Автоматты реттеу заңдары

берілген заңдылықпен басқару ықпалын жасайтын құрылғыны автоматты регулятор деп атайды.
Регулятордың негізгі екі түрі болады – позициялық және үздіксіз жұмыс істеуші.
Үздіксіз істеуші регуляторлар пропорционал (П), пропорционал-интегралды (ПИ) және пропорционал-интегралды-дифференциалды (ПИД) болады.

01

жылжытады.
Мұндай позициялар екіден аз
болмайды.

y

y

x

x

 

02

суреті).
Кіріс x шамасы (өзі – объектінің шығыс шамасымен тең) берілген а шамасына өскенде шығыс y шамасы (реттеуші әсер) секіріп В1 мәніне жетеді.
Кіріс x шамасы берілген сол а шамасына азайғанда шығыс шамасы секіріп В2 мәніне көшеді. Мұнда В1 ≠ В2.
Яғни екі позициялы регулятордың басқарылатын екі параметрі бар: бір мағаналы емес 2а зонасы және басқарушы әсер В.
Басқарылатын у шамасының өзгеруі автотербеліс сипатты болады.

03

тұрақты «көбірек» В1 және «азырақ» В2 орындарынан басқа үшінші «норма» деген орын болады.
Үш позициялы регулятордың басқару органының 2∆ сезбейтін және басқарушы В әсерін тағайындайтын мүмкіншілігі болады. Үш позициялы регуляторлардың екі позициялы регуляторлардан айырмасы –∆ < у < +∆ арасында өзгергенде автотербелістің жоқтығы және басқарылатын шаманың тербелісінің амплитудасының аздығы болып табылады.
Үш позициялы регулятор реттеуші органы тұрақты жылдамдықпен қозғалатын атқарушы механизммен жұмыс істей алады.
Статикалық сипаттамаға сәйкес реттеуші органның dx/dt жылдамдығы 1/Тим мәніне секіріп өзгереді. Мұнда Тим — атқарушы механизмнің толық жолына кететін уақыт (1, в суреті). Бұлардың сезбейтін және бір мағаналы емес зоналары болады.

04

к преобразованному по Лапласу входу х(p) при нулевых начальных условиях.

01

баяу өтеді. Сатикалық қате нөлге тең болмайды. Статикалық қате болмас үшін К→ ∞.
Статикалық қате пропорционалды регуляторы бар автоматты реттеу жүйесінің (АРЖ) негізгі кемшілігі болып табылады.
Бірақ П-регулятор сумен қамтамасыз ететін мұнара сияқты тұракты объектілерде кеңінен пайдаланылады.

02

ететін болғандықтан оны тек күрделі регулятордың құрамына реттеу жылдамдығын өсіру үшін қосады.
Нәтижесінде өтпелі процестің сапасы жақсарады.

07

реттеу жүйелеріндегі өтпелі процесстер

07