Химиялық, принципиалдық және технологиялық сызбанұсқалар. Технологиялқ процестерді ұйымдастыру принциптері

өнім (сода); ІІІ - қалдық.

қолданылады. Әртүрлі қышқылдармен фтораппатитке Ca5(PO4)3F әсер еткенде, ол фосфор қышқылын түзіп айырылады:
Ca5(PO4)3F+5H2SO4=3H3PO4+5CaSO4+HF
Ca5(PO4)3F+10HCl=3H3PO4+5CaCl2+HF
Ca5(PO4)3F+10HNO3=3H3PO4+5Ca(NO3)2+HF

2Ca5(PO4)3F+15С+Н2О=3P2+15CO+10CaO+2HF

2Р2+5О2=2P2O5

P2O5+3Н2О=2H3PO4

1 - шикізатты дайындау (фосфатты майдалау); 2-фосфатты химиялық өңдеу; 3-фосфор қышқылын бөліп алу.

бөлу; 6-фосфогипсті шаю; 7- H2SO4-н сұйылту; 8-қойыртпақты вакум-буландырғышта салқындату.

ұсату; ІІ-химиялық реакция; ІІІ- C2H2 салқындату және шаю; ІҮ- C2H2 тазалау.
б. 1-қабылдағыш бункер; 2-автоматты тығын;3-буферлі бункер; 4-шнек; 5-ацетиленді генератор; 6-әкті алуға арналған шнек; 7-скруббер; 8-тұндырғыш; 9-тоңазытқыш.

және бір-бірімен өзара байланысқан процестердің жиынтығын – химиялық-технологиялық процесс (ХТП) деп атайды.
Химиялық-технологиялық процесс – кезектесіп жүретін үш сатыдан тұрады:
1. Шикізатты химиялық өңдеуге дайындау:
А → А1; В→В1,
мұндағы, А, В - дайындауға дейінгі шикізат; А1, В1 - дайындалған шикізат;
2. Дайындалған шикізаттың реакция өніміне дейін химиялық өзгерісі екі сызба-нұсқамен жүреді:
А + В→С (негізгі реакция);
А + В→Р (қосымша реакция),
мұндағы С-мақсатты өнім; Р-қосымша өнім.
3. Реакциялық қоспадан мақсатты өнімді бөлу және оны тазалау:
С→С1; Р→Р1,
мұндағы,С1 - бөлінген мақсатты өнім; Р1 - бөлінген қосымша өнім.

ХТП-нің принципиалды сызба-нұсқасы

параметрлерді таңдау және процестің технологиялық режимін анықтау;
аппараттардың конструкциясын және типтерін таңдау;
процестің әрбір сатысын бақылайтын және реттейтін параметрлерін анықтау.
Химиялық-технологиялық жүйенің моделін екі топқа бөледі:
жазу (формула, теңдеулер түрінде)
графикалық (сызба-нұсқа және басқа графикалық бейнелеулер түрінде)

= ∑В шығыс

технологиялық операцияға түсетін заттың массасы - кіріс

операция нәтижесінде алынған барлық заттың массасына - шығыс

Жалпы жағдайда материалдық баланс келесі теңдеумен өрнектеледі:

Вқ+Вс+Вг= В'қ+B'c+B'г

мұндағы, Вқ, Вс, Вг - бірлік уақытта операцияға түсетін қатты, сұйық және газ тәрізді заттардың массасы; В'қ, B'c, B'г- алынатын өнімнің массасы.

Нәтижесінде бірнеше өнімдер түзілетін химиялық процестердің материалдық балансын жасаумен танысу үшін байытылған колчеданды күйдіруге арналған КС-450 пешінің қайнаушы қабатының материалдық балансын жасауды мысалға алып қарастырайық

энергия мөлшері, бөлінетін энергияның мөлшеріне тең, яғни энергияның кірісі оның шығысына тең.

∑Qкіріс=∑Qшығыс

Жылу балансы жалпы түрде мына теңдеумен беріледі:

QҚ+QС+QГ+QФИЗ.ПР+QР+QП=Q'Қ+Q'С+Q'Г+Q'ФИЗ.ПР+Q'Р+Q'П

мұндағы, QҚ, QС, QГ - қатты, сұйық және газтәріздес материалдармен аппаратқа берілетін жылу.
Q'Қ ,Q'С , Q'Г - шығарылатын материалдармен кететін жылу;
QФИЗ.ПР, Q'ФИЗ.ПР-физикалық процестерде сіңірілетін және бөлінетін жылу;
QР, Q'Р,- экзо және эндотермиялық реакциялардың жылуы;
QП, Q'П - аппараттан шығарылатын және аппаратқа сырттан берілетін жылу.

ангидрид (SО2) түзіледі, ол күкірт қышқылын алу үшін шикізат болып табылады. Колчеданды күйдіру реакциясының жалпы теңдеуі:

4FeS2+11O2→ 2Fe2O3+8SO2+3416кДж

Күйдіру процесінде түзілген күкіртті ангидридтің біраз мөлшері күкірт ангидридіне дейін тотығады:

SO2+ O2 ↔SO3+96 кДж

Материалдық балансының жалпы теңдеуі:

Вкол+Вкол.ылғ+Вауа+Вауа.ылғ=Вөрт+ВSO2+ВSO3+ВO2+BN2+BH2O

мұндағы, Вкол, Вкол.ылғ, Вауа, Вауа.ылғ- жанған колчеданның (құрғақ), колчедандағы су, ауа (құрғақ), ауадағы су массасы, кг/сағ.

жазылады:

Qкол+Qкол.ылғ+Qауа+Qауа ылғ+Qр=Qөрт+Qг+Qϕ+Qп

мұндағы, Qкол, Qкол.ылғ, Qауа, Qауа ылғ- ылғалды ауамен және құрғақ ауамен пешке берілетін, жылу мөлшері, кДж*сағ-1;
Qр- реакция бойынша бөлінетін жылу мөлшері, кДж* сағ-1;
Qөрт, Qг- өртенеді және күйдіру газымен бірге пештен шығарылатын жылу мөлшері, кДж*сағ-1;
Qϕ - судың булануына және колчедан құрамындағы судың булануына жұмсалатын жылу мөлшері, кДж*сағ-1;
Qп- қоршаған ортаға кететін жылу шығыны, кДж*сағ-1;