Budowa skóry i funkcje skóry

Содержание

Слайд 2

Budowa skóry Skóra pokrywająca powierzchnię ciała składa się z trzech warstw:

Budowa skóry

Skóra pokrywająca powierzchnię ciała składa się z trzech warstw:

naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej.
Слайд 3

Budowa skóry

Budowa skóry

Слайд 4

Budowa skóry Jest narządem biorącym udział w: percepcji bodźców, termoregulacji organizmu,

Budowa skóry

Jest narządem biorącym udział w:
percepcji bodźców,
termoregulacji organizmu,
mechanicznej ochronie,
biologicznej obronie,
melanogenezie,
resorpcji niektórych

związków chemicznych,
gospodarce wodno – elektrolitowej,
gospodarce witaminowej,
gospodarce lipidowej.
Слайд 5

Naskórek Naskórek stanowi powierzchniową warstwę skóry i składa się z pięciu

Naskórek

Naskórek stanowi powierzchniową warstwę skóry i składa się z pięciu warstw

(ułożonych kolejno od dołu ku górze): podstawnej (zwanej rozrodczą), kolczystej, ziarnistej, jasnej i rogowej. Warstwy podstawna i kolczysta stanowią żywy naskórek, zdolny do czynności rozrodczych.
Слайд 6

Warstwa podstawna To najniżej położona warstwa komórek, o wydłużonych, zasadochłonnych jądrach.

Warstwa podstawna

To najniżej położona warstwa komórek, o wydłużonych, zasadochłonnych jądrach. W

obrębie tej warstwy występują tonofibryle i cytokeratyny (prekursory keratyny). Obok komórek podstawnych (nabłonkowych) warstwa podstawna zawiera również liczne komórki z wypustkami – melanocyty, komórki Langerhansa i komórki Merkela.
Слайд 7

Warstwa podstawna Melanocyty to komórki barwnikowe zawierające melaninę. Melanina może mieć

Warstwa podstawna

Melanocyty to komórki barwnikowe zawierające melaninę. Melanina może mieć kolor

czerwony, żółty, brązowy, czarny. Wskazane komórki znajdują się również w mieszku włosowym. Zadaniem melaniny jest ochrona organizmu przed negatywnym działaniem promieni UV.
Komórki Langerhansa to makrofagi pochodzenia szpikowego. Stanowią główny element tkanki limfatycznej.Często nazywa się je „zewnętrznymi posterunkami” układu immunologicznego. Rozpoznają i unieszkodliwiają ciała obce, które przedostały się do skóry. Należy pamiętać, że niektóre czynniki np. promieniowanie UV lub rentgenowskie zmniejsza liczbę i aktywność omawianych komórek co może prowadzić do zaburzenia mechanizmów nadzoru immunologicznego a w konsekwencji sprzyjać rozwojowi nowotworów złośliwych skóry.
Komórki Merkela to szczególnego rodzaju keratynocyty wykazujące czynności neuroendokrynne.
Слайд 8

Warstwa kolczysta Jest zbudowana z kilku rzędów (do 12) wielobocznych komórek

Warstwa kolczysta

Jest zbudowana z kilku rzędów (do 12) wielobocznych komórek ulegających

spłaszczeniu podczas przesuwania się w kierunku powierzchni naskórka. Przestrzenie między tymi komórkami (przylegającymi ściśle do siebie) wypełnione są substancją mukopolisacharydowo – białkową (desmogleiną), która przyczynia się do ich scementowania.
Warstwy podstawną i kolczystą określa się mianem warstwy Malpighiego.
Слайд 9

Warstwa ziarnista i warstwa jasna Jest zbudowana z wielu wrzecionowatych komórek

Warstwa ziarnista i warstwa jasna

Jest zbudowana z wielu wrzecionowatych komórek o

spłaszczonych jądrach wypełnionych ziarnami keratohialiny odpowiedzialnymi (w sposób pośredni) za wytwarzanie keratyny. Grubym naskórek składa się z 3 – 4 szeregów komórek, w cienkim występuje tylko 1 szereg.
Warstwa jasna
To tzw. strefa pośrednia położona między warstwą ziarnistą a rogową. Jest warstwą bezpostaciową, zbudowaną z eleidyny – homogennej substancji białkowej. Jest szczególnie wyraźna w grubym naskórku (dłoni i podeszew). Ma duże znaczenie w zaburzeniach rogowacenia naskórka.
Слайд 10

Warstwa rogowa Jest zbudowana ze spłaszczonych, martwych i zrogowaciałych komórek, tworzących

Warstwa rogowa

Jest zbudowana ze spłaszczonych, martwych i zrogowaciałych komórek, tworzących łuski.

Bliżej warstwy jasnej przylegają do siebie a przy powierzchni skóry są luźno ułożone i ulegają złuszczeniu. W skład warstwy rogowej wchodzą białka keratynowe wiążące wodę. Błony komórkowe keratynocytów są zbudowane z fosfolipidów uwalniają kwas arachidynowy mający duże znaczenie w procesach zapalnych. Olbrzymią rolę w strukturze warstwy rogowej odgrywa cement komórkowy, który:chroni skórę przed utratą wody,magazynuje wodę,zabezpiecza skórę i organizm przed możliwością penetracji substancji obcych.
Слайд 11

Płaszcz lipidowy To film ochronny skóry, będący mieszaniną komponentów olejowych, wosków

Płaszcz lipidowy

To film ochronny skóry, będący mieszaniną komponentów olejowych, wosków (stałych

i płynnych), skwalenu, steroli, ceramidów, cholesterolu, siarczanu cholesterolu, wolnych kwasów tłuszczowych, niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), naturalnego czynnika nawilżającego (NMF) i innych. Bardzo ważnym składnikiem płaszcza lipidowego są ceramidy, które hamują proces starzenia skóry i zapewniają jej nieprzepuszczalność wody. Należy pamiętać, że po czterdziestym roku życia ich produkcja prawie zanika. Jest to moment na dostarczenie skórze ceramidów odbudowujących spoiwo komórkowe a tym samym przyczyniających się do poprawy szczelności skóry i zwiększenia jej stopnia nawilżenia.
Слайд 12

Skład i funkcje ceramidów Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe NNKT niezbędny czynnik

Skład i funkcje ceramidów

Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe NNKT niezbędny czynnik w

procesie przemiany materii. NNKT nie są produkowane przez organizm, należy je dostarczyć z zewnątrz.
Naturalny Czynnik Nawilżający NMF zatrzymuje wodę w skórze. W jego skład wchodzą: kwas mlekowy, mocznik, aminokwasy i cukry. Odpowiada za utrzymanie na fizjologicznym poziomie wody w cemencie komórkowym. NMF jest wypłukiwany ze skóry podczas mycia, dlatego musi być stale uzupełniany.
Sterole są wbudowane w cement komórkowy. Poprawiają gładkość naskórka, ułatwiają wchłanianie substancji aktywnych przez skórę oraz utrzymują wilgoć.
Lipidy w ich skład wchodzą: skwalen, trójglicerydy, woski, kwasy tłuszczowe, sterole. Uszczelniają skórę, zabezpieczają przed utratą wody i przedostaniem się szkodliwych mikroorganizmów.
Слайд 13

Skóra właściwa Składa się przede wszystkim z tkanki tłuszczowej i łącznej,

Skóra właściwa

Składa się przede wszystkim z tkanki tłuszczowej i łącznej, zawiera

naczynia krwionośne, zakończenia nerwowe i przydatki skóry. Wyróżnia się dwie warstwy skóry właściwej: warstwę brodawkową (stratum papillae) i siateczkową (stratum reticulare)
Warstwa brodawkowa graniczy z naskórkiem. Jest zbudowana z elastycznych włókien kolagenowych, sprężystych pętli naczyniowych i ciałek dotykowych. Włókna są luźno splecione, miejsca między nimi wypełniają naczynia włosowate i limfatyczne oraz zakończenia nerwowe.
Warstwa siateczkowa zbudowana jest z grubych włókien kolagenowych, włókien nerwowych i naczyń włosowatych. Zawiera ponadto gruczoły potowe i mieszki włosowe.
Слайд 14

Skóra właściwa Skóra właściwa wyposażona we włókna tkanki łącznej ma chronić

Skóra właściwa

Skóra właściwa wyposażona we włókna tkanki łącznej ma chronić przed

czynnikami mechanicznymi. Włókna tkanki łącznej są utworzone przez fibroblasty zawierające włókna kolagenowe i elastylowe. Są to białka budulcowe skóry odpowiedzialne za nadanie jej sprężystości i rozciągliwości. Obok fibroblastów wytwarzających kolagen i elastynę w sieci włókien tkanki łącznej znajdują się również komórki tuczne, histiocyty i pojedyncze limfocyty.
Слайд 15

Komórki tuczne Komórki tuczne wytwarzają histaminę i inne „mediatory” uwalniane przy

Komórki tuczne

Komórki tuczne wytwarzają histaminę i inne „mediatory” uwalniane przy określonych

reakcjach zapalnych. Uwolniona histamina powoduje świąd i rozszerzenie naczyń
krwionośnych, odpowiada za wytworzenie obrzęków oraz reakcje alergiczne. Przestrzenie międzykomórkowe skóry właściwej są wypełnione substancją zawierającą mukopolisacharydy (główny składnik to kwas hialuronowy). Połączenie kolagenu, elastyny i mukopolisacharydów to proteoglikany.
Слайд 16

Proteoglikany Proteoglikany przyczyniają się za do utrzymania prawidłowej budowy skóry i

Proteoglikany

Proteoglikany przyczyniają się za do utrzymania prawidłowej budowy skóry i działają

nawilżająco. Z wiekiem dochodzi do zmniejszenia syntezy kolagenu i proteoglikanów, zaniku naczyń krwionośnych a w konsekwencji zmian w tkance łącznej i powstawania zmarszczek i bruzd, zmniejszenia elastyczności oraz zwiększenie wrażliwości skóry
Слайд 17

Histiocyty Histiocyty to tzw. wędrujące komórki tkanki łącznej, pochłaniające i gromadzące

Histiocyty

Histiocyty to tzw. wędrujące komórki tkanki łącznej, pochłaniające i gromadzące ciała

obce.
Skóra właściwa zawiera ponadto dużą liczbę komórek, które są odpowiedzialne za tzw. autonomiczne zaopatrywanie naczyń, brodawek włosowych i gruczołów oraz odbierają bodźce z zewnątrz. Należą do nich np. tzw. zakończenia upostaciowione Meissnera oraz reagujące na ucisk zakończenia upostaciowione Vatera-Paciniego licznie występujące na wewnętrznych powierzchniach dłoni i stóp.
Слайд 18

Tkanka podskórna Zbudowana jest z luźnej tkanki łącznej zawierającej sieć włókien

Tkanka podskórna

Zbudowana jest z luźnej tkanki łącznej zawierającej sieć włókien kolagenowych

tworzących komory wypełnione tkanką tłuszczową, naczynia krwionośne i włókna nerwowe. Do górnej części tkanki podskórnej przylega skóra bez widocznego rozgraniczenia. Tkanka podskórna chroni znajdujące się głębiej organy przed uciskiem i uderzeniem oraz umożliwia przesuwanie skóry. Nagromadzony tłuszcz pełni rolę warstwy izolacyjnej i przechowuje składniki odżywcze. Grubość tkanki podskórnej ma ścisły związek z odżywianiem. Przekarmienie w dzieciństwie prowadzi do nadmiernego odkładania się tkanki tłuszczowej, a w późniejszych latach zwiększa jej podatność na gromadzenie. Zachwiana proporcja między tkanką łączną a tłuszczową prowadzi do zaburzeń i zapaleń w obrębie tkanki podskórnej –cellulitu.
Слайд 19

Podsumowanie Skóra - cutis, derma: największy narząd organizmu człowieka powierzchnia ok.

Podsumowanie

Skóra - cutis, derma: największy narząd organizmu człowieka powierzchnia ok. 1,5-2m2,

grubość 0,5-5mm grubość tkanki podskórnej zmienia się w zależności od wieku i płci, sposobu odżywiania i warunków życia .
Funkcje skóry:
• ochrona przed czynnikami uszkadzającymi (mechanicznymi, fizycznymi, chemicznymi, drobnoustrojami),
• termoregulacja ustroju,
• regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej (gruczoły potowe),
• odbiór bodźców ze środowiska zewnętrznego (dotyk, ból, ciepło, zimno) poprzez receptory w skórze i naskórku,
• melanogeneza ,
• wchłanianie niektórych substancji - resorpcja
• gospodarka tłuszczowa,
• gospodarka witaminowa (synteza witaminy D3 z 7-dehydrocholesterolu),
• reakcje immunologiczne.
Слайд 20

Podsumowanie Skóra składa się z trzech warstw: naskórek, skóra właściwa, tkanka

Podsumowanie

Skóra składa się z trzech warstw: naskórek, skóra właściwa, tkanka podskórna


Naskórek : najbardziej zewnętrzna warstwa skóry, histologicznie to ciągle odnawiający się nabłonek wielowarstwowy płaski, bierze udział w rozwoju przydatków skóry, grubość 0,05mm – 1,5mm, nie posiada naczyń krwionośnych, odżywianie następuje na drodze dyfuzji substancji odżywczych i tlenu ze skóry właściwej.
Komórki naskórka tworzą cztery warstwy:
• warstwa podstawna
• warstwa kolczysta
• warstwa ziarnista
• warstwa rogowa
• na dłoniach i stopach dodatkowo warstwa jasna
Warstwa podstawna:
• graniczy ze skórą właściwą, składa się z pojedynczej warstwy cylindrycznych komórek, produkujących komórki potomne wędrujące do wyżej położonych warstw naskórka, w tej warstwie położone są melanocyty, produkujące barwnik melaninę.
Слайд 21

Podsumowanie Warstwa kolczysta: • jest zbudowana z kilku rzędów wielobocznych komórek,

Podsumowanie

Warstwa kolczysta:
• jest zbudowana z kilku rzędów wielobocznych komórek, które

ulegają spłaszczeniu w kierunku powierzchni skóry,
• przestrzenie międzykomórkowe wypełnione są desmogleiną,
• powyżej tej warstwy rozpoczyna się proces keratynizacji,
• warstwę podstawną i kolczystą określa się warstwą Malphigiego.
Warstwa ziarnista:
składa się z 1-2 warstw komórek w kształcie rombów,
zawiera ziarna keratohialiny,
w warstwie tej rozpoczyna się proces przekształcenia keratohialiny w naturalny czynnik nawilżający NMF ,
Слайд 22

Podsumowanie Warstwa rogowa : • Składa się ze spłaszczonych komórek pozbawionych

Podsumowanie

Warstwa rogowa :
• Składa się ze spłaszczonych komórek pozbawionych jąder

– korneocytów, wypełnionych keratyną oraz naturalnym czynnikiem nawilżającym.
• Korneocyty leżące głębiej przylegają do siebie, a te na powierzchni złuszczają się.
• Na powierzchni warstwy rogowej znajduje się płaszcz lipidowy, którego obecność ma duże znaczenie dla utrzymania właściwego nawodnienia tej warstwy a tym samym skóry.
Слайд 23

Podsumowanie Keratynocyty: • podstawowe komórki skóry, stanowią 90% komórek naskórka, połączone

Podsumowanie

Keratynocyty:
• podstawowe komórki skóry, stanowią 90% komórek naskórka, połączone za

pośrednictwem desmosomów,
zawierają keratynę, uczestniczą w procesie rogowacenia skóry.
Keratynizacja:
Keratynocyty dojrzewając przemieszczają się do zewnętrznych warstw skóry, obumierają i złuszczają się w postaci martwego naskórka.
Proces ten trwa około 28 dni = turnover time.
Inne komórki naskórka:
kom. Langerhansa – reakcje immunologiczne,
limfocyty T – reakcje immunologiczne,
kom. Merkela to szczególnego rodzaju keratynocyty
Слайд 24

Podsumowanie Skóra właściwa: grubość 0,3mm-3mm, podzielona na dwie warstwy brodawkowatą oraz

Podsumowanie

Skóra właściwa: grubość 0,3mm-3mm, podzielona na dwie warstwy brodawkowatą oraz siateczkowatą,

zawiera włókna i komórki tkanki łącznej, naczynia krwionośne, zakończenia nerwowe i przydatki skóry.
Warstwa brodawkowata: wpukla się do naskórka tworząc brodawki w brodawkach znajdują się sploty naczyń włosowatych odżywiających naskórek zawiera liczne komórki - fibroblasty, makrofagi, komórki tuczne
Warstwa siateczkowata:zawiera liczne włókna kolagenowe i sprężyste
włókna kolagenu – stabilność
włókna elastyny – elastyczność oraz ochrona przed nadmiernym rozciągnięciem
Слайд 25

Podsumowanie Tkanka podskórna : łączy skórę właściwą z głębiej położonymi tworami,

Podsumowanie

Tkanka podskórna : łączy skórę właściwą z głębiej położonymi tworami, jak

powięzi, ścięgna, mięśnie czy kości, składa się ze zrazików tłuszczowych podzielonych tkanką łączną włóknistą, pomiędzy zrazikami znajdują się nerwy, naczynia, gruczoły.
Слайд 26

Podsumowanie Błony śluzowe: Błona śluzowa jest to warstwa wyścielająca wewnętrzne przewody

Podsumowanie

Błony śluzowe:
Błona śluzowa jest to warstwa wyścielająca wewnętrzne przewody organizmu

(drogi oddechowe, przewód pokarmowy, drogi moczowe, rozrodcze).
Każda błona śluzowa składa się z nabłonka oraz leżącej pod nim blaszki właściwej . Pod blaszką właściwą znajduje się przeważnie łącznotkankowa błona podśluzowa, umożliwiająca ograniczoną przesuwalność błony śluzowej względem podłoża .
Blaszka właściwa i błona podśluzowa zawierają naczynia krwionośne, włókna nerwowe, zazwyczaj także małe gruczoły wydzielające na powierzchnię błony śluzowej.
brak przydatków skóry,
brak rogowacenia,
mniejsza ilość komórek barwnikowych.
Слайд 27

Podsumowanie Przydatki skóry: 1. gruczoły łojowe, 2. gruczoły potowe, 3. włosy

Podsumowanie

Przydatki skóry:
1. gruczoły łojowe,
2. gruczoły potowe,
3. włosy ,


4. paznokcie.
Gruczoły łojowe: produkują łój, który natłuszcza trzon włosa oraz chroni skórę przed utratą wody, aktywność zależy od rytmu dobowego oraz hormonów płciowych,
gruczoły holokrynowe.
Слайд 28

Podsumowanie Gruczoły potowe : Gruczoły ekrynowe: występujące na całej skórze (

Podsumowanie

Gruczoły potowe :
Gruczoły ekrynowe: występujące na całej skórze ( max. dłonie,

stopy, pachy), uchodzą bezpośrednio na powierzchni skóry, regulacja temperatury, wpływ bodźców smakowych i emocjonalnych ( usta, dłonie). Pocenie zachodzi powyżej 25st.C Pocenie psychiczne – dłonie, czoło, stopy bez rozszerzenia naczyń krwionośnych
Gruczoły apokrynowe: związane z włosem, skoncentrowane w okolicy pach, genitaliów i odbytu, bezwonny pot pod wpływem bakterii wydziela nieprzyjemny zapach.
Слайд 29

Podsumowanie Włosy: 5 milionów na całym ciele Najwięcej włosów mają naturalne

Podsumowanie

Włosy: 5 milionów na całym ciele Najwięcej włosów mają naturalne blondynki,

ale najcieńsze
Budowa włosa
rdzeń,
kora,
osłonka,
pochewka wewnętrzna,
pochewka zewnętrzna.
Cykl włosowy
Anagen: faza wzrostu ok. 3-5 lat, 0,5-1 cm/mies
Katagen : faza spoczynku 2-4 tyg
Telogen: 2-3 tyg, wypadanie włosa
Слайд 30

Podsumowanie Paznokcie:wzrost – 0,1 mm/dz, całkowity odrost ok.90-150 dni, paznokcie stóp

Podsumowanie

Paznokcie:wzrost – 0,1 mm/dz, całkowity odrost ok.90-150 dni, paznokcie stóp wolniej.


Melanocyty: Komórki pigmentowe wytwarzające w procesie melanogenezy ciemny barwnik – melaninę.
Występują w warstwie podstawnej naskórka, a także w tęczówce i naczyniach oka. Ilość melanocytów w naskórku różnych ras ludzi jest podobna, różnią się intensywnością syntezy melaniny. Melanocyty posiadają charakterystyczne długie, liczne wypustki cytoplazmatyczne z melanosomami (tzw. ciałka melaninowe). Melanosomy gromadzone są w cytoplazmie i przekazywane są do komórek warstwkolczystej.
Слайд 31

Podsumowanie Melanogeneza: Koloryt skóry ludzkiej zależy od trzech czynników: ilości barwnika

Podsumowanie

Melanogeneza:
Koloryt skóry ludzkiej zależy od trzech czynników: ilości barwnika –

melaniny, ukrwienia oraz grubości naskórka.
Melaniny chronią skórę przed promieniowaniem UV oraz neutralizują wolne rodniki.
Слайд 32

Podsumowanie Unaczynienie skóry: podstawowe znaczenie w termoregulacji, splot głęboki na granicy

Podsumowanie

Unaczynienie skóry:
podstawowe znaczenie w termoregulacji,
splot głęboki na granicy skóry

i tkanki podskórnej,
splot powierzchowny wytwarzany w warstwie brodawkowatej skóry,
tętnice → naczynia włosowate → żyły,
Unerwienie skóry:
Sieć nerwowa skóry składa się z włókien:
wegetatywnych – naczynia krwionośne, gruczoły, mięśnie,
czuciowych – wolne zakończenia nerwowe oraz receptory czuciowe np. ciałka Vater Pacciniego, Meissnera, Krauzego.