Ֆարմակոգնոզիան որպես գիտություն, հիմնական հասկացությունները, խնդիրները: Համառոտ պատմական ակնարկ

1997թ. 14%
2005 թ. 55%

Դեղաբույսերի արդիականությունը

Հանդիսանոում են կենսաակտիվ մաքուր նյութերի արդյունաբերական ստացման աղբյուր
Լաբորատոր պայմաններում անհնար

Բուսական պատրաստուկների կողմնակի ազդեցությունների համեմատական վերլուծությունը

Գերմանիա

Ֆրանսիա

Իտալիա

2 մլրդ $ 1 մլրդ $
500 մլն $

Անվտանգ են
Չեն առաջացնում լուրջ կողմնակի երևույթներ

Բոլոր բույսերում պարունակվում է թույն, ոչինչ չկա առանց թույնի, այլ դեղաչափից

cocainum

coffeinum

R=H morphinum
R=CH3 codeinum

papaverinum

acidum salicylicum

Salix L.
Ուռենի

Դիսբակտերիոզ
Ալլերգիկ ռեակցիաներ
Իմունային անբավարարություն…

գինսենոզիդ Rg1 գինսենոզիդ Rb1

100% տանելիություն
95% արդյունավետություն

Մթերվող բույսի տեսակի որոշում
Հավաքման վայրի ընտրություն
Հավաքման ժամանակահատվածի ընտրություն
ՀԱՎԱՔ
Հումքի առաջնային մշակում
Հումքի չորացում
Հումքի

Հումքի մթերում բարենպաստ եղանակի պայմաններում

Հավաքի ժամանակահատվածի ընտրություն

Հումքի հավաք

Բողբոջներ Gemmae

Կեղեվ Cortex

Տերեվ, խոտ Folia et herba

Ծաղիկներ, ծաղկաբույլեր Flos

Կալենդուլա

Պտուղներ, սերմեր Fructus et semina

Ստորգետնյա օրգաններ

ÐáõÙùÇ ³é³çݳÛÇÝ Ùß³ÏáõÙ

Հումքի չորացում

Բույսերի յուրաքանչյուր խմբի համար ստեղծվում է որոշակի ջերմաստիճանային ռեժիմ
եթերային յուղեր

Հումքի փաթեթավորում, մակնիշավորում

Յուրաքանչյուր փաթեթին սոսնձվում է պիտակ, որի վրա նշվում է՝
Հումքի

Հումքի պահպանում
Հումքը պահում են չոր, լավ օդափոխվող տարածքներում՝
1. Թունավոր, ուժեղ ազդող

ՍԹԽ

Ֆարմակոգնոզիայի հիմնական հասկացությունները
¸»Õ³µáõÛë
Դեղաբուսական հումք
¸´Ð-Ç ³é³çݳÛÇÝ Ùß³ÏÙ³Ý ³ñ·³ëÇùÝ»ñ /

ü³ñÙ³Ïá·Ýá½Ç³ÛÇ ÑÇÙÝ³Ï³Ý ËݹÇñÝ»ñÁ

¸»Õ³µáõÛë»ñÇ` áñå»ë ý³ñÙ³ÏáÉá·Ç³å»ë ³ÏïÇí ÝÛáõûñÇ ³ÕµÛáõñÝ»ñÇ, áõëáõÙݳëÇñáõÙÁ
¸»Õ³µáõÛë»ñÇ

ü³ñÙ³Ïá·Ýá½Ç³ÛÇ áõëáõÙݳëÇñÙ³Ý ûµÛ»ÏïÝ»ñÁ

ՕýÇóÇÝ³É ¹»Õ³µáõë³Ï³Ý ÑáõÙù»ñ
Նáñ ¹»Õ³µáõÛë»ñ, áñáÝù ¸»Õ³µ³Ý³Ï³Ý ÏáÙÇï»Ç

ü³ñÙ³Ïոգնոզ³ÛÇ Ï³åÁ ÙÛáõë ѳñ³ÏÇó ·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï
µáõë³µ³ÝáõÃÛáõÝ
·³É»Ý³ÛÇÝ å³ïñ³ëïáõÏÝ»ñÇ ï»ËÝáÉá·Ç³
¹»Õ³µ³ÝáõÃÛáõÝ
¹»Õ³·Çï³Ï³Ý ùÇÙdz
Ãáõݳµ³Ý³Ï³Ý ùÇÙdz
Ï»Ýë³ùÇÙdz

ü³ñÙ³Ïá·Ýá½Ç³ÛÇ ½³ñ·³óÙ³Ý å³ïÙ³Ï³Ý ³ÏݳñÏ
º·Çåïáë /³Ï³ódz, ѳÉí», ùݳµ»ñ ϳϳã, ³ÝÇëáÝ íáõß,

ÐÇÝ ÑéáÙ»³Ï³Ý µÅßÏáõÃÛáõÝ
âÇÝ³Ï³Ý µÅßÏáõÃÛáõÝ /Å»Ýß»Ý, ¹³ñãÇÝ, ¿ý»¹ñ³, ûÛ/
ÐÝ¹Ï³Ï³Ý ³í³Ý¹³Ï³Ý µÅßÏáõÃÛáõÝ

Բույսերի քիմիական կազմը

Բույսերի քիմիական կազմը

Ջուր 70-80 %
H2O

Չոր նյութ

Օրգանական

Հանքային

Օրգանական

Առաջնային սինթեզի
նյութեր

Երկրորդային սինթեզի նյութեր
սպիտակուցներ
ածխաջրեր
ճարպեր
ֆերմենտներ
վիտամիններ
հորմոններ

տերպենոիդներ
կարոտինոիդներ
օրգանական թթուներ
ալկալոիդներ
գլիկոզիդներ
ֆենոլայիններ

Դեղաբուսական հումքերի դասակարգումը ըստ կենսաբանորեն ակտիվ նյութերի

Ածխաջրեր /օսլա, ինուլին, լորձեր,

Ճարպեր, ճարպանման նյութեր
Վիտամիններ
Տերպենոիդներ /ացիկլիկ, մոնոցիկլիկ, բիցիկլիկ, արոմատիկ,
մոնո- և սեսկվիտերպեններ,

Գլիկոզիդներ /սրտային գլիկոզիդներ, սապոնիններ, դառը գլիկոզիդներ, թիո-ցիանո գլիկոզիդներ/

Ֆենոլային միացություններ /պարզ ֆենոլներ, ֆենոլաթթուներ, ֆենոլասպիրտներ, ֆենիլքացախաթթուներ, օքսիդարչնաթթուներ, կումարիններ, ֆուրոկումարիններ, քրոմոններ,

Տարբեր քիմիական կազմ ունեցող և
չբացահայտված կառուցվածքով
դեղաբույսեր և դեղաբուսական
հումքեր

Քիմիական նյութերի դասակարգում
ֆարմակոլոգիապես ակտիվ
ուղեկցող
բալաստային

Հանքային տարրեր

C
O
H
N
S
P

ուլտրամիկրոտարրեր
Ra,
U

մակրոտարրեր
K, Si, Cl, P
Na,
Ca,
Mg,

Մինկրոտարրերի նշանակությունը

P
Ֆոսֆորական թթվի ձևով մտնում է ԱԵՖ-ի կազմի մեջ
Fe, Cu,

I
վահանաձև գեզձի հորմոնի կազմի մեջ
Cr, Cu
անբավարարությունը բերում է

Mn (Zn, I, Co, Cu)
նպաստում է օրգանիզմում վիտամին C-ի,

Բուսական հորմոններ

Գլիկոկինիններ
կարգավորում են ածխաջրատային փոխանակությունը
Թիրեոկինիններ
նպաստում