Минералдар және олардың агрегаттарының морфологиясы. Минералдарды жүйелеуінің негізі

Содержание

Слайд 2

Минералдың жеке бір түйірі, бір кристаллы немесе дарақтары табиғатта жеке боп

Минералдың жеке бір түйірі, бір кристаллы немесе дарақтары табиғатта жеке боп

кездеспейді.
Минерал дарақтарының морфологиясы олардың сыртқы пішінін сипаттайды. Минералдардың морфологиясы изометриялық дәрежесімен, олардың ұзындығы, ені мен қалындығының бір-біріне әр түрлі қатынасымен сипатталады.
Кристалдардың морфологиялық ерекшеліктері: габитусы, келбеті және жақтарының сызықталуы.
Габитус – минералдардың кристалдық пішіндері, өз симметриясына сай қарапайым пішіндері. Минералдардың габитустары: гексаэдрлік, октаэдрлік, призмалық және т.б. болуы мүмкін. Кубтық габитус флюорит, пирит, галитке тән; октаэдрлік – алмаз, магнетит; тетраэдрлік – сфалеритке – тетраэдрит; призмалық – диопсид, скаполит, берилл; дипирамидалық – шеелит, циркон және т.б.
Слайд 3

Галит — кубтық габитус (Тұзды шахта, Величке, Польша

Галит — кубтық габитус (Тұзды шахта, Величке, Польша

Слайд 4

Кристалдар және агрегаттар габитустары Скипетр тәрізді габитус (аметист) Кварц бұма (бөлінген) габитусты Кварц сферокристалдық габитуста

Кристалдар және агрегаттар габитустары

Скипетр тәрізді габитус
(аметист)

Кварц бұма (бөлінген) габитусты

Кварц сферокристалдық

габитуста
Слайд 5

ИДЕАЛДЫ КРИСТАЛДАР ГАБИТУСТАРЫ магнетит циркон кубтық флюорит октаэдрлік

ИДЕАЛДЫ КРИСТАЛДАР ГАБИТУСТАРЫ

магнетит

циркон

кубтық

флюорит

октаэдрлік

Слайд 6

ИДЕАЛДЫ КРИСТАЛДАР ГАБИТУСТАРЫ додекаэдрлік Лейцит, пирит икосаэдрлік ромбододекаэдрлік Альмандин тетрагонтриоктаэдрлік Спессартин

ИДЕАЛДЫ КРИСТАЛДАР ГАБИТУСТАРЫ

додекаэдрлік

Лейцит, пирит

икосаэдрлік

ромбододекаэдрлік

Альмандин

тетрагонтриоктаэдрлік

Спессартин

Слайд 7

ИДЕАЛДЫ КРИСТАЛДАР ГАБИТУСТАРЫ дипирамидалық призмалық корунд родохрозит кальцит родохрозит ромбоэдлік

ИДЕАЛДЫ КРИСТАЛДАР ГАБИТУСТАРЫ

дипирамидалық

призмалық

корунд

родохрозит

кальцит

родохрозит

ромбоэдлік

Слайд 8

МИНЕРАЛ ДАРАҚТАРЫ Монокристалдар – грек. «моно» - жеке ИЗОМЕТРИЯЛЫҚ (БАРЛЫҚ ЖАҚҚА

МИНЕРАЛ ДАРАҚТАРЫ

Монокристалдар – грек. «моно» - жеке

ИЗОМЕТРИЯЛЫҚ
(БАРЛЫҚ ЖАҚҚА БІРДЕЙ)

ДЕФОРМАЦИЯЛАНҒАН

Өсу жағдайға қарағанда,

бір минералдың кристалдары болуы мүмкін

гранаттар

Слайд 9

Минералдар қысым көрген жағдайда дұрыс кристаллографиялық пішін бермейді, бұл жағдайда келбетін

Минералдар қысым көрген жағдайда дұрыс кристаллографиялық пішін бермейді, бұл жағдайда келбетін

сиппаттайды, олардың 4 түрі бар: изометриялық (кубтық сингониядағы минералдарға тән (а)); ұзартылған – қысқа призмалық, ұзын призмалық, қадалы, ине тәріздес, талшықты (ортаңғы категориядағы минералдарға (б, в)); жалпақ – тақталы, пластинкалы, жапырақ тәріздес, қабыршақты (төменгі категориядағы минералдарға (г,д)); бұрыс (кварц (е)).
Слайд 10

Келбетті олардың олардың өлшемдері үш басты осьтерге сәйкестірілніп сипатталанады: егер үш

Келбетті олардың олардың өлшемдері үш басты осьтерге сәйкестірілніп сипатталанады:
егер үш

өлшеміде бірдей болса  — келбет изометриялық;
екі осі бойынша өлшемі жұық, ал үшіншіге үлкенірек болса — келбет бағаналы немесе призмалық, инеше, талшықты;
екі ось бойынша өлшемі жұық, ал үшіншіде кішірек — келбет тақташа, қалын табақша (қалын пластинкалы), табақша (пластинкалы), жапырақша, қабыршақша;
егер үш өлшемі әртүрлі болса – келбет тақтайша немесе диск тәрізді.
Слайд 11

МИНЕРАЛДЫҚ ДАРАҚТАР Монокристалдар – грек. «моно» - жеке Кристалдың ұзындығы еңінен біршама үлкен Антимонит ҰЗАРТЫЛҒАН

МИНЕРАЛДЫҚ ДАРАҚТАР

Монокристалдар – грек. «моно» - жеке

Кристалдың ұзындығы еңінен біршама үлкен

Антимонит

ҰЗАРТЫЛҒАН

Слайд 12

ЖАЛПАҚ Кристалл қалындығы еңінен жұқа МИНЕРАЛ ДАРАҚТАРЫ молибденит молибденит кальцит

ЖАЛПАҚ

Кристалл қалындығы еңінен жұқа

МИНЕРАЛ ДАРАҚТАРЫ

молибденит

молибденит

кальцит

Слайд 13

Сызықталуы – кристалдардың өскен жағдайында жағына сызықтар пайда болу қасиеті (16

Сызықталуы – кристалдардың өскен жағдайында жағына сызықтар пайда болу қасиеті (16

– суретке сәйкес). Мысалы, кварцта өсуіне перпендикуляр сызықтар пайда болады; турмалинде – параллель сызықтар.




16 – сурет. Кристалл жақтарының сызықталуы
1-2) пирит жақтарының комбинациялық сызықталуы, GeoWiki;
3) морионның призма жақтарының ұзартылуына перпендикуляр сызықталуы; 4) турмалин жақтарында параллель сызықталуы

1

2

3

4

Слайд 14

2. Минералдық агрегат морфологиялық ерекшеліктері Бір жаратылыстағы минералдардың кристалдар жиынтығы, топтасқан

2. Минералдық агрегат морфологиялық ерекшеліктері
Бір жаратылыстағы минералдардың кристалдар жиынтығы, топтасқан түйіршектері

агрегаттар деп аталады. Әртүрлі түйірлі агрегаттар өте кең тараған, олармен таужыныстар және кендер құрастырылған. Түйірлердің шекарасы көрінсе оларды кристалтүйірлік минералдық агрегаттар деп атайды (гранит, полиметалды кен). Жасырын кристалды және аморфты агрегаттарда түйірлердің шекарасы көрінбейді (халцедон, яшма).
Егер бір минералдан түзілсе мономинералды агрегат (мәрмәр кальциттен тұрады), бірнеше минералдан – полиминералды (гранит – кварц, плагиоклаз, калишпат, биотит, горнбленд және т.б. құралған) агрегат деп атаймыз.
Слайд 15

Егер агрегат изометриялық пішінді түйірлерден тұрса, оларды түйірлі деп атайды, ал

Егер агрегат изометриялық пішінді түйірлерден тұрса, оларды түйірлі деп атайды, ал

түйірлердің келбеттері пластинкалы болса – жапырақша немесе қабыршақша дейді. Агрегаттар ұзартылған келбетті дарақтардан тұрса, кейде олар радиалды орналасуы мүмкін, олар қадалы, инеше, талшықты агрегаттар деп аталады.

Бір өлшемді түйірлермен құралған түйірлі агрегаттар, біркелкі түйірлік (гранит, мрамор), ал агрегаттар әр түрлі өлшемді түйірлерден тұрса, ол әркелкі түйірлік (гранит-порфир) деп аталады.
Борпылдақ (болбыр) агрегаттар, топырақтың кесектеріндей бос болады, ал тығыз агрегаттарда түйірлер бір-біріне жапсарласып тұрады.

Слайд 16

Минералдық агрегаттар морфологиясы сан алуан, кең тарағандары төменде қарастырылған. Плагиоклаздарға полисинтетикалық

Минералдық агрегаттар морфологиясы сан алуан, кең тарағандары төменде қарастырылған.
Плагиоклаздарға полисинтетикалық егіздіктер,

ал касситеритке, гипске – қарапайым егіздіктер тән. Плагиоклаздың полисинтетикалық егіздіктері мөлдір тілімтаста микроскоппен зерттегенде көрінеді, сол кезде микроскоптың үстелшесін 1800 айналдырғанда, дарақтардың бір қатары сөнеді, ал бір қатары, жарық боп тұрады. Минералдың қарапайым егіздіктері екі дарақтармен құралған, ал үш дарақтардың бірге өсуін, үштік деп атайды. Екі дарақтардың шектерін егіздік жазықтығы деп атайды (17 – суретке сәйкес).
Слайд 17

7 8 1 2 3 4 6 5 17 – сурет.


7

8

1

2


3

4

6

5

17 – сурет. Минералдардың егіздіктері
1) Друзадағы

кварцтың егіздігі, Мадан ауданы, Болгария; 2) титаниттің (сфеннің) егіздігі, 2 см. Неройка, Полярлық Орал; 3) ставролиттің егіздігі, 5 см, Кола жартылай аралы; 4) касситериттің "тізе тәріздес" егіздігі, 4 см, Иультин, Саха Республикасы; 5) (001) жағы бойынша пайда болған «қарлығаштың құйрығы» деп аталатын гипстің егіздігі, 6 см, Керченское кенорыны, Крым; 6) альбиттің кристалындағы егіздік жазықтары, 8 см, Оңтүстік Орал; 7) лабрадордың полисинтетикалық егіздіктері; 8) рутилдің тізе тәрізі егіздігі
Слайд 18

алмаз киноварь пирит доломит МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ ЕГІЗДІКДЕК – БІРНЕШЕ КРИСТАЛДАР БІРІГУІ

алмаз

киноварь

пирит

доломит

МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

ЕГІЗДІКДЕК – БІРНЕШЕ КРИСТАЛДАР БІРІГУІ

Слайд 19

Егіздік «Қарлығаш құйрығы» типті гипс кальцит МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Егіздік «Қарлығаш құйрығы» типті

гипс

кальцит

МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Слайд 20

Тізе тәрізді егіздіктері касситерит МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Тізе тәрізді егіздіктері

касситерит

МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Слайд 21

Сферолиттерде инеше немесе ұзын призмалық кристалдар, радиалды-сәулелі орналасып, «сәулесін шашқан күн»

Сферолиттерде инеше немесе ұзын призмалық кристалдар, радиалды-сәулелі орналасып, «сәулесін шашқан күн»

тәрізді агрегаттар құрайды (18 – суретке сәйкес).

2

3

4

5

18 – сурет. Минералдардың сферолиттері және друза
Эгириннің чароититтегі (1), альбититтегі (2) және Ловозеровода табылған (3) сферолиттері; малахиттің Жезқазғанда табылған сферокристалы (4), бариттің «раушангүлі» (5)

1

Слайд 22

СФЕРОЛИТТЕР антимонит арагонит Азурит, малахит МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

СФЕРОЛИТТЕР

антимонит

арагонит

Азурит, малахит

МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Слайд 23

СФЕРОЛИТТЕР родохрозит кавансит родохрозит МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ КОРКИ

СФЕРОЛИТТЕР

родохрозит

кавансит

родохрозит

МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

КОРКИ

Слайд 24

МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ турмалин Бұма тәрізді бірігулер антимонит астрофиллит

МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

турмалин

Бұма тәрізді бірігулер

антимонит

астрофиллит

Слайд 25

Друза (щетка) – ол бір тұғырда заңсыз қырланып өскен кристалдар тобы.

Друза (щетка) – ол бір тұғырда заңсыз қырланып өскен кристалдар тобы.

Друзалар ерітінділермен қабаттасып желілерде немесе қуыстардың іргесінде өседі. Табиғатта кварц, кальцит, аметист, флюорит, пириттің және т.б. друзалары кездеседі, кейбіреулері гүл тәріздес болады (18, 20 – суретке сәйкес).
Щетка деген ол өспей қалған ұсақ кристалдар тобы.
Тасшемендер (секрециялар) – қуыстарды толтырған, келбеттері түзу емес, домалақ денелер, коллоидты немесе кристалдық заттармен құрастырылған, олар кейде концентрлік-белдемді орналасқан. Кейде, кейбір белдемдер жиі, бір-бірінен түсі және құрамымен ажыратылып тұрады.

1

3

4

5

20 сурет – Минерал друзалары
1) кварцтың друзасы; аметистің друзасы (2) және щеткесі (3); 4) пириттің друзасы; 5) гипстің «дала раушангүлі»

2

Слайд 26

Тасшемендер таужынастардың қуыстарында және үңгіршелерді, іргесінен ортаға қарай, мономинералды заттармен толтырады.Ұсақ

Тасшемендер таужынастардың қуыстарында және үңгіршелерді, іргесінен ортаға қарай, мономинералды заттармен толтырады.Ұсақ

тасшемендерді (көлденені 10мм - ге дейін) миндалиналар дейді, олар кейбір эффузивтерге тән. Ірі тасшемендер (көлденеңі 10 мм - ден зорлар) жеода деп аталады, оларда, орталарында қуыстар, қабырғаларында кристалдар және сауыстанған заттар болады. Олар кейде концетрлік-белдемді болады (21 – суретке сәйкес).

1

2

3

21 – сурет. Тасшемендер
1) аметистпен кварцтың жеодасы; 2) целестиннің жеодасы, 13 см., Бейнеу-Қыр, Турікменістан; 3) базальттағы миндалиналар (хлорит және кальцитпен толтырылған); 4) агаттың концетрлік-белдемді жеодасы

4

Слайд 27

1 3 4 5 6 7 8 9 2 Пириттің тасберіштері

1

3

4

5

6

7

8

9


2

Пириттің тасберіштері (1, 2); бірнеше сферолиттері бірігіп өскен азуриттің (3) радиальды-сәулелі тасберіші, 3см, Қытай; 4) радиалды-сәулелі, белдемді азурит-малахит құрамды тасберіш, 2см, Жезказган кенорыны, О. Қазақстан 5) фосфориттің тасберіші, Воскресенск; 6) табақша радиалды-сәулелі пириттің тасберіші; 7) бокситтің оолитті-пизолитті құрылымы; 8-9) лептохлоритті таужыныстың мөлдір тастілімдегі оолиттік құрылымы
22 сурет – Минералдар агрегаттарының тасберіштері мен құрылымы

Слайд 28

Тасшемен (секреция) Тасберіш (конкреция) МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Тасшемен (секреция)

Тасберіш (конкреция)

МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Слайд 29

Шарлы азурит тасшемені (конкреция), мозайкалық ұсақ бөлінген азурит-малахитті агрегатта МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Шарлы азурит тасшемені (конкреция), мозайкалық ұсақ бөлінген азурит-малахитті агрегатта

МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Слайд 30

ДРУЗА ЩЕТКА титанит МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ аквамарин гранат

ДРУЗА

ЩЕТКА

титанит

МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

аквамарин

гранат

Слайд 31

Ритмикалық-белдемді қабық (азурит, малахит) МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Ритмикалық-белдемді қабық (азурит, малахит)

МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Слайд 32

Бүйрек тәрізді қабықтар азурит, малахит МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Бүйрек тәрізді қабықтар

азурит, малахит

МИНЕРАЛ
АГРЕГАТТАРЫ

Слайд 33

Өсімдік тәрізденіп өсетін кристалдарды дендриттер деп атайды («дендрон» – грек тілінен

Өсімдік тәрізденіп өсетін кристалдарды дендриттер деп атайды («дендрон» – грек тілінен

«ағаш» деп аударылады), олар өсімдіктердің бұтақтарының басылым іздеріне (әдетте папоротниктердің) ұқсас келеді. Олар ерітінділердің таужыныстардағы өте жұқа жарықшаларға еніп және қатуынан пайда болған. Өте кен тарағаны марганец тотықтарының және мыстың дендриттері болады. Тағыда дендриттер сомтума алтын, күміс және темір сияқты металдар қоспаларында жиі кездеседі (19 суретке сәйкес).

2

3

4

5

19 – сурет. Минерал дендриттері
1) марганец тотықтарының дендриттері; 2) мүкті агаттағы дендриттер; 3-4) сомтума алтынның дендриттері; 5 ) сомтума мыстың дендриттері

1

Слайд 34

Дендриттер (лат. «дендрос – ағаш») Марганец оксидтері және гидроксидтері Глауберит МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Дендриттер (лат. «дендрос – ағаш»)

Марганец оксидтері және гидроксидтері

Глауберит

МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Слайд 35

Касситерит в мусковите Лимониттің марказит қаңқа кристалдары бойынша севдоморфоза Дендриттер (лат. «дендрос – ағаш») МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Касситерит в мусковите

Лимониттің марказит қаңқа кристалдары бойынша севдоморфоза

Дендриттер (лат. «дендрос –

ағаш»)

МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Слайд 36

арагонит гипс кальцит МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ Геликтиттер

арагонит

гипс

кальцит

МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Геликтиттер

Слайд 37

арагонит Геликтиттер МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

арагонит

Геликтиттер

МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Слайд 38

Қанқа кристалдар және көмкіре өсу (екінші генерация) аметист МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Қанқа кристалдар және көмкіре өсу (екінші генерация)

аметист

МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Слайд 39

Түйірлі массасы Азурит, малахит кальцит МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Түйірлі массасы

Азурит, малахит

кальцит

МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Слайд 40

Жер тәрізді массалары (вивианит) МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Жер тәрізді
массалары (вивианит)

МИНЕРАЛ
АГРЕГАТТАРЫ

Слайд 41

кальцит лёд Сталагмиттері, сталактиттері, сталагнаттар МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

кальцит

лёд

Сталагмиттері, сталактиттері, сталагнаттар

МИНЕРАЛ АГРЕГАТТАРЫ

Слайд 42

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Карбонаттардың

1

2

3

4

5

6

7

8

9


10

Карбонаттардың сталактиттері (1) және сталагмиттері (2); 3) халцедонның псевдосталактиттері; 4) гематиттің бүйрек тәріздес агрегаты; 5) хризотил-асбестің серпентиниттегі паралель-талшықты агрегаттары; 6) мартит – гематиттің магнетит бойынша дамыған псевдоморфозасы; лимониттің марказит (7) және пирит (8) бойынша дамыған псевдоморфозасы; аммониттің бақалшағында дамыған пирит псевдоморфозасы(9); тасқа айналған ағаш діңі (10)
23 сурет – Саустанған және талшықты минералдық түзілімдер.
Псевдоморфозалар

Слайд 43

Псевдоморфозалар («псевдо» – «бөтен», «морфос» – «пішін») өзіне тән емес пішінді

Псевдоморфозалар («псевдо» – «бөтен», «морфос» – «пішін») өзіне тән емес пішінді

иеленіп алған минералдар. Мысалы, лимониттің пиритті толық аыстырғаны, тасталған ағаш діңі – кремний, жер астында көміліп қалған ағаш діңнің, құыстарын толтырған (...23 суретке сәйкес).
Егер жаңадан пайда болған минерал өзі ығыстырып отырған минералмен химиялық құрамы бірдей болса онда псевдаморфозалар параморфозалар деп аталады.

Минералдық агрегаттарын сипаттаған кезде оның бітімі мен құрылымын сипаттайды. Минералдық агрегаттардың бітімі деп минералдардың орналасу ерекшеліктерін айтады. Мысалы, құмтастардың бітімі көбінесе қабатты боп келеді, эффузивтердің – ағынды.
Құрылымы деп минералдардың агрегаттарының ішкі құрылысының ерекшеліктерін айтады. Ол оның кристалдық дәрежесіне, оны құрайтын минералдардың пішініне, олардың өзара қатынасына және минерал түйірінің өлшеміне байланысты. Іріліктеріне қарай топтасқандар: а – зор түйірлік (өлшемі 20 мм >); б – ірі түйірлік (өлшемі 5-тен 20 мм дейін); в – орта түйірлік (өлшемі 1 - 5 мм); г – майда түйірлік (өлшемі 0,1-1 мм); д) микротүйірлік (<0,1 мм). Мысалы, құмтастардың құрылымы – псаммиттік, орта түйірлік.

Слайд 44

Минералдардың қолдануы көне дәуірден белгілі, Тас дәуір (III мыңжылдық біздің ғасырға

Минералдардың қолдануы көне дәуірден белгілі,
Тас дәуір (III мыңжылдық біздің ғасырға

дейін адам жаралғанға дейін). Тас дәуір өзінше бөлінеді көнетасты (палеолит), ортатасты (мезолит), жаңа тас дәуір (неолит) және қолаға өткенше мыстасты дәір (энеолит).
Қола дәуір (IV ғасырдың аяғынан біздің ғасырдың 1 мыңжылдығына дейін),
Темір дәуір (біздің ғасырдың 1 мыңжылдығына дейін).
Қола — мыстың қортпасы, әдетте қалайымен, негізінде алюминий, кремний, бериллий, қорғасынның мысты қортпалары, егер мыстың мырышпен қоспасы болса ол жез, ал никельмен болса ол мельхиор болады. Қолада қоспа ретінде мырыш, қорғасын, фосфор және тағы басқалары болады.
Қолдануы бойынша олар асыл (алтын, күміс, платина, мыс, түсті (мыс, мырыш, қалайы, алюминий, қорғасын және т.б.), қара (темір, титан, тантал, ниобий, марганец және т.б.), сирек металдар, асылтастар (алмас, зүбәржат, рубин, аквамарин және т.б.) сирек жерлер боп бөлінеді.
Слайд 45

Сирек металдарға Д.И. Менделеевтің периодтық жүйесінің 20 химиялық элементтері жатады (1

Сирек металдарға Д.И. Менделеевтің периодтық жүйесінің 20 химиялық элементтері жатады (1

сурет) , олар XX ғасырдың 50—60-шы жылдарынан қолданылады. Сирек металдар келесідей бөлінеді: 1) сілтілі (литий, рубидий, цезий); 2) жеңіл (бериллий, скандий); 3) нашар қорыйтын (ниобий, тантал, гафний, цирконий, вольфрам, молибден, ванадий); 4) шашыранқы сирек элементтер (индий, таллий, галлий, селен, теллур, рений, германий, кадмий).
Слайд 46

1 сурет –Д.И. Менделеевтің периодтық кестесінің сирек металдары

1 сурет –Д.И. Менделеевтің периодтық кестесінің сирек металдары

Слайд 47

«Сирек жерлер элементтері» деп атауы XVIII —XIX ғасырларда енгізілген, бұл элементтерді

«Сирек жерлер элементтері» деп атауы XVIII —XIX ғасырларда енгізілген, бұл элементтерді кіргізетін

жер қыртысында сирек кездеседі деп саналған, бірақ жер қыртысындағы 17 сирек жерлер элементтерден тұратын минералдар сирек емес, таралуы бойынша қорғасыннан 10 есе, молибденнен – 50 есе, вольфрамнан  —165 артады.
Слайд 48

Слайд 49

Минералдарды жүйелеу. Қазіргі заманда пайдаланатын минералдардың, яғни табиғи қосылыстардың, жүйелеу негізін

Минералдарды жүйелеу. Қазіргі заманда пайдаланатын минералдардың, яғни табиғи қосылыстардың, жүйелеу негізін

қалаған Швецияның химия және минералогия ғалымы И.Я. Берцелиус (1814). Кейін Дж. Дэна (1850) осы химиялық негізін басшылыққа алып "Минералогия жүйесі" атты көп томдық анықтама еңбегінде барлық минералдарды келесі топтарға (кластарға) бөлді: 1) табиғи таза (сомтума) элементтер, 2) күкіртті және мышьякті қосылыстар, 3) галогенді қосылыстар,4) оттек қосылыстары, 5) органикалық заттар.
Қазіргі заманда көп тараған көзқарасқа кристаллохимиялық жүйелеу әдісі жатады. Өткен ғасырдың отызыншы жылдарында В. Брегг және В. Гольдшмидт силикаттарды жүйелеу үшін кристаллохимиялық әдіс ұсынды. Кейін осы бағытта зерттеу жүргізіп, бүл білімнің дамуына қомақты үлес қосқан А.Г. Бетехтин, Е.К. Лазаренко, В.С. Соболев, А.С. Поваренных, Г.П. Барсанов, А.А. Годовиков.
Бұл ғалымдардың пікірі бойынша минералдарды топтастыру кезінде олардың басқа да қасиеттерін есепке алу қажет, яғни кристалдардың ішкі құрылым ерекшелігін, минералдарды құрайтын бөлшектер арасындағы химиялық байланыс түрлерін, бөлшектердің тығыз қалану тәртібін, олардың координациялық сипаттарын және т.б.
Слайд 50

Осы принцип бойынша, барлық бейорганикалық минералдарды біз келесі кластарға бөліп зерттейміз:

Осы принцип бойынша, барлық бейорганикалық минералдарды біз келесі кластарға бөліп зерттейміз:

1) сомтума элементтер; 2) сульфидтер; 3) тотықтар және сулы тотықтар; 4) галогенидтер; 5) карбонаттар; 6) сульфаттар; 7) ұсақ кластар: а) фосфаттар; б) арсенаттар; в) вольфраматтар және молибдаттар және т.б.; 8) силикаттар класының топтары: а) аралдық силикаттар, б) тізбекті және таспалы силикаттар және алюмосиликаттар, в) қабатты силикаттар және алюмосиликаттар, г) қаңқалы алюмосиликаттар.
Класс дегеніміз басты анионына қарай немесе радикалына байланысты өзгешеленген химиялық қосылыстар, яғни минералдар. Мысалы, сульфидтер, оксидтер, силикаттар, карбанаттар, сульфаттар және т.б. кластар.
Кластар ішінде бір химиялық байланыс түрі басым болады, топтарға құрамы және қүрылымы жақын минералдар бөлінеді. Сонда жүйелеу түрі мұнандай болады: минерал –– топ –– класс.
Химиялық элементтердің көпшілігі табиғи жағдайда қосылыстар түрінде кездеседі. Бірақ кейбір элементтер қосынды түрінде және өз алдына жеке элемент түрінде де, ал басқа элементтер тек қосынды түрінде немесе тек жеке элемент түрінде ғана кездеседі. Элементтердің мұндай болып кездесуі, олардың химиялық қасиеттеріне және айналасындағы геологиялық жағдайларға байланысты.
- Предыдущая
Биохимия статическая, динамическая, функциональная
Следующая -
Изоморфизм, изоморфизмнің түрлері. Полиморфизм. Сульфидтер класының жалпы сипаттамасы

Похожие презентации

Органические и неорганические полимеры
Химическое равновесие. Необратимые и обратимые реакции
Разработка методики расчета фазового равновесия при длительном хранении СПГ
Physical chemistry of nanostructured systems
Проведення полімеразної ланцюгової реакції з використанням діагностичних тест-систем
Физико-химические методы исследования биологически активных веществ
Презентация по Химии "строение спиртов, характерные типы химических реакци" - скачать смотреть
Плазма та її властивості. Практичне застосування плазми. (11 клас)
Кристаллооптический метод в петрографии
Количество вещества
СПЛАВЫ МЕТАЛЛОВ
Электрическая диссоциация
Механизмы рекомбинации
“Nafen” alumina nanofibers as support for “Iriotec” antistatic pigments
Ароматические углеводороды. Бензол
Дисперсные системы с твёрдой средой и газообразной фазой
Растения, содержащие смолы и бальзамы
Ионные равновесия в растворах электролитов
Катализ теориясы
Современная радиохимия
Карбоновые кислоты, альдегиды
Прості речовини
Химия органических соединений. Углеводороды
Химические реакции (11 класс)
Жыныс гормондарының түзілуі және маңызы
Генетическая связь между классами веществ
Автор: Шило Степан, ученик 10 класса Руководитель: Шило Светлана Анатольевна, учитель химии и биологии МОУ «Коршуновская СОШ», 2012 г
Семь чудес света и роль металлов в их создании
Вы можете прислать нам Вашу презентацию и мы опубликуем ее на сайте.
Обратная связь
Для правообладателей
Email: Нажмите что бы посмотреть