Биохимияға кіріспе. Белоктардың қызметтері. Белоктардың жіктелуі. Күрделі белоктар: хромопротеиндер, гликопротеиндер

Дәрістің жоспары

Биохимияға кіріспе.
Белоктардың қызметтері.
Белоктардың жіктелуі.
Күрделі белоктар: хромопротеиндер, гликопротеиндер, құрылысы, ролі, өкілдері.

Биохимия зерттейді:

Ағзаның химиялық құрамын
Ағзада өтетін заттар алмасуын, яғни метаболизмді
Метаболизмнің реттелуін

Белоктар

Белоктар маңызды ерекше қызметтер атқарады, оларды басқа органикалық заттар атқара алмайды
Ағзада

Белоктар

Амин қышқылдарының қалдықтарынан тұратын, жоғары молекулалы биологиялық полимерлер.

Пептидтік байланыс

Белоктардың қызметтері

Құрылымдық (коллаген, эластин)
Катализаторлық ( ферменттер )
Тасымалдау (альбуминдер, глобулиндер)
Қорғаныштық (антиденелер, фибриноген)
Реттеуші

Қоректік (тағам белоктары)
Жиырылып-созылу (актин, миозин)
Тұқым қуалаушылық (нуклеопротеидтер)
Электротрансформациялау

Белоктар

Протеиндер
(жәй белоктар)
Альбуминдер
Глобулиндер
Гистондар
Протаминдер
Склеропротеиндер
(коллаген, эластин, кератин)

Протеидтер
(күрделі белоктар)
Фосфопротеиндер
Хромопротеиндер
Гликопротеиндер
Металлопротеиндер
Липопротеиндер
Нуклеопротеиндер

Жәй белоктар

Тек амин қышқылдарының қалдықтарынан тұрады

Күрделі белоктар

Жәй белок пен простетикалық топтан тұрады

Хромопротеиндер (ХП)

Жәй белок пен боялған простетикалық топтан тұрады

Хромопротеиндердің жіктелуі

Гемопротеиндер (тыныс алу белоктар және тыныс алу ферменттер)
Магнийпорфириндер (хлорофилл)
Пигменттер (30-55%

Хлорофилл мен гемоглобин

ХП-дің қызметтері

Фотосинтез процесіне (хлорофилл)
Газдарды тасымалдауға (гемоглобин)
Тіндік тыныс алуға (цитохромдар)
Сәуле мен түсті

ыс алу белоктар

гемоглобин миоглобин

Тыныс алу
белоктар

Гемоглобиннің қызметтері

Газдарды тасымалдауға
Қышқыл-сілтілі тепе-теңдікті ұстап тұруға қатысады

Гемоглобин

Гемоглобиннің түрлері

Нb А – тетрамер 2α 2β. Ересек адамда барлық гемоглобиннің

Гемоглобиннің құрылысы

4 гем (Ғе2+) + глобин
2α 2β полипептидтік
(141 ақ) (146

Гемнің құрылысы

Гемнің рационалды аты

1,3,5,8- тетраметил, 2,4-дивинил, 6,7-дипропион қышқылының темір порфині

Миоглобин

1 гем + 1 полипептидтік тізбек (153 ақ)
Гем гемоглобиннің геміне ұқсас
Миоциттерде

Гемоглобин мен миоглобин

Миоглобиннің қызметтері

Оксимиоглобин оттектің қоры
Оттекті митохондриядағы тыныс алу тізбегіне береді
Дене шынықтыру

Гликопротеиндер

Жәй белок пен көмірсулардан тұрады.
Қасиеттері: молекулалық массасы өте үлкен (бірнеше млн

Құрамында көмірсулар болғандықтан, жоғары температураға, сыртқы ортаның және химиялық әсерлерге өте

Гликопротеиндер

Нағыз ГП-дер
жәй белок 80-90%
жүйесіз
көмірсулар 10-20 %
(моносахаридтер, гексозаминдер,
нейрамин,

Гиалурон қышқылы

Хондроитинсульфаттар

Гепарин Құрамы:N-ацетилглюкозаминсульфат пен сульфатталған глюкурон қышқылы

Нағыз гликопротеиндердің өкілдері

Муциндер-шырышты белок. Сілекейде, асқорыту сөлдерінде кездеседі, кілегей қабаттарды қорғайды.

Қан тобын анықтайтын белоктар – құрамында 85% жүйесіз көмірсулар
Иммуноглобулиндер
Интерферондар- вирустардың көбеюін

Протеогликандық комплекс

Протеогликандар

Дәнекер тінінде көп кездеседі
Базалды мембраналардың құрамына кіріп,
заттардың диффузиясын қамтамасыз етеді
Полианион болғандықтан

Дәнекер тінінің желетәрізді жасушалар мен талшықтарды ұстап тұратын жасушааралық матриксін түзеді.

Протеогликандардың өкілдері

Буын аралық сұйықтығының гиалуропротеині – майлау ролін атқарады, буындардың беттерінің