Тақырып № 2. Діннің шығуы және оның ерте формалары. Мифология күрделі мәдени құбылыс ретінде

-сиқырлы зат) әр түрлі заттарды, кейде өсімдіктерді киелі ету. Әр алуан заттардан бірнеше немесе бір затты бөліп алып, оған киелі, құдіретті мән беріп, сол зат арқылы өзіне қолайлы, керек оқиғаға әсерін тигізеді деп ойлау

фетишизм мәні

наным-сенімдердегі фетишизмның орны

австралиялықтарда фетиштер – чуринги – тотемов рәміздері

У солтүстік-америка үндістерінде – рулық киелі

батыс Америкада – жеке киелі адамдар.

фетиш түрлері

жануарлар бөлшектері

ағаш қалдықтары

басқалары

Идолдар

тастар

Идол – адам немесе жануар формасы берілген материалды зат.

7

күштер негізінде нақты символикалық әрекеттер жасау арқылы адамдарға, заттарға, оқиғаларға әсер ету арқылы адамға керек бағытқа қарай өзгерту

магия әрекеттері бойынша жіктелуі

зиян келтіретін

емдік

махаббат

шаруаға қажет

басқалары

магиялық түсініктер адам өз күшіне сенбегенде, тек өзіне емес, басқа факторларға да тәуелді қиын мәселелермен кездескенде туындайды.

магияның ену аумақтары

әлеуметтік

саяси

экономикалық

рухани

басқалары

магия бөлінеді:

ақ – таза рухтармен қатынас.

қара – зұлым ниетті рухтармен қатынас.

8

күштің немесе жанның барына сену, ол адаммен біріге алады немесе оларды тастап кетуі де мүмкін.

анимизм мәні

анимизмның даму эволюциясы

рухтарға деген сенім

тәні жоқ ұстауға келмейтін бірақ ақиқатта бар өзі секілді нәрсенің барына сену

рухтардың жіктелуі:

рухтар әлемін тылсым күшпен иелендіру

жақсы

зұлым

жанның салыстырмалы жеке өмір сүруіне деген сенім

таралған аумақтар

- Африка; - Оңтүстік Америка; - Океания

ШАМАНИЗМ
Бақсы – рухани күш беруші, әзәзілді аластатушы, ажалдан арашалап қалатын емші, ертеңіңді болжап айтушы, сәуегей, бұлт шақырып, жауын жаудыратын күш иесі, көңілді әуенмен арбайтын сыршыл әуезші, көз алдыңда ғажайыптар жасайтын сиқыршы, арбаушы.

9

түсіну.

Тотем (оның руы) берілген әлеуметтік топтың ру басы ал тотемдық класстың әрбір индивиды қанды туыс болып саналады (мысалы, тотемы кенгуру болған топ мүшесі өзін және өз тобын кенгуру деп санаған )

Барлық адамдарды «өз» және «бөтенге» бөлу

қарым-қатынастарда нақты шектеулер қою әстеуге болатын және болмайтын нәрселерге бөлу

Тотемге көп табыну рәсімдерін жасау

ТОТЕМИЗМ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

10

қамтиды және ру-тайпалық қатынастарды реттеу және тотемдік жануарларды өлтіруге, етін жеуге тыйым салу. Тотемдік түсінік арқасында «тыйым салу» жүйесі шықты. Ондай табулық жүйе сол қауымдардың ара қатынастарын реттеуге үлкен жәрдем берді.

ерекшеліктері

табу объектілері екі түрлі болып келеді:

қауіпті

қайырымды

барлық объектілерді былай бөледі

Ерекше тыйым салулар жүйесі

таза
қауіпсіз, олармен жұмыс жасауғ болады

таза емес белгілі бір деңгейде қауіп төндіреді

осы жүйемен жасалған көптеген тиымдар мен кейбір рәміздер түсініксіз, иррационалды болып келеді

11

Грекия және Көне Римдағы діни жүйелер.

күзетті. б.з.д. 9ғ. 1-ші жартысы.

Аккадтықтар

Аккадтық билік кезінде мемлекеттік және діни билік бөлінді.

басты абызы. қала және оған қосылған кішкене ауылдар жеке мемлекетті құрады.
Культтық орталықтар – Эреду, Ур, Урук, Лагаш, Киш, Умма, Ниппур.
клинописьты ашты, дөңгелекті ойлап тапты.

айтуынша тауды бейнелеген, храмдарда егін молынан болсын деп құрбандық шалды. храмдар аспандағы құдайлар үйі.

Урс зиккураты

Вавилондық зиккурат

кикілжің құдайы; Венера планетасымен ассоциаланды. Иштар культы Урукта дүниеге келді.

Иштар құдайына табыну

және білетін үкімгері

Син – Ай құдайы, Шамаш пен Иштар әкесі, Энлиль мен Нинлиль баласы. жер асты әлемінде туды, содан аспанға барып қараңғыны жарық етті. түнде аспанмен, күндіз жер асты әлемінде сапар шегеді. Син символы мүйізі бар өгіз.

Эа (Энки немесе Анки) – «Жер әміршісі» , даналық құдайы. Адамзат жаратушысы, әлемдік реттіліктің иегері, тағдырыңды таңдайтын құдай

соң Мардук Месопотамияның басты құдайы болды Мардук атрибуттары айбалта және айдаһар.

Мардук алтарының алдындағы абыз

жер асты патшалығының әміршісі. адамдар мен жануарларға ауру әкеледі.
Эрешкигаль – Нергалдың жұбайы.
Анунаки – жер және жер асты әлемі құдайы.

дымқылдық
құдайы

Гелиополь – құдайлардың ұлы үштігі

құдайы

НЕФЕРТУМ –
өсімдіктер құдайы

– отбасы құдайы и
ана құдайы;

Сет

Нефтида

өнім
беру құдайы

Хор – күн құдайы, фараон билігінің қамқоршысы

құдайы
Никта – түн құдайы
Эфир – жарық құдайы
Гемера – күн құдайы
Уран – аспан құдайы
Кронос – уақыт құдайы
Окиан – су құдайы
Рея – кеңістік құдайы
Мнемозина – ес құдайы
Фемида – әділеттілік құдайы
Афродита – әсемдік және махаббат құдайы
Зевс – найзағай құдайы
Посейдон – теңіз құдайы
Аид – жер асты құдайы

Деметра – өнім құдайы
Гера – неке құдайы
Гестия –
Персефона –
Гефест –
Арес – соғыс құдайы
Гермес –
Артемида -
Аполлон –
Афина –
Дионис –
Музы –
Мойралар –
Сатиры, нимфы, дриады