- Главная
- Лингвистика
- Морфологиялық тұтастық белгісі
Содержание
- 2. Тіл білімінде сөз таптарын бір-бірінен ажыратуда грамматикалық белгілер де негізге алынады. Грамматикалық белгілердің өзі екі түрлі:
- 3. Бірсыпыра зерттеушілер тарихи тұрғыдан сөз таптарыи сөйлем мүшелерімен байланыстырады. Бұл мәселе жайында акад. И. И. Мещанинов
- 4. Зерттеушілер сөз таптарының сөйлем мүшелері қыз-метінде жұмсалу барысында біртіндеп жасалып қалып-тасқанын көрсетеді. «Сөздердің морфологиялық жағы-иан тұлғаланған
- 5. Бұл. жайында А. А. Потебня былай деп жазды: «Тілдердің тарихында зат және белгінің атын ажырататын сын
- 6. Сөз таптарының бірден емес, біртін-деп қалыптасқанын, олардың жігінің ажырап, әр басқа сөз таптарының тілдің тарихи даму
- 7. 1-ТАПСЫРМА Грамматикалық талдау Текстен салт етістіктерді бір бөлек, сабақты етістіктерді бір бөлек көшіріп, олардың неге салт,
- 8. 2-ТАПСЫРМА Тест 1. Көптік жалғауының дұрыс жалғанбағанын көрсет. А) Балалар. В) Құрылысшылар. С) Газеттер. Д) Кітаптар.
- 9. 8. Заттық ұғымның атауы болатын сөзді тап. А) Әлдеқалай, солай. В) Көрген, көрер. С) Анау, сонау.
- 10. 15. Туынды сөзді көрсет. А) Соң. В) Қызғылт. С) Үсті. Д) Алыстан. Е) Қуырдақ. 16. Өлшем
- 11. 3-ТАПСЫРМА Төменде берілген сөздердің морфологиялық,лексикалық мағыналарын ажыратып жазыңдар Оқушы, оқулық, оқытушы, кітап, кітапхана, қаламгер,айтыскер, елщілік, болжау,
- 13. Скачать презентацию
Тіл білімінде сөз таптарын бір-бірінен ажыратуда грамматикалық белгілер де негізге алынады.
Тіл білімінде сөз таптарын бір-бірінен ажыратуда грамматикалық белгілер де негізге алынады.
Морфологиялық белгінің қатарына сөз тудыру формалары мен сөз түрлендіру формалары енеді. Сөз тудырушы аффикстер (жұрнақтар) сөз таптарына телі-ніп, соган орай, олардың грамматикалык белгісі ретінде қызмет атқара алады Мысалы:- (-ші), -м (-ым, ім) жұрнақтары зат есімдерге (етікші, жүмысшы, малшы, жылшықышы, жазушы, қайықшы; өнім, киім, білім, үғым, соғым, тізім, сенім, тыным және т. б.),-лы (-лі, -ды, -ді, -ты, -ті),-ғыш (-гіш, -ңыш, -кіш) журнақтары сын есім-дерге (сулы, денелі, ажарлы, пайдалы, түзды, кеуделі, тасты, жемісті, ұқыпты, йлы, көңілді; жазғыш, білгіш, сезгіш, тапқыш, айтқыш, сенгіш және т. б.),-ла (-ле, -да, -де, -та, те), -а (-е) журнақтары етістіктерге (тағала, шегеле, тақтайла, өкпеле, арқанда, мекенде, белгіле, та-яқта, астарла, гүлде, әдеміле, ақта, қарала, арықта; сы-на, міне, қана, өрте жоне т. б.) тән жұрнақтар ретінде қаралады да, бір сөз табын екінші сөз табынан ажыра-туға көмектеседі.
Бірсыпыра зерттеушілер тарихи тұрғыдан сөз таптарыи сөйлем мүшелерімен байланыстырады. Бұл мәселе
Бірсыпыра зерттеушілер тарихи тұрғыдан сөз таптарыи сөйлем мүшелерімен байланыстырады. Бұл мәселе
Зерттеушілер сөз таптарының сөйлем мүшелері қыз-метінде жұмсалу барысында біртіндеп жасалып қалып-тасқанын
Зерттеушілер сөз таптарының сөйлем мүшелері қыз-метінде жұмсалу барысында біртіндеп жасалып қалып-тасқанын
Бұл. жайында А. А. Потебня былай деп жазды: «Тілдердің тарихында зат
Бұл. жайында А. А. Потебня былай деп жазды: «Тілдердің тарихында зат
В. М. Жирмунский үндіеуропа тілдерініц көне дәуірінде зат есімдер мен сын есімдердіц жігініц ажыратыл-мағандығын есім негіздсрдіц ортақ болуы, есімдердіц ссптелу формаларыныц бірдей болуы және т. б. жайын-дағы деректерді келтіре отырып дәлелдейді. Зат есім-дер меи сын есімдердің және үстеулердің тілдердің даму барысында біртіндеп жігі ажырап, дербес лексика-грамматикалық категориялар ретінде қалыптасқанды-ғын кәрсетеді.
Сөз таптарының бірден емес, біртін-деп қалыптасқанын, олардың жігінің ажырап, әр басқа
Сөз таптарының бірден емес, біртін-деп қалыптасқанын, олардың жігінің ажырап, әр басқа
1-ТАПСЫРМА
Грамматикалық талдау
Текстен салт етістіктерді бір бөлек, сабақты етістіктерді бір бөлек көшіріп,
1-ТАПСЫРМА
Грамматикалық талдау
Текстен салт етістіктерді бір бөлек, сабақты етістіктерді бір бөлек көшіріп,
Әкем менің жан еді қарапайым,
Демеймін жұртты ауызға қаратайын.
Ешқашан бірақ көптен қалған емес,
Көрген сол соғыстың да талапайын.
Деуші еді: “Тәубә, балам, келдім аман,
Қалды ғой жат жерлерде небір адам.
Көрер жарық, несібем таусылмапты
Құдайым өздеріңді берді маған”.
Татқан ол ашаршылық дәмін де ерте,
Қайырып бал дәуреннәі әнін келте.
Панасы бір әулеттің болған дейді,
Еңбегін етіп кеме, жанын--желкен
2-ТАПСЫРМА
Тест
1. Көптік жалғауының дұрыс жалғанбағанын көрсет.
А) Балалар. В) Құрылысшылар. С)
2-ТАПСЫРМА
Тест
1. Көптік жалғауының дұрыс жалғанбағанын көрсет.
А) Балалар. В) Құрылысшылар. С)
2. Түбір тұлғасы өзгеріске ұшырап біріккен сөзді тап.
А) Алатау. В) Әкел. С) Мұратәлі. Д) Кейбір. Е) Ешқашан.
3. Көмектес септігінің көнеленуінен қалыптасқан үстеуді белгіле.
А) Баяғыда. В) Әрең-әрең. С) Кеңінен. Д) Жоғары. Е) Кезекпен.
4. Күшейткіш демеулікті тап.
А) дейін В) сайын С) –ау Д) ше Е) – ды
5. Қосымшалы қос сөзді көрсет.
А) Балалы-шағалы. В) Үп-үлкен. С) Қып-қызыл.
Д) Төбе-төбе. Е) Алыс-жақын.
6. Негізгі екі буыннан құралған еліктеуіш сөзді көрсет.
А) Лып. В) Қыңқ. С) Тыртың. Д) Күмп. Е) Арс.
7. Күрделі сөзді көрсет.
А) Қабырғаңмен кеңес. В) Тіс жармады. С) Таза киім.
Д) Сары уайымға салынды. Е) Жүріп келе жатыр еді.
8. Заттық ұғымның атауы болатын сөзді тап.
А) Әлдеқалай, солай. В)
8. Заттық ұғымның атауы болатын сөзді тап.
А) Әлдеқалай, солай. В)
Д) Демеуші, көмекші. Е) Сіз, сенен.
9. Сын-бейне үстеулі тіркесті көрсет.
А) Осыншама ауыр. В) Тіпті ұзақ емес. С) Бермен кел.
Д) Ілгері кетті. Е) Бірден келді.
10. «Арманыма» - сөзіндегі соңғы қосымшаны тап.
А) Жіктік жалғау. В) Барыс септік. С) Тәуелдік жалғау.
Д) Көптік жалғау. Е) Септік жалғау.
11. Бірге жазылатын сөзді көрсет.
А) Сыр дария, Жиренше шешен. В) Қара қыпшақ, қалам ақы.
С) Тыйым салу, кәсіп одақ. Д) Қол таңба, оқу орны.
Е) Бес жылдық, жылдан жылға.
12.Жай шырайды тап.
А) Арман өте қызықты кітап оқыпты.
В) Жанат кең үйге кірді.
С) Мына үй биігірек екен.
Д) Армансыз адам қанатсыз құспен тең.
Е) Орасан зор жетістік.
13. Туынды түбірді тап.
А) Жеті. В) Жол. С) Дос. Д) Айтыс. Е) Аяқ.
14. Зат есімнен жасалған біріккен сөзді көрсет.
А) Ендігәрі. В) Биыл. С) Әлдекім. Д) Шегара Е) Былтыр.
15. Туынды сөзді көрсет.
А) Соң. В) Қызғылт. С) Үсті. Д)
15. Туынды сөзді көрсет.
А) Соң. В) Қызғылт. С) Үсті. Д)
16. Өлшем атауына дұрыс жалғанған қосымшаны тап.
А) см-ден В) смге С) ГАЗ-51 ге Д) ИЛ-86мен Е) см. Ден.
17. Мекен үстеуін тап.
А) Жорта айтты, қасақана үндемеді. В) Ілгері жүрді, төмен түсті.
С) Бұрын жүрді, күні-түні оқиды. Д) Үйге кетті, қатты өкінді.
Е) Бірден сөйледі, шалқасынан құлады.
18. Қалау райлы етістікті тап.
А) Әкелді. В) Әкелсің. С) Әкелерсің. Д) Әкелмессің. Е) Әкелгейсің.
19. Еліктеудің қай түрі, анықта.
Біреу оқыс жөтеліп қалса-ақ, ала қашатындай елең-елең етіп, ойнақшып келеді.
А) Дара бейнелеуіш. В) Негізгі еліктеуіш. С) Туынды еліктеуіш.
Д) Күрделі бейнелеуіш. Е) Дыбыстық.
20. Мақсат үстеулі тіркесті тап.
А) Босқа әуре болма. В) Әдейілеп келді. С) Бірден сөйледі.
Д) Төмен түсті. Е) Ертең барады.
3-ТАПСЫРМА
Төменде берілген сөздердің морфологиялық,лексикалық мағыналарын ажыратып жазыңдар
Оқушы, оқулық, оқытушы, кітап, кітапхана,
3-ТАПСЫРМА
Төменде берілген сөздердің морфологиялық,лексикалық мағыналарын ажыратып жазыңдар
Оқушы, оқулық, оқытушы, кітап, кітапхана,