Көз қимыл нервтері (III, IV и VI жуптары)

бұлшықеттермен жүзеге асырылады : көз қозғалтқыш (III), блоктаушы (IV) және бағыттаушы (VI). Соңғы екі жүйке жүйесі тек бір ғана бұлшық етпен қамтамасыз етеді, көз алмасының қозғаласын қамтамасыз ететін бұлшықеттің үлкен бөлігі жүйке жүйесінің III жұбымен байланысты. Клиникалық зерттеу жүргізгенде бұл үш жүйке жүйесін бірге зерттейді, сол себепті оларды бірге қарастыруға болады.

Көздің қозғалғыш нервтері (III, IV и VI жұптары)

жамылғысында, мидың су құбырында, жоғарғы төмпешіктер деңгейінде жатады.
Көзқимыл нерв ядроларының құрамына екі бүйір ядро , nuclei laterales, бір медиалді ядро, nucleus medialis; және жұп орталық парасимпатикалық ядролар кіреді. Ми затынан көзқимыл нерві ми негізіне көпірдің алдыңғы жиегі маңында, ми аяқшалары арасында, tossa interpeduncularis, аймағында көрінеді.

міндеті

саңылауда жатып, қатты ми қабығына тесіп өтеді, ішкі ұйқы артариясынан тысқары үңгірлі қойнаудың жоғарғы саңылауы арқылы көзұя қуысына кіреді.
Көзқимыл нерв көзұя қуысына кірмес бұрын екі жоғарғы және төменгі тармақтарға бөлінеді.

уақытта зерттеу жүргізіледі. Науқастан қосарлануып көріну бар немесе жоқтығын сұрайды. Көз саңылауларының енін, көз алмаларының орналасуын, көз ұяшықтарының көлемі мен улкендігін , ұяшықтардың тітіркенгіштігін, жоғарғы қабақ пен көз алмасының қозғалыс көлемін анықтайды.
Көз саңылауларының енін анықтау: птоз кезінде жоғарғы қабақтың тарылуы(біржақты, екіжақты, симметриялы, симметриялы емес); көз саңылауларының кеңдігі жоғарғы қабақтың көтерілуіне байланысты. Көз алмасының орналасуындағы өзгерістерді анықтайды: экзофтальм (біржақты, екіжақты, симметриялы, симметриялы емес); энофтальм, қыликөздік (бір -, екіжақты, көлденең жинақталуы, тігінен жинақталуы— Гертвиг-Мажанди симптомы), бір бағытқа қарағанда күшейеді.

Зерттеу әдістері

біркелкі созылған, көпқырлы );
Көз ұяшықтарының көлеміне :
миоз — орташа (тарылту 2 мм дейін), айқын (1мм дейін).
мидриаз — шамалы ( 4-5 мм дейін кеңейту), орташа (6-7 мм), айқын ( 8 мм жоғары).
Ұяшықтардың көлемінің айырмашылығы (анизокория).

әсерін жеке жеке тексеріледі. Науқастың беті жарықтың түсуіне қарай бағытталады, көзі ашық, тексеретин адам науқастың екі көзін алақанымен жабады да, жылдам бір колын ашады. Осылайша ұяшықтардың жарыққа тітіркенгіштігін анықтайды; осы жолмен екінші көзінде тексереді. Қалыпты жағдайда ұяшықтардың жарыққа тітіркенгіштігі — физиологиялық улкейгенде 3-3,5 мм, қараңғылық ұяшықтардың 4-5 мм дейін кеңеюіне әкеліп соғады, ал жарық  — 1,5-2 мм дейінгі тарылуға әкеледі.

ортада орналасқан балғаға қарауын сұрайды. Науқастың мұрнына балға жақындаған сайын көз алмасының конвергенциясы және мурыннан 3-5 см қашықтықта сол нүктеде ұстап қалу қажет. Ұяшықтардың конвергенцияға тітіркенгіштігі көз алмаларының көлемінің өзгерістеріне қарай бағаланады. Қалыпты жағдайда ұяшықтардың тарылуы бақыланады, 10-15 см дейін.
Ұяшықтардың аккомодацияға тітіркенгіштігін зерттеу былай жүргізіледі: науқастың бір көзін жабады, ал екінші көзімен алыста немесе жақында орналасқан әріптерді корсету арқылы, ұяшщықтардың көлемінің өзгерістерін анықтайды. Қалыпты жағдайда алыстан қарағанда ұяшық кеңейеді, ал жақыннан қарағанда ұяшық тарылады.

жоғары, төмен, оңға және солға қозғалған саусақты бақылайды.Осыдан көз алмаларының қозғалысында ақаудың барын анықтайды. (кез келген сыртқы бұлшықеттердің сал немесе парез болуы ),сонымен қатар көз алмаларының оңға немесе солға,томен, жоғары қозғала алмауы (сал немесе  парез взора).

бағытының бір нүктеде түйіспеуі. Қыли көздің бұлшық еттерінің қиысу қызметінің бұзылуы әсерінен пайда болады. Әдетте екі көздің қалыпты қызметі 2 — 3 жаста орнығады. Қыли осы жастағы балаларда жиі кездеседі. Көздің қалыпты жағдайының бұзылуы жарақат, бас сүйектегі ми аурулары, психикалық зақым (қорқу), көздің оптикалық ақауы (алыстан көргіштік, алыстан көрмеушілік), сондай-ақ, жұқпалы аурулар (қызылша, күл, скарлатина, тұмау, т.б.) әсерінен болады. Қылилықта көздің көруіне тек бір көз қатысады, ал шапыраш көз қимылдамайды. Қылилықтың жиі кездесетін түрлері: 1) аккомодациялық, үйлесімді Қылилық — аметропияны (көз кемістігін) түзеткеннен кейін жойылады; 2) аккомодациясыз Қылилық, ол аметропияны түзеткеннен кейін де жойылмайды; 3) ауыспалы Қылилық, ол кейде оң көзге, кейде сол көзге ауысып тұрады; 4) бір жақты (бір көздік) Қылилық — тек бір көздегі ақау; 5) салдық Қылилық — көзді қозғалтатын бұлшық еттер қызметінің бұзылуынан болуы; 6) шапыраш Қылилық — көздің сыртқа қарай ауытқуы; 7) қитар Қылилық — көздің ішке қарай ауытқуы.