Темір және оның маңызды қосылыстары

Сабақтың тақырыбы: «Темір және оның маңызды қосылыстары»

Ғылым өмірге қызмет етеді!

Сабақ жоспары

І Мамандар сөйлейді ІІ Тәжірибе бөлімі ІІІ Танымдық бөлім. Сиқырлы

Темір
Темір десек біздің көз алдымызға шойын мен болат келеді «Жер

Химик

Периодтық жүйедегі орны және атом құрылысы

IV период, 4 - қатар,

Периодтық жүйедегі орны және атом құрылысы
Темір –
VIIIБ топ

Электрондық формуласы:

1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d6 4s2

1s2

2s2

2p6

3s2

3p6

3d6

4s2

Физик

Темір – жылтыр, күміс түстес ақшыл металл, оның тығыздығы – 7,87

Тарихшы

Темірдің ашылу тарихы: Месопотамия өркениетті метеориттік темірді білген, олар б.

Эйфель мұнарасы

1889 жылы Парижде француз инженері Гюстов Эйфель алып мұнара құрылысын аяқтады.

Делидегі темір бағана (б. э. д. ІҮ - Ү ғасыр)

(Дели) Индияда б. э. д. ІҮ - Ү ғасырда 415 жылы

Әйгілі Дамаск болаты Сириядағы Шығыста тіпті Аристотель (б. з. д. ІҮғ)

Ерте кездегі темірден жасалған қайшы. Ұзындығы – 15,5 см. XIV

Темірден жасалған құлып.
Ұзындығы – 8,5 см.
ХІІ ғасыр.
Темірден жасалған кілттер

Ат әбзелдері. Құрамы: темір, күміс

Астроном

Темірді ертеде «Аспан тасы» деп атаған. Жер бетіне жылына мыңдаған

Геолог

Магнетит

Fe3O4

72%

Гематит

Fe2O3

65%

Лимонит

Fe2O3 ∙ nH2O

60%

Пирит

FeS2

47%

Географ

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ҚАЗБА БАЙЛЫҚТАРЫ

Өнеркәсіпте алынуы

Темірді 3 түрлі әдіспен алуға болады:
Пирометаллургиялық әдіспен:
1. оксидінен

ТЕМІР ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ

1. Темір оттекте жанғанда екі тотығу дәрежесін де (+2, +3) көрсетеді,

2. Белсенді бейметалдар темірді
тотықтырады:
А) 2Fe + 3Cl2 = 2FeCl3
Ә)

II. Күрделі заттармен
әрекеттесуі:

1. Қатты қыздырылған темір су буымен әрекеттеседі:
Fe + H2O =

2. Ылғалды ауада тат түзеді:
4Fe0 + 6H2O +

3. Концентрлі азот және күкірт қышқылдарында темір енжарланады, өйткені ерімейтін қосылыстардың

4. Сұйылтылған азот және күкірт қышқылдарымен әрекеттесіп, темір тотықсызданады:
Fe +

5. Темір белсенділігі төмен металдарды олардың тұздарынан тотықсыздандырып, ығыстырып шығарады:
Fe

Темір оксидтері

FeO

Fe2O3

FeO – қара түсті негіздік оксид

Fe2O3 – қызыл қоңыр ұнтақ зат, екідайлы оксид. Гематит тұрақты

Fe2O3+3H2SO4=Fe2(SO4)3+3H2O
Fe2O3+3SO3=Fe2(SO4)3
Fe2O3+2NaOH=2NaFeO2+H2O
Натрий ферриті

Темір гидроксидтері

Fe(OH) 2

Fe(OH)3

Fe(OH)2 –
ақ түсті, ауада тотығып жасыл түске айналады

FeSO4 + 2NaOH = Na2SO4 +Fe(OH)2↓
жасыл тұнба

Fe(OH)2 – әлсіз негіз, сұйытылған қышқылдармен әрекеттеседі
Fe(OH)2 + H2SO4 = FeSO4+2H2O
4Fe(OH)2+O2+2H2O=4Fe(OH)3

 
FeCl3 + 3NaOH = 3NaCl +Fe(OH)3↓
Қызыл-қоңыр тұнба

Fe(OH)3 + KOHконц. = KFeO2 + 2H2O
калий ферриті
Fe(OH)3 +

Химия ғажайып

қызықты тәжірибе

II валентті Fe+2 иондарын анықтау үшін
K3[Fe(CN)6] калий
гексациaнферраты (III) (қызыл

KCNS
калий тиоцианаты
FeCl3 + 6KCNS =K3[Fe(CNS)6] + 3KCl

III валентті Fe+3 иондарын

III валентті Fe+3 иондарын анықтау үшін
K4[Fe(CN)6] – калий
гексацианферраты (II)

30

10

20

ұяшықтар

Сиқырлы

Биология

10

20

30

Қолданылуы

10

20

30

Медицина

Адам ағзасында темірдің қанша мөлшері бар?

3 г

30

10

20

ұяшықтар

Сиқырлы

Биология

10

20

30

Қолданылуы

10

20

30

Медицина

Қан гемоглобинінде қанша пайыз темір бар?

64 %

30

10

20

ұяшықтар

Сиқырлы

Биология

10

20

30

Қолданылуы

10

20

30

Медицина

Бұлшықет белогы қалай аталады, онда темірдің қандай ионы бар?

Миоглобин, Fe 3+

30

10

20

ұяшықтар

Сиқырлы

Биология

10

20

30

Қолданылуы

10

20

30

Медицина

Қан белогы қалай аталады?
Онда темірдің қандай ионы бар?

Гемоглобин, Fe2+

30

10

20

ұяшықтар

Сиқырлы

Биология

10

20

30

Қолданылуы

10

20

30

Медицина

Темірдің ең көп мөлшері мына

30

10

20

ұяшықтар

Сиқырлы

Биология

10

20

30

Қолданылуы

10

20

30

Медицина

Адам ағзасында темір жетіспеуінен болатын ауру қалай аталады?

қан аздық,

30

10

20

ұяшықтар

Сиқырлы

Биология

10

20

30

Қолданылуы

10

20

30

Медицина

Ауылшаруашылығында қолданылатын темірдің қандай улы қосылысын білесіңдер?

Темірдің купоросы FeSO4*7H2O

30

10

20

ұяшықтар

Сиқырлы

Биология

10

20

30

Қолданылуы

10

20

30

Медицина

Темірдің қандай қосылысынан қызыл бояу алынады?

Fe2O3

30

10

20

ұяшықтар

Сиқырлы

Биология

10

20

30

Қолданылуы

10

20

30

Медицина

Темір мен құран арасында қандай байланыс бар?

Меккедегі қара тастың өзі де таза темірден жасалғаны белгілі,оның тіреусіз қалқып

Бағалау

Үйге тапсырма

§44. Темір және оның қосылыстары
№6,7 есеп