Спорттыќ жўмысќа ќабілеттілікті ќайта ќалпына келтіру

Август 12, 2022

Главная
Педагогика
Спорттыќ жўмысќа ќабілеттілікті ќайта ќалпына келтіру

Содержание

2. Тірек-қимыл жүйесі Педагогикалық және дәрігерлік әдістер Психологиялық әдістер Допинг кіріспе
3. Тірек-қимыл жүйесі – организмге пішін беретін, қаңқа түріндегі, оған тірек беретін, ішкі органдарды қорғайтын және кеңістіктегі
5. Дененің шынығуы мен адамның жұмысқа қабілетінің артуы оның қайратының қалпына келуіне ғана емес, сонымен бірге оның
6. Дене тәрбиесі сабақтарын спорттық жаттығуларды жоспарлау және жүргізу барысында алдын ала қалыпқа келу жолдарын есепке алу
8. Жаттығуды одан әры жылдамдатып жұмыс істеу қабілетін көтеру үшін жүйелі түрде арнайы қалыпқа келтіретін әдістерін қолдану
9. Алға қойылған мақсаттарға байланысты дәрігерлік педагогикалық бақылау үшін қолданатын әдістері өзгеріп отырады: зерттеулерді жаттығудың барысында жүргізу
11. Зерттеуді жаттығатын күні таңертең және кешке 2-3 реттік жаттығудан кейін жүргізу - организмге түсіретін әсерін анықтауға
12. Тамыр соғысының жылдамдығын зерттеу жаттығудың ұйымдастырылуының дұрыстығын тексеруге, ал оның қалып келу жылдамдығын анықтау, спортшының шынығу
14. Қан қысымының жоғарғы, төменгі көрсеткіштерінің және олардың ара салмағының жаттығуларға байланысты өзгерістерін салыстыру жүрек пен қан
16. Өкпенің өмірлік көлемін, өкпенің барынша желденуін, тыныс бұлшық еттерінің қуатын, тыныс алу жылдамдығын анықтау арқылы түскен
17. Тыныс жүйесіне түскен ауыртпалықтың әсерін анықтауға Розентальдың сынағын жүргізеді. Ол үшін өкпенің өмірлік көлемін 5рет өлшейді.Түскен
19. Спортшыға арнайы жүргізілген баптаудың дәрежесін анықтау үшін қолданылатын жаттығулардың қайталану мөлшері
22. Жаттығудың және жарыстың организмге тигізетін әсерін бағалау үшін медициналық аспаптардың көмегімен де жүргізіледі. Олардың қатарына электрокардиограмма,
23. ЭКГны қосымша және қайталама жүргізетін жаттығудың әсерін тексеріп, қажығандықтың белгілерін анықтауға қолданылады.
24. Миотонометрия әдісінің өте қарапайымдылығын пайдаланып, жаттығудың нерв-бұлшық ет жүйесіне әсерін анықтауға қолданылады.Қажыған бұлшықеттерді белгілеп, оларға арнайы
25. Қалыптастырудың медициналық және биологиялық тәсілдеріне: витамині жеткілікті тамақтандыруды ұйымдастыру, белогі көп және микроэлементтерге бай қорытылатын қосымша
26. Қалыптастырудың психологиялық тәсілі – спортшының психикасын қорғау және оны уақытылы емдеу арқылы көңіл-күйін қалыпты жағдайда сақтау.
28. Допингтер Қазіргі заман спортындағы дәрігерлік бақылаудың маңызды түрі арнайы (допингке қарсы) бақылау деп аталады. Ол спортшылардың
29. Допингтерге қарсы күрес 1968 жылы Гренобль Мехикодан басталды. Содан бері допингтерге қарсы күрес барлық халықаралық жарыстарда
31. . Морфин, героин, промедол, амнопон, дропериодол, галоперидол сияқты наркотикалық дәрілер. ОЖЖның жалпы қоздырғыштары (кофеин, корелин т.б.).
32. Стрихинин серетин морфин
33. промедол
35. Допингтердің ішінде анаболикалық гормондар белоктардың бөлшектенуін тоқтатады, олардың пайда болуын күшейтеді және зәрмен бірге азоттың, фосфордың
38. Скачать презентацию

Слайд 2

Тірек-қимыл жүйесі
Педагогикалық және
дәрігерлік әдістер
Психологиялық әдістер
Допинг
кіріспе

Слайд 3

Тірек-қимыл жүйесі – организмге пішін беретін, қаңқа түріндегі, оған тірек беретін,

ішкі органдарды қорғайтын және кеңістіктегі қозғалысын мүмкін ететін структуралар жиынтығы.

Слайд 4

Слайд 5

Дененің шынығуы мен адамның жұмысқа қабілетінің артуы оның қайратының қалпына келуіне

ғана емес, сонымен бірге оның артуына да байланысты. Қалыпқа келу толық болмаса спортшы шаршап қуаттың көлемі орнына келмеген спортшы шаршап, қажып жұмысқа қабілеті төмендейді.

Слайд 6

Дене тәрбиесі сабақтарын спорттық жаттығуларды жоспарлау және жүргізу барысында алдын ала

қалыпқа келу жолдарын есепке алу керек, яғни:
күнделікті қызметтегі және үй жұмысындағы дене тәрбиесінің алатын орны, күн ережесі, ұйықтау ұзақтығы;
тамақтану оның қуаттылығы витаминнің көлемі, тамақтану ережесін жаттығуға үйлестіру;
қоршаған ортаның табиғи жағдайларын қолдана отырып денені шынықтыру;
спорттық базалардың ауасын шынығуға пайдалану.

Слайд 7

Слайд 8

Жаттығуды одан әры жылдамдатып жұмыс істеу қабілетін көтеру үшін жүйелі түрде

арнайы қалыпқа келтіретін әдістерін қолдану керек.
Қалыпқа келтірудің дәрігерлік және педагогикалық жүйесі – негізгі әдіс болып есептеледі. Міндеттері: жаттығуларды ұйымдастыруды және өткізу жағдайларымен танысу, жаттығулар мен жарыстардың спортшылардың денсулығына тигізетін әсерін анықтау арқылы жаттығуды әр спортшының организміне бейімдеу , денеге түсетін ауыртпалықтың тығыздығы мен ұзақтығын және демалыс кезеңдерін анықтау, көрсеткіштерді жинац және талдау арқылы дене тәрбиесі жаттығуларын жүргізу шеберлігін арттыру.

Слайд 9

Алға қойылған мақсаттарға байланысты дәрігерлік педагогикалық бақылау үшін қолданатын әдістері өзгеріп

отырады:
зерттеулерді жаттығудың барысында жүргізу ( жаттығудың алдында, жаттығудың әрбір бөлімінің соңынан, жеке әдістері қолданғаннан кейін) оның ұйымдастырылу жоспарын, жаттығудың жеке түрлерінің кезектесуін, демалыс аралықтарының дұрыстығын анықтау үшін қолданылады.
Зерттеудің жаттығуға дейін және одан 20-30минут және 24-28 сағат өткеннен кейін жүргізу, жаттығулардың организмге түсіретін әсерін анықтауға көмектеседі;

Слайд 10

Слайд 11

Зерттеуді жаттығатын күні таңертең және кешке 2-3 реттік жаттығудан кейін жүргізу

- организмге түсіретін әсерін анықтауға көмектеседі;
Бір апталық жаттығудан кейін қайта жаттығу барысында тексеру жаттығу жоспарын дұрыс ұйымластыруға көмектеседі.
Дәрігерлік педагогикалық бақылау барысында жай және күрделі әдістер қолданылады. Жайша тексеру әдістері: тамырдың соғысын, қанның қысымын, өкпенің желденуін, тыныс бұлшықеттерінің күшін анықтау жатады. Солармен қатар, нерв жүйесі мен бұлшық еттерді реттеу жүйесін, қозғалысты тексеру сынақтарын, бұлшық еттердің жиырылу жылдамдығын анықтайтын сынақтарды жүргізеді.

Слайд 12

Тамыр соғысының жылдамдығын зерттеу жаттығудың ұйымдастырылуының дұрыстығын тексеруге, ал оның қалып

келу жылдамдығын анықтау, спортшының шынығу дәрежесін бағалауға көмектеседі. Жаттығу барысында тамырдың соғысы 1 минутта 180-200 ретке жетсе, адамның сыртқы қоздырғышқа жауабы күшті деп есептеледі. Жақсы бапталған спортшының тамырының соғысы 60-90 секундтық демалыстан кейінгі 1 минуттағы көрсеткіші 120-150мен 120 ретке дейін төмендейді. Ауыртпалықтан кейін тамыр соғысының 1 мин 140-170рет болса организмнің орташа жауабы деп атайды. Ал ауыртпалықтан кейін тамыр соғысының 1 мин 100-130 рет болса оны нашар реакция деп атайды.

Слайд 13

Слайд 14

Қан қысымының жоғарғы, төменгі көрсеткіштерінің және олардың ара салмағының жаттығуларға байланысты

өзгерістерін салыстыру жүрек пен қан айналым жүйесінің ауыртпалыққа бейімделу дәрежесін анықтауға көмектеседі. Қан қысымының жоғарғы көрсеткіші 180-200мм.с.б ға жетсе жаттығудың ауыртпалығы жоғары, қан қысымының жоғарғы көрсеткішінің көлемі 140-170мм.с.б болса, организмге ауыртпалыққа жауабы орташа деп аталады.Жеңіл жаттығулардан кейінгі қанның жоғары қысымы 130мм.с.б дан аспайды.

Слайд 15

Слайд 16

Өкпенің өмірлік көлемін, өкпенің барынша желденуін, тыныс бұлшық еттерінің қуатын, тыныс

алу жылдамдығын анықтау арқылы түскен ауыртпалыққа организмнің бейімделу дәрежесін зерттейді. Өкпенің өмірлік көлемі шамадан тыс түскен ауыртпалықтан бастапқы көрсеткішінен 50мл дейін кемиді. Орташа түскен ауыртпалықтан өкпенің өмірлік көлемі 100-200мл-ден кемиді. Жеңіл ауыртпалықтан өкпенің өмірлік көлемі 100-200мл-ден көбейеді.ол тыныс бұлшық еттерінің жұмысының ұлғаюынан туады. Өкпенің барынша желденуі жаттығу алдында және соңында тексеріледі.

Слайд 17

Тыныс жүйесіне түскен ауыртпалықтың әсерін анықтауға Розентальдың сынағын жүргізеді. Ол үшін

өкпенің өмірлік көлемін 5рет өлшейді.Түскен ауыртпалық неғұрлым көп болса, соғұрлым өкпенің өмірлік көлемі көпке кемиді. Нерв және нерв –бүлшық еттер жүйесін зерттеу арқылы спортшының қажу дәрежесін анықтауға болады.

Слайд 18

Слайд 19

Спортшыға арнайы жүргізілген баптаудың дәрежесін анықтау үшін қолданылатын жаттығулардың қайталану мөлшері

Слайд 20

Слайд 21

Слайд 22

Жаттығудың және жарыстың организмге тигізетін әсерін бағалау үшін медициналық аспаптардың көмегімен

де жүргізіледі. Олардың қатарына электрокардиограмма, оксигемометрия,миотонометрия, электромиография жатады. ЭКГны қосымша және қайталама жүргізетін жаттығудың әсерін тексеріп, қажығандықтың белгілерін анықтауға қолданылады. Оксигемометрия әдісімен қанның оттегімен қанығуын, қанның қозғалу жылдамдығын және зат алмасу процесінің жаттығудан кейінгі өзгеру көлемін тексеруге болады.

Слайд 23

ЭКГны қосымша және қайталама жүргізетін жаттығудың әсерін тексеріп, қажығандықтың белгілерін анықтауға

қолданылады.

Слайд 24

Миотонометрия әдісінің өте қарапайымдылығын пайдаланып, жаттығудың нерв-бұлшық ет жүйесіне әсерін анықтауға

қолданылады.Қажыған бұлшықеттерді белгілеп, оларға арнайы емдік шараларды қолданып қалыпқа келуіне жағдай жасайды.

Электромиографиялық әдіс бұлшық еттердің биотоктарының күшін, жиілігін анықтауға көмектеседі. Осы арқылы бұлшық еттердің жиырылу, босаңсу және қажу көрсеткіштерін тексеруге болады.

Слайд 25

Қалыптастырудың медициналық және биологиялық тәсілдеріне:
витамині жеткілікті тамақтандыруды ұйымдастыру, белогі көп

және микроэлементтерге бай қорытылатын қосымша тамақтандыруды пайдалану жатады;
физиотерапевтік әдістерімен әсер етуге:
булы монша мен сауна қолдану;
қолмен және арнайы аппаратпен жасалынатын массаж;
Судың емдік әртүрлі дәріден жасалған ванналарын пайдалану;
физиотерапевтік ультрадыбыс, УВЧ, диатерия, электростимуляция, электрофорез, кварц т.б қолдану.
таза оттегімен, оттегі палаталарымен демалу, оттегіден жасалған сусындар кіреді.
дәрігердің көмегімен қалыпқа келтіру синтетикалық және өсімдіктің құрамынан алынған препараттармен жүргізіледі.

Слайд 26

Қалыптастырудың психологиялық тәсілі – спортшының психикасын қорғау және оны уақытылы емдеу

арқылы көңіл-күйін қалыпты жағдайда сақтау. Нерв жүйесінің жұмысын реттеуге жасанды жолмен ұйықтатып демалдыру, аутогенді жаттығулар, өзін-өзі реттеу жаттығулары кіреді. Оған қосымша бұлшық еттер босаңсыту, тыныс жүйесінің жаттығулары, әртүрлі демалыс жұмыстарын ұйымдастыру болып табылады.

Слайд 27

Слайд 28

Допингтер
Қазіргі заман спортындағы дәрігерлік бақылаудың маңызды түрі арнайы (допингке қарсы)

бақылау деп аталады. Ол спортшылардың ағза дене жұмыс қабілетін көтеру мақсатында ағзаға қауіпті заттарды қабылдауының алдын aлy болып табылады. Бұндай допингтердің зияны ағза қуатының қайнар көздерін рұқсатсыз көшіру болып табылады. Зат алмасуды бұндай артық қоздыру ағзаның жұмыс қабілетін уақытша көтеріп, ауыр патологиялық аурулар асқындырып қауіп тудыратын жағдайға, яғни қорғаныш тетіктері қызметін жоғалтады. Бұл кейбір жағдайларда өлім қаупіне де соқтырады. Қазіргі дәрігерлік тәжірибеде спортшының допинг қабылдағанын тез және анықтайтын тәсілдер жасалған. Допинг қабылдағаны дәлелденген жағдайда спортшыны жарыстан шығарып, оның нәтижелері есептелмейді.

Слайд 29

Допингтерге қарсы күрес 1968 жылы Гренобль Мехикодан басталды. Содан бері допингтерге

қарсы күрес барлық халықаралық жарыстарда жүргізіледі.
Халықаралық Олимпиада комитеті допингтерге мынадай фармокологиялық заттарды жатқызады:
Орталық жүйке жүйесінің жұмысы жандандырып қозғалысты күшейттетін симптоматикалық аминдер (эфидрин, метосифталамин). Олар организмнің барлық ішкі резервтерің шығарып адамның жұмысқа қабілетін күшейтеді.
тыныс және қан айналу жүйесінің мидағы басқару орталықтарының жұмысын жасандыратын заттар анальгетиктер (стрихин, сеуретин т.б)

Слайд 30

Слайд 31

.
Морфин, героин, промедол, амнопон, дропериодол, галоперидол сияқты наркотикалық дәрілер. ОЖЖның жалпы

қоздырғыштары (кофеин, корелин т.б.). Өсімдіктерден алынған қоздырғыштар( жень-шен, қытай лимононингі, элеутерекокк) допингтерге жатпайды. Көңіл-күйді орнықтыратын заттар – транквилизаторлар (әртүрлі ұйықтататын дәрілер, седуксен, элениум) тек қана спорттық оқ ату жарыстарында донинг деп есептелінеді.

Слайд 32

Стрихинин
серетин
морфин

Слайд 33

промедол

Слайд 34

Слайд 35

Допингтердің ішінде анаболикалық гормондар белоктардың бөлшектенуін тоқтатады, олардың пайда болуын күшейтеді

және зәрмен бірге азоттың, фосфордың калийдің бөлінуін азайтады. Олар денеге уландырғыш және гормоналды әсерлер тигізеді. Уландыру әсері бауырдың жұмысын бұзып, қанның қысымын төмендетіп жалпы улану туғызады. Гармоналдық әсер етудің тоқтауына, жыныстық қатынастың кемуіне бала туу қасиетінен айырылуға әкеп соқтырады. Осындай әсерлер анаболикалық гармондарды да допингтерге жатқызуға мәжбүр етті.

Слайд 36