Органикалық химия

Сентябрь 9, 2022

Главная
Химия
Органикалық химия

Содержание

2. Кіріспе Органикалық заттар адамға өте ертеден таныс болды. Себебі адамның өмір сүруіне ең қажетті заттар —
3. Органикалық химияның жеке ғылым ретінде бөлінуінің басты себебі, органикалық заттардың бәрінің құрамына көміртек атомы кіреді және
4. XIX ғасырдың басында пайда болды. Швед ғалымы Й. Берцелиус 1808 жылы тірі организмнен алынатын заттарды "органикалықк
5. Органикалық қосылыстар Циклды (тұйық тізбекті) Ациклды (ашық тізбекті) Гетероциклды Карбоциклды Қанықпаған Қаныққан
6. Көміртек атомдарының арасында дара байланыстар болса,органикалық қосылыстар қаныққан деп аталады. Ал қосылыстарда қос немесе үш байланыс
7. Циклды немесе тұйық тізбекті қосылыстардың тізбектері тек көміртек атомдарынан құралса карбоциклды деп аталады. Көміртек атомдарымен бірге
8. Корбоциклды: -C- C= =C C= =C циклопентан С С С С С С циклогексан С С
9. Гетероциклды: С S С С С тиофен С N С С С пиролидин О С С
10. Қосылыстарда бір функцияналдық топ болса,оны монофункциялық (сірке қышқылы), бір түрлі бірнеше функциялық топтары барлары полифункциялық (қымыздық
11. Бір класқа кіретін қосылыстардың құрылымы, физикалық және химиялық қасиеттері ұқсас келеді. Ал оларды бір-бірінен ажыратып тұратын
12. НОМЕНКЛАТУРА - әр дербес қосылыстарға мағыналы атаулар беру үшін қолданылатын ережелер жүйесі.
13. СН4 метан С2H6 этан C3H8 пропан C4H10 бутан C5H12 пентан C6H14 гексан C7H16 гептан C8H18 октан
14. Радикалдар – жұптаспаған электроны бар бөлшектер.
15. Қаныққан ациклды көмірсутектердің аттары (алкандар) Қаныққан көмірсутектерінің алғашқы төртеуі тарихи қалыптасқан аттары бойынша аталады: метан, этан,
16. CH3 –CH2 - CH2 - CH2 - CH3 CH3 –CH2 - CH - CH2 - CH
17. Қаныққан циклды көмірсутектерінің аттары (циклоалкандар) Циклоалкандардың аттарын атау үшін цикло деген сөзге циклға кіретін көміртек атомдарының
18. Циклогексан 3 6 2 5 4 CH3 CH3 1 1,3-диметилциклогексан CH3 CH3 Этилциклопентан
19. Органикалық қосылыстардың изомериясы Органикалық қосылыстардың физикалық және химиялық қасиеттері, олардың молекулаларының құрвмы кеңістік және электрондық құрылысы
20. Изомерлер деп сапалық және сандық құрамдары мен молекулалық массалары бірдей, бірақ құрылыстары әртүрлі, соған сәйкес қасиеттері
21. Изомерия Стереоизомерия Құрылымдық
22. Құрылымдық изомерия бір-бірінен химиялық құрылысы арқылы ажыратылады, яғни бұған тізбектердің немесе сақиналардың әртүрлілігі, қос немесе үш
24. Скачать презентацию

Слайд 2

Кіріспе
Органикалық заттар адамға өте ертеден таныс болды. Себебі адамның өмір

сүруіне ең қажетті заттар — ішетін тағам, киетін киім, жағатын отын, т.б. органикалық заттар еді. Уақыт өте келе адамдар табиғи органикалық шикізатты өңдеп, өз қажетіне пайдалануды үйрене бастады. Ерте кездің өзінде-ақ адамдар тамақ пісіруді, тері илеуді, жарақаттарын жазатын дәрілер (майлар) дайындауды, малдың сүтін өңдеуді, сусындар дайындауды білді. Бертін келе адамдар өсімдіктерден бояулар алып, тері мен матаны бояуды, қант өндіруді, сабын жасауды, сірке суы мен өсімдік майын алуды үйренді. Осылай адамның пайдаланатын заттары көбейіп, өндіретін өнімдерінің саны өсе берді.

Слайд 3

Органикалық химияның жеке ғылым ретінде бөлінуінің басты себебі, органикалық заттардың

бәрінің құрамына көміртек атомы кіреді және олардың саны өте көп, түрлері әр алуан. Тағы бір себеп — органикалық заттардың бейорганикалық заттармен салыстырғандағы қасиеттерінің ерекшеліктеріне байланысты. Үшінші себеп — адамдардың тіршілігі мен іс-әрекетінде органикалық қосылыстардың маңызы зор. Сонымен қатар органикалық заттар биологиялық жағынан маңызды. Тірі организмдерде жүретін процестер органикалық заттардың қатысында өтеді. Биологиялық процестердің жүруін реттеп, катализдеп отыратын гормондар, витаминдер, ферменттер — органикалық қосылыстар. Ішетін тағамымыз, негізінен, органикалық заттар. Киетін киіміміз, жағатын отынымыз да органикалық заттардан тұрады. Дәрі-дәрмектер мен жуғыш заттар, қағаз бен бояулар, синтездік каучук пен резеңке, желім мен лак, жарылғыш заттар мен органикалық тыңайтқыштар, т.б. органикалық заттарға жатады.

Слайд 4

XIX ғасырдың басында пайда болды. Швед ғалымы Й. Берцелиус 1808

жылы тірі организмнен алынатын заттарды "органикалықк заттар" деп, ал оларды зерттейтін ғылымды "органикалық химия" деп атауды ұсынды. Бірақ ол органикалық заттар ерекше "тіршілік күшінің" әсерінен тірі организмдерде ғана пайда болады деп есептеді. Мұндай ғалымдардың түсініктері виталистік көзқарас болды.
Кейіннен органикалық заттар жасанды жолмен алына бастады. Неміс ғалымы Ф. Велер 1828 жылы бейорганикалық зат — аммоний цианатынан мочевинаны (несепнәр) синтездеді. Сол сияқты орыс ғалымы Н. Зинин анилинді (1842 жылы), неміс ғалымы Г. Кольбе сірке қышқылын (1845 жылы), француз ғалымы М. Бертло майды (1854 жылы), орыс ғалымы А. Бутлеров қантты заттарды (1861 жылы) синтездеп алды. Осылай органикалық заттарды да бейорганикалық заттар сияқты лабораторияда алуға болатыны дәлелденді.

Слайд 5

Органикалық
қосылыстар
Циклды
(тұйық тізбекті)
Ациклды
(ашық тізбекті)
Гетероциклды
Карбоциклды
Қанықпаған
Қаныққан

Слайд 6

Көміртек атомдарының арасында дара
байланыстар болса,органикалық қосылыстар қаныққан деп

аталады.
Ал қосылыстарда қос немесе үш байланыс болса, оларды қанықпаған деп атады.

Слайд 7

Циклды немесе тұйық тізбекті қосылыстардың тізбектері тек көміртек атомдарынан

құралса карбоциклды деп аталады.
Көміртек атомдарымен бірге циклда басқа элементтердің де (оттегі,азот,күкірт және т.б) болса гетероциклды деп аталады.

Слайд 8

Корбоциклды:
-C-
C=
=C
C=
=C
циклопентан
С
С
С
С
С
С
циклогексан
С
С
С
С
С
С
С
С
С
Нафталтн

Слайд 9

Гетероциклды:
С
S
С
С
С
тиофен
С
N
С
С
С
пиролидин
О
С
С
этиленоксид

Слайд 10

Қосылыстарда бір функцияналдық топ болса,оны монофункциялық (сірке
қышқылы), бір түрлі бірнеше функциялық

топтары барлары
полифункциялық (қымыздық қышқылы), әртүрлі функциялық топтары
болса, гетерофункциялық (амин қышқылы) деп атайды.
CHз-COOH HOOC-COOH NH2-COOH
сірке қышқылы қымыздық қышқылы амин қышқылы

Слайд 11

Бір класқа кіретін қосылыстардың құрылымы, физикалық және химиялық қасиеттері

ұқсас келеді. Ал оларды бір-бірінен ажыратып тұратын –CH2- тобының кез-келген саны болуы мүмкін. Заттардың осындай қатарын гомологтық қатар, ал бұл қатардағы заттарды бір-бірінен ажыратып тұратын -CH2- тобын гомолог айырымы деп атайды.

Слайд 12

НОМЕНКЛАТУРА - әр дербес қосылыстарға мағыналы атаулар беру үшін қолданылатын

ережелер жүйесі.

Слайд 13

СН4 метан
С2H6 этан
C3H8 пропан
C4H10 бутан
C5H12 пентан
C6H14 гексан
C7H16 гептан
C8H18 октан
C9H20 нонан
C10H22

декан

Гомологтар – құрылысы мен қасиеті ұқсас ,бір немесе
бірнеше СH2. тобына айырмасы бар жалпы формуласы
бірдей заттар

Слайд 14

Радикалдар – жұптаспаған электроны бар бөлшектер.

Слайд 15

Қаныққан ациклды көмірсутектердің аттары (алкандар)
Қаныққан көмірсутектерінің алғашқы төртеуі тарихи қалыптасқан

аттары бойынша аталады: метан, этан, пропан, бутан.Кейінгі көмірсутектерінің аттарын атау үшін көміртек атомының санына сәйкес грек сан есіміне “ан” жұрнағын қосып атайды, мысалы: пентан,гексан, гептан, октан, нонан, декан т.б
Тармақталған тізбегі бар қаныққан көмірсутегінің атын атау үшін ең ұзын тізбектітауып, көмірсутек радикалық ең жақын орналасқан жағынан бастап оны нөмірлейді.
Қосылыстың атын жазу үшін алдымен сан түрінде көміртек радикалы байланысқан көміртек атомынан нөмірін жазады. Бірнеше бірдей көмірсутек радикалдарының санын жазба түрде грек есімімен (ди-2, три-3, тетра-4, пента-5, гекса-6, және т.б) көрсетеді.
Содан кейін ұзын тізбекке сәйкес келетін көмірсутектің атын атайды. Көмірсутектерінің аттарын атағанда қолданылатын сызықшаның және жақшаның орналасуын төменде келтірілген қосылыстардың атауынан түсінуге болады:

Слайд 16

CH3 –CH2 - CH2 - CH2 - CH3
CH3 –CH2 - CH

- CH2 - CH - CH3
CH3 CH3

Пентан

2,4-диметилгексан

Слайд 17

Қаныққан циклды көмірсутектерінің аттары (циклоалкандар)
Циклоалкандардың аттарын атау үшін цикло деген сөзге

циклға кіретін көміртек атомдарының санына сәйкес алканның аты қосылады. Басқа ережелер алкандардың номенклатурасына ұқсас. Мысалы:

Слайд 18

Циклогексан
3
6
2
5
4
CH3
CH3
1
1,3-диметилциклогексан
CH3
CH3
Этилциклопентан

Слайд 19

Органикалық қосылыстардың изомериясы
Органикалық қосылыстардың физикалық және химиялық қасиеттері, олардың

молекулаларының құрвмы кеңістік және электрондық құрылысы арқылы анықталады. Осыған байланысты органикалық қосылыстардың құрылысы мен қасиеттерін түсіндіру үшін изомерлер және изомерия деген түсініктер қолданылады.

Слайд 20

Изомерлер деп сапалық және сандық құрамдары мен молекулалық массалары бірдей,

бірақ құрылыстары әртүрлі, соған сәйкес қасиеттері әртүрлі заттарды айтады.
Изомерия дегеніміз бірдей химиялық құрамы бар заттардың құрылыстардың өзгешелігіне байланысты физикалық және химиялыққасиеттері басқа болатынын сипаттайтын химиялық құбылыс.

Слайд 21

Изомерия
Стереоизомерия
Құрылымдық

Слайд 22

Құрылымдық изомерия бір-бірінен химиялық құрылысы арқылы ажыратылады, яғни бұған

тізбектердің немесе сақиналардың әртүрлілігі, қос немесе үш байланыстардың, радикалдардың немесе функциялық топтардың орналасу реті жатады. Осыған орай изомерлер келесі топтарға бөлінеді:
Тізбек изомериясы
Орналасу изомериясы
Функциялық топтардың өзгешелігі байлансты изомерия
Кеңістікті изомериясы
Динамикалық изомериясы

Органикалық химия

Содержание

Кіріспе Органикалық заттар адамға өте ертеден таныс болды. Себебі адамның өмір

Органикалық химияның жеке ғылым ретінде бөлінуінің басты себебі, органикалық заттардың

XIX ғасырдың басында пайда болды. Швед ғалымы Й. Берцелиус 1808

Органикалық қосылыстарЦиклды(тұйық тізбекті)Ациклды(ашық тізбекті)ГетероциклдыКарбоциклдыҚанықпағанҚаныққан

Көміртек атомдарының арасында дара байланыстар болса,органикалық қосылыстар қаныққан деп

Циклды немесе тұйық тізбекті қосылыстардың тізбектері тек көміртек атомдарынан

Корбоциклды: -C- C==CC= =CциклопентанССССССциклогексанСССССССССНафталтн

Гетероциклды:С SСССтиофенС NСССпиролидинОССэтиленоксид

Қосылыстарда бір функцияналдық топ болса,оны монофункциялық (сіркеқышқылы), бір түрлі бірнеше функциялық

Бір класқа кіретін қосылыстардың құрылымы, физикалық және химиялық қасиеттері

НОМЕНКЛАТУРА - әр дербес қосылыстарға мағыналы атаулар беру үшін қолданылатын

СН4 метан С2H6 этанC3H8 пропанC4H10 бутанC5H12 пентанC6H14 гексанC7H16 гептанC8H18 октанC9H20 нонанC10H22

Радикалдар – жұптаспаған электроны бар бөлшектер.

Қаныққан ациклды көмірсутектердің аттары (алкандар) Қаныққан көмірсутектерінің алғашқы төртеуі тарихи қалыптасқан

CH3 –CH2 - CH2 - CH2 - CH3CH3 –CH2 - CH

Қаныққан циклды көмірсутектерінің аттары (циклоалкандар)Циклоалкандардың аттарын атау үшін цикло деген сөзге

Циклогексан36254CH3CH311,3-диметилциклогексанCH3CH3Этилциклопентан

Органикалық қосылыстардың изомериясы Органикалық қосылыстардың физикалық және химиялық қасиеттері, олардың