział inwestycji zagranicznych w PKB wzrósł do 5,1% w roku 2004, a maksymalny poziom osiągnął w roku 2006 (5,7%).
W roku 2006 kapitał obcy stanowił blisko 30% całkowitych nakładów na środki trwałe przyczyniając się do wzrostu stopy inwestycji do ponad 20% PKB oraz osiągnięcia dynamiki realnego wzrostu gospodarczego przekraczającej 6%.
Слайд 8

Udział ZIB w tworzeniu PKB Gwałtowne załamanie napływu kapitału związane z

Udział ZIB w tworzeniu PKB

Gwałtowne załamanie napływu kapitału związane z kryzysem

gospodarczym lat 2008-2009 znalazło odzwierciedlenie w spadku udziału ZIB w inwestycjach brutto w środki trwałe oraz w PKB.
W roku 2008 udział inwestycji zagranicznych w inwestycjach całkowitych spadł o ponad 13 pkt. procentowych do 12,6%, a udział w PKB o 2,7 pkt. procentowych do 2,8%.
Слайд 9

Слайд 10

Udział krajowych oszczędności i inwestycji w PKB w Polsce w latach 1990-2012 w %

Udział krajowych oszczędności i inwestycji w PKB w Polsce w latach

1990-2012 w %
Слайд 11

Udział filii w tworzeniu wartości dodanej Zagraniczne filie korporacji międzynarodowych są

Udział filii w tworzeniu wartości dodanej

Zagraniczne filie korporacji międzynarodowych są również

istotnym źródłem wartości dodanej, szczególnie w krajach rozwijających się.
Zgodnie z danymi OECD w roku 2010 w filiach korporacji międzynarodowych powstawało 63,3% wartości dodanej w sektorze przemysłowym na Słowacji, 62,9% na Węgrzech, 58,7% w Czechach i 48,9% w Polsce.
W krajach Europy Zachodniej udział filii nie przekraczał 40%
Слайд 12

Udział filii korporacji międzynarodowych w tworzeniu wartości dodanej w wybranych krajach w roku 2010 w %

Udział filii korporacji międzynarodowych w tworzeniu wartości dodanej w wybranych krajach

w roku 2010 w %
Слайд 13

Wpływ ZIB na postęp technologiczny Jednym z najczęściej analizowanych aspektów zagranicznych

Wpływ ZIB na postęp technologiczny

Jednym z najczęściej analizowanych aspektów zagranicznych inwestycji

bezpośrednich jest ich wpływ na postęp technologiczny.
Szczególnie istotną rolę inwestycje zagraniczne odgrywają w napływie technologii do gospodarek rozwijających się i przechodzących transformację.
Jak wskazuje R. Findlay w tym przypadku mamy do czynienia ze specyficznym efektem "zarażania" krajowych przedsiębiorstw nowocześniejszymi technikami produkcyjnymi i metodami zarządzania od zagranicznych filii
Слайд 14

Wpływ ZIB na postęp technologiczny Przeprowadzone przez E. Borenszteina, J. de

Wpływ ZIB na postęp technologiczny

Przeprowadzone przez E. Borenszteina, J. de Gregorio

i J-W. Lee badania wskazują również na znacznie większy wpływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich na wzrost gospodarczy niż inwestycji krajowych o tej samej wielkości.
Dzieje się tak za sprawą występowania bardzo silnego efektu komplementarnego pomiędzy napływającymi ZIB a kapitałem ludzkim w kraju przyjmującym.
Oznacza to również, że inwestycje zagraniczne są bardziej produktywne od krajowych, gdy kraj przyjmujący dysponuje pewnym minimalnym zasobem kapitału ludzkiego
Слайд 15

Wpływ ZIB na postęp technologiczny Ewidentną słabością Polski jest niski poziom

Wpływ ZIB na postęp technologiczny

Ewidentną słabością Polski jest niski poziom nakładów

na prace badawczo-rozwojowe, który należy do najniższych w całej Unii Europejskiej.
Zgodnie z danymi Eurostatu w roku 2011 całkowite nakłady na B+R stanowiły w Polsce 0,76% PKB, niższy poziom występował jedynie w Bułgarii (0,57%), na Cyprze (0,48%), Łotwie (0,7%), Malcie (0,72%), Rumunii (0,5%) i Słowacji (0,68%).
Слайд 16

Wpływ ZIB na postęp technologiczny Pod względem wysokości nakładów sektora przedsiębiorstw

Wpływ ZIB na postęp technologiczny

Pod względem wysokości nakładów sektora przedsiębiorstw prywatnych

pozycja Polski jest jeszcze gorsza.
Nakłady przedsiębiorstw w stosunku do PKB wynosiły w roku 2011 zaledwie 0,23%, a niższe wartości zanotowano jedynie na Cyprze 90,08%), w Rumunii (0,18%) i na Łotwie (0,19%).
Слайд 17

Wpływ ZIB na postęp technologiczny Korporacje międzynarodowe są głównym źródłem nakładów

Wpływ ZIB na postęp technologiczny

Korporacje międzynarodowe są głównym źródłem nakładów badawczo-rozwojowych

w gospodarce światowej.
W Polsce również w istotny sposób przyczyniają się do podniesienia ich poziomu.
Zgodnie z danymi OECD udział środków zagranicznych w całkowitych nakładach na B+R sektora przedsiębiorstw prywatnych wynosił w roku 2009 4,5%, a najwyższy poziom w latach 1994-2011 zanotowano w roku 2006 (6,6%)
Слайд 18

Udział nakładów na badania i rozwój pochodzących ze środków zagranicznych w

Udział nakładów na badania i rozwój pochodzących ze środków zagranicznych w

całkowitych nakładach na badania i rozwój sektora przedsiębiorstw w Polsce w latach 1994-2011 w %
Слайд 19

Udział nakładów na badania i rozwój pochodzących ze środków zagranicznych w

Udział nakładów na badania i rozwój pochodzących ze środków zagranicznych w

całkowitych nakładach na badania i rozwój sektora przedsiębiorstw w wybranych krajach w roku 2011 w %
Слайд 20

Wpływ ZIB na postęp technologiczny Znaczną część inwestowanych środków stanowią zyski

Wpływ ZIB na postęp technologiczny

Znaczną część inwestowanych środków stanowią zyski wygenerowane

przez krajowe filie korporacji międzynarodowych działających w Polsce.
Ich udział w całkowitych nakładach na B+R znacznie przekracza wysokość środków zagranicznych, ale jest niższy niż w pozostałych krajach Europy Środkowej.
Слайд 21

Wpływ ZIB na postęp technologiczny W roku 2007 wydatki filii korporacji

Wpływ ZIB na postęp technologiczny

W roku 2007 wydatki filii korporacji międzynarodowych

działających w Polsce stanowiły 30,7% całkowitych nakładów na B+R,
31,6% wydatków sektora przemysłowego,
83,4% usług z branży handlu, pośrednictwa nieruchomości i gastronomii
oraz 48,9% nowoczesnych usług finansowych, ubezpieczeniowych i biznesowych.
Слайд 22

Wpływ ZIB na postęp technologiczny W tym samym roku filie korporacji

Wpływ ZIB na postęp technologiczny

W tym samym roku filie korporacji miały

54,7% udziału w całkowitych nakładach na B+R w Czechach, 73,9% na Węgrzech, 37,5% na Słowacji.
W najwyżej rozwiniętych gospodarkach UE znaczenie zagranicznych korporacji w finansowaniu prac badawczych było mniejsze.
Udział filii w wydatkach badawczo-rozwojowych wynosił w Niemczech 26,2%, we Francji 19,6%, Włoszech 27,4%, Holandii 19,6%, Wielkiej Brytanii 37,5%.
Слайд 23

Wpływ ZIB na rynek pracy Drugim analizowanym obszarem, na który wpływają

Wpływ ZIB na rynek pracy

Drugim analizowanym obszarem, na który wpływają zagraniczne

inwestycje bezpośrednie jest rynek pracy.
Istnieją dwa dominujące nurty teoretyczne, w ramach których prowadzone są prace badające wpływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich na popyt na pracę.
Pierwszy reprezentowany jest przez R. Feenstre i G. Hansona, drugi J. Markusena i A. Venablesa
Слайд 24

Wpływ ZIB na rynek pracy W pierwszym przypadku, charakter zależności jest

Wpływ ZIB na rynek pracy

W pierwszym przypadku, charakter zależności jest prosty.

Zagraniczne inwestycje bezpośrednie podnoszą relatywny popyt na wykwalifikowaną siłę roboczą zarówno w kraju przyjmującym kapitał, jak również eksportującym go.
Natomiast zdaniem J. Markusena i A. Venablesa związki te są bardziej skomplikowane, a kierunek i siła wpływu ZIB na popyt na pracę zależy od relatywnego wyposażenia kraju inwestora i lokaty kapitału.
Слайд 25

Wpływ ZIB na rynek pracy Jedną z najnowszych analiz badających wpływ

Wpływ ZIB na rynek pracy

Jedną z najnowszych analiz badających wpływ zagranicznych

inwestycji bezpośrednich na rynek pracy w Polsce przygotowali A. Balcerzak i M. Żurek.
Potwierdzili oni hipotezę o pozytywnym wpływie ZIB na wzrost zatrudnienia.
Impuls generowany przez kapitał obcy powodował wyraźny spadek stopy bezrobocia w latach 1995-2009, jednak oddziaływanie to miało charakter nietrwały.
Po początkowej poprawie sytuacji na rynku pracy, bezrobocie powoli powracało do poziomu wyjściowego.
Слайд 26

Wpływ ZIB na rynek pracy Gdy jednak weźmiemy pod uwagę inwestycje

Wpływ ZIB na rynek pracy

Gdy jednak weźmiemy pod uwagę inwestycje typu

greenfield, w których tworzone są nowe miejsca pracy rola inwestycji zagranicznych w poprawie sytuacji na rynku pracy jest zdecydowanie pozytywna.
Слайд 27

Wpływ ZIB na handel zagraniczny Kierunek i siła zależności pomiędzy wzrostem

Wpływ ZIB na handel zagraniczny

Kierunek i siła zależności pomiędzy wzrostem eksportu

a napływem zagranicznych inwestycji zależy od charakteru ZIB.
Inwestycje, w wyniku których tworzone są pionowo powiązane łańcuchy produkcyjne generują nowe strumienie handlu zagranicznego, zazwyczaj w formie wymiany wewnątrzkorporacyjnej.
Natomiast poziome zagraniczne inwestycje bezpośrednie są substytutem dla eksportu
Слайд 28

Wpływ ZIB na handel zagraniczny Od początku okresu transformacji gospodarczej w

Wpływ ZIB na handel zagraniczny

Od początku okresu transformacji gospodarczej w Polsce

udział filii korporacji zagranicznych w handlu zagranicznym Polski był bardzo wysoki i rósł aż do roku 2004.
Po roku 2004 wzrostowa tendencja zatrzymała się, co jest szczególnie widoczne w eksporcie.
W latach 2004-2011 udział firm z udziałem kapitału zagranicznego wahał się w przedziale od 60-64% eksportu i 55-65% importu.
W roku 2011 udziały te wynosiły 60,6% w eksporcie i 59,4% w imporcie
Слайд 29

Wpływ ZIB na handel zagraniczny Gdy jednak przeanalizujemy znaczenie firm z

Wpływ ZIB na handel zagraniczny

Gdy jednak przeanalizujemy znaczenie firm z udziałem

kapitału obcego w eksporcie poszczególnych grup towarowych zależność polskiego handlu od korporacji zagranicznych jest znacznie wyższa, szczególnie w przypadku produktów średnich i wysokich technologii.
Zgodnie z danymi OECD z przedsiębiorstw z udziałem kapitału zagranicznego pochodziło 97,2% polskiego eksportu sprzętu radiowego, telewizyjnego i komunikacyjnego, 93,3% samochodów, 82,8% urządzeń elektronicznych oraz 69,2% usług finansowych, ubezpieczeniowych i biznesowych.
Слайд 30

Udział firm z kapitałem zagranicznym w handlu zagranicznym Polski w latach 2000-2011 w %

Udział firm z kapitałem zagranicznym w handlu zagranicznym Polski w latach

2000-2011 w %
Слайд 31

Wpływ ZIB na handel zagraniczny Silnych argumentów na potwierdzenie pozytywnego wpływu

Wpływ ZIB na handel zagraniczny

Silnych argumentów na potwierdzenie pozytywnego wpływu zagranicznych

inwestycji bezpośrednich na dynamikę eksportu Polski dostarczają również dostępne prace ekonometryczne.
A. Acaravci i I. Oztruk przeprowadzili analizę wpływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na wzrost gospodarczy i handel zagraniczny nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej
Слайд 32

Wpływ ZIB na handel zagraniczny Uzyskane przez nich wyniki pokazują, że

Wpływ ZIB na handel zagraniczny

Uzyskane przez nich wyniki pokazują, że wyraźna

jednokierunkowa zależność pomiędzy napływem ZIB a wzrostem eksportu w latach 2000-2008 występowała jedynie w Polsce.
Ponadto w Czechach i Słowacji ZIB miały istotny wpływ na wzrost gospodarczy (FDI led growth), a na Łotwie wzrost PKB przyczyniał się do wzrostu napływu kapitału zagranicznego (growth-led FDI).