Тәлімі егіншіліктегі арамшөптермен күресу

Содержание

Слайд 2

Жоспары Кіріспе Негізгі бөлім 2.1 Тәлімді егіншілік 2.2 Арамшөптер. Тәлімді егіншіліктегі арамшөптермен күресу Қорытынды

Жоспары

Кіріспе
Негізгі бөлім
2.1 Тәлімді егіншілік
2.2 Арамшөптер. Тәлімді егіншіліктегі арамшөптермен

күресу
Қорытынды
Слайд 3

Кіріспе Егіншілік – біріншіден халыққа тағам, малға азық, өнеркәсіпке шикізат ретінде

Кіріспе

Егіншілік – біріншіден халыққа тағам, малға азық, өнеркәсіпке шикізат ретінде

қажет өсімдіктерді өсіретін ауыл шаруашылығының бір саласы; екіншіден, ауыл шаруашылығының өнімдерін өсіру, күту, өнімін арттыру, жерді тиімді пайдалану және оның құнарлылығын арттыруды зеттейтін ғылым саласы.
Слайд 4

Әлемдік стандарттарға сәйкес, Қазақстанда егіншілік жұмыстары ауа райының ерекше қолайсыз жағдайларында

Әлемдік стандарттарға сәйкес, Қазақстанда егіншілік жұмыстары ауа райының ерекше қолайсыз

жағдайларында жүргізілуде. Мұнда негізгі егіншілік аймақтардағы жылдық жауын-шашын мөлшері 200-350 мм құрайды. Осыған байланысты, отандық өсімдік шаруашылығының ауа райы өзгерістеріне бейімделуі үшін әсері мен мүмкіндіктері бойынша зерттеулерді арттыра түсу қажет. Яғни, селекциялық жұмыстарға деген көзқарасты өзгертуге тура келеді.
Слайд 5

Соңғы жылдары «икемді егіншілік» тұжырымдамасы танымал бола бастады. Ол қуаңшылық аймақтарда

Соңғы жылдары «икемді егіншілік» тұжырымдамасы танымал бола бастады. Ол қуаңшылық

аймақтарда егіншілік жүйесін одан әрі жетілдіру жолдарының тиімділігін көрсетеді. Оның негізгі буыны ылғал жинауды күшейту бойынша іс-шаралар кешені және осы негізде – қалыптасқан табиғат жағдайларына сәйкес егіс алқаптарының құрылымын оңтайландыру мүмкіндігі, сонымен қатар, топырақты өңдеу, тыңайтқыштарды пайдалану, өсімдіктерді қорғау амалдары жүйесіне бірқатар түзетулер енгізу болмақ. Қолайсыз егіншілік жағдайларында бұл факторларды ескеру, ылғалмен қамтамасыз ету деңгейіне икемді әсер етуге, егістікті пайдаланудың құрылымын шұғыл өзгертуге мүмкіндік береді.
Слайд 6

Слайд 7

Тәлімді егіншілік Тәлімдік жер – суармалы егіншілік аудандарындағы егісті суармай өсіретін

Тәлімді егіншілік

Тәлімдік жер – суармалы егіншілік аудандарындағы егісті суармай өсіретін жерлер.Таулы аймақтарда

тау етегіндегі ауадан түсетін ылғал мөлшері суарылмайтын егіншілікпен айналысуға мүмкіншілік береді. Бұл аймақтағы жауынның тағы бір ерекшелігі – оның басым бөлігінің көктем айларында түсіп, жазға қарай құрғақшылық болуы. Табиғаттың осы ерекшелігін, көктемгі жауынды тиімді пайдаланып, жазға дейін пісіп үлгеретін дақылдар егуді тәлімі егіншілік деп атайды.
Слайд 8

Тәлімі жерлерде құрғақшылыққа төзімді астық (арпа, бидай, тары), техникалық (күнжіт, мақсары),

Тәлімі жерлерде құрғақшылыққа төзімді астық (арпа, бидай, тары), техникалық (күнжіт, мақсары), мал азықтық (қонақжүгері, т.б.) және бақша дақылдары (қарбыз,

т.б.), т.б. өсіріледі. Өнім алу мөлшері жауын-шашынның түсу мөлшеріне және уақытына, ауа температурасына, т.б. жағдайларға байланысты. Мұнда ылғал қорын жинап, сақтау, оны тиімді пайдалану үшін түрлі агротехникалық шаралар (қар тоқтату топырақ өңдеудің арнайы әдістерін қолдану, егісті қысқа мерзімде аяқтау, кең қатарлы егу әдістері, т.б.) қолданылады. Ауыспалы егіс жүйесінде топырақ құнарын қалпына келтіріп жақсарту үшін мал азықтық дақыл – жоңышқа, беде егіледі. Тау етегінің біршама жерлерінде жеміс ағаштары мен жидектер отырғызылады. Тәлімі жерлер егістіктері экономикалық жағынан тиімді (оны суарудың қажеті жоқ), тек агротехникалық шаралар қолданылса жеткілікті. Кавказ маңы, Ауғанстан, Иран, Қытай, Үндістан, т.б. елдерде кездеседі. Қазақстандағы таулы жерлерде орналасқан Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан облыстарының егіншілік жерлерінің 5 – 6 миллион га-ын осы Тәлімі жерлер құрайды. 
Слайд 9

Арамшөптер Арамшөптер – егiншiнiң әрқашандағы және қауiптi жауы. Мәдени дақылдардың арасында

Арамшөптер

Арамшөптер – егiншiнiң әрқашандағы және қауiптi жауы. Мәдени дақылдардың арасында өсiп,

олар су, қоректiк зат үшiн алғашқылармен күреске түседi. Осындай қатар өсу өнімнің әр түрлi мөлшерде төмендеуіне – 10-30%-тен бастап мәдени өсімдіктердің толық өлуiне дейiн, әкеп соғады.
Слайд 10

Клингмэн Г. және Элитон Ф. арамшөптер биомассасы қанша өссе, мәдени өсімдіктер

Клингмэн Г. және Элитон Ф. арамшөптер биомассасы қанша өссе, мәдени

өсімдіктер биомассасының сонша төмендейтінін атап көрсеткен. Олардың мәлiметтерi бойынша, арамшөптерден өнімнің төмендеуі және олармен күрес, қаржыға шаққанда, арамшөптер, аурулар мен зиянкестер келтiретiн зиянның 41,6% құрайды.
          Осыдан көрiнгендей, арамшөптермен күрес – белгiленген өнімділік жолындағы жалпы күрестiң негiзгi буындарының бiрi. Сондықтан академик Б.А.Келлер: «Бiздiң танаптарымызда өнімділіктi тез көте ру үшiн керектi жағдайлардың алғашқыларының бiрi, оларды арамшөптерден тазарту» - деп нақты атап көрсетті.
Слайд 11

Арамшөптердің тұқым өнімділігі. Арамшөптердің көптеген түрлерi мәдени өсімдіктерге қарағанда өте жоғары

Арамшөптердің тұқым өнімділігі. Арамшөптердің көптеген түрлерi мәдени өсімдіктерге қарағанда өте

 жоғары тұқым өнімділігімен ерекшеленедi. Профессор А.И.Мальцев арамшөптердің тұқым өнімділігі туралы төмендегiдей мәлiметтер келтiрдi:
Арамшөптер                      Бiр өсімдіктiң беретiн жемiстерi
                                                          немесе тұқымдары
Қара бидай арпабасы                                          1420
Мысыққұйрық итқонақ                                       5520
Шырмауық таран                                               11200
Егiстiк қалуен                                                     19000
Қызғылт қалуен                                                  35550
Кәдiмгi жұмыршақ                                             78000
Ақ алабұта                                                         100000
Ащы жусан                                                        102000
Кәдiмгi гүлтәжi                                                 500000
Ағынды сарыбас  қурай                                   730000 
Арамшөптердің тұқым өнімділігі олардың жаппай себiлген, кең қатарлап себiлген егiстiктерде немесе шүй жерлерде (тұқым себiлмей қалған) өсулерiне байланысты болады.
Слайд 12

Тәлімді егіншіліктегі арамшөптермен күрес шаралары Қазіргі егiншiлiкте арамшөптермен күресудiң көптеген шаралары

Тәлімді егіншіліктегі арамшөптермен күрес шаралары

Қазіргі егiншiлiкте арамшөптермен күресудiң көптеген шаралары

бар. Олар бiр-бiрiнен тиiмдiлiгiмен, пайдалану мерзiмiмен, шығынның мөлшерімен және тағы басқа көрсеткіштерi арқылы ерекшеленедi. Олардың барлығын негiзгi үш топқа бөлуге болады:
Ұйымдастыру шаралары
1.Танаптардың ластануын анықтау.
2.Танаптардың ластануын бағалау және экономикалық зияндылықтың шегiн анықтау.
3.Танаптардың ластануының картасын жасау.
4.Арамшөптермен күрестiң кешендi бағдарламасын дайындау.
Слайд 13

Алдын алу шаралары 1.Мәдени дақылдардың тұқымдарын тазалау. 2.Жемдi, мекендi, сабанды малға

Алдын алу шаралары
1.Мәдени дақылдардың тұқымдарын тазалау.
2.Жемдi, мекендi, сабанды

малға ұнтақталған немесе буландырылған күйiнде беру.
3.Жол бойындағы, бос жерлердегi, қора жайлардың маңындағы арамшөптердi гүлдегенге дейiн шауып тастау.
4.Арамшөптердің сыртқы және iшкi карантинiн сақтау.
5.Көңді арамшөптердің тұқымдары өнгіштігін жоғалтатындай етiп дұрыс сақтау және пайдалану.
Слайд 14

Жою шаралары I. Агротехникалық шаралар 1.Сүрi танаптарды өңдеу. 2.Күзгi топырақ өңдеу.

Жою шаралары
I. Агротехникалық шаралар
1.Сүрi танаптарды өңдеу.
2.Күзгi топырақ өңдеу.

3.Топырақты көктемгі өңдеу.
4.Топырақты өсімдіктердi күтiп-баптау кезiнде өңдеу.
5.Ауыспалы егiсте дақылдарды алмастыру.
6.Агротехникалық тәсiлдердi қолдану арқылы екпе дақылдардың арамшөптерге қарсы бәсекелестiк қабiлетiн арттыру. 
II. Химиялық шаралар
1.Таңдап әсер ететiн гербицидтердi егiн сепкенге дейiн пайдалану.
2.Мәдени өсімдіктердің егiстiктерiнде таңдап әсер ететiн гербицидтердi пайдалану.
3.Ауыл шаруашылығы дақылдарын жинап алғаннан кейiн жаппай немесе таңдап әсер ететiн гербицидтердi пайдалану.
4.Сүрi танаптарда жаппай немесе таңдап әсер ететiн гербицидтердi пайдалану. 
Слайд 15

III. Биологиялық шаралар 1.Фитофаг жәндiктердi пайдалану. 2.Арамшөптерге ауру туғызатын вирустар, бактериялар

III. Биологиялық шаралар
1.Фитофаг жәндiктердi пайдалану.
2.Арамшөптерге ауру туғызатын вирустар,

бактериялар мен саңырауқұлақтарды пайдалану.
IV. Арамшөптермен күресте электр қуатын пайдалану
1.Өте жоғары жиiлiктегi электромагниттiк қрiстi пайдалану.
2.Жоғарғы қуатты электр тогын қолдану.
V. Физикалық шаралар
1.Газ шiлтерi бар отты культиваторды пайдалану.
2.Суаратын ашық жерлердiң жанындағы арамшөптердi жағуға отты машиналарды қолдану.