Тері лейшманиозы

Содержание

Слайд 2

Жоспар: Кіріспе бөлім. Тері лейшманиозы.Тарихы. Негізгі бөлім: Этиологиясы Эпидемиологиясы Патогенезі клиникасы,

Жоспар:

Кіріспе бөлім. Тері лейшманиозы.Тарихы.
Негізгі бөлім:
Этиологиясы
Эпидемиологиясы
Патогенезі
клиникасы,
Диагностикасы
емі.
Қорытынды бөлім. Иммунитет,алдын алу шаралары.

Слайд 3

Тері лейшманиозы Терілік лейшманиозы – Zeishmania tropica қоздырғышымен шақырылатын, трансмиссивті жолымен

Тері лейшманиозы

Терілік лейшманиозы – Zeishmania tropica қоздырғышымен шақырылатын, трансмиссивті жолымен тарайтын,

клиникасында-тері қабаттарда лейшманиомалар шығуымен ұзақ өтетін табиғи ошақты инфекция.
Тері лейшманиоздың 80-ке жуық синонимдері бар:
Боровский ауруы
Пенділдің жарасы (Туркменияның ашхабадтық, коканд, шығыс жарасы Пенде деген ауылынан шыққан)
тропикалық жара
годовик (солеи, йил чабан)
яман жарақат т.б.
Слайд 4

Авиценна-өзінің ғылыми жұмыстарында-лейшманиоздың терілік көріністерін суреттеп, бұл ауру қансорғыш жәндіктердің шағуымен

Авиценна-өзінің ғылыми жұмыстарында-лейшманиоздың терілік көріністерін суреттеп, бұл ауру қансорғыш жәндіктердің шағуымен

байланыстырылған.
Қоздырғышын 1898ж П.Ф.Боровский анықтаған (Ташкент).
Таралымы кең-Африка, Таяу шығыс, Азия, Индия, Франция, Испания; Италия; Грецияның Оңтүстік аймақтарында, Кавказ мемлекеттерінде, Өзбекстан, Түркімения, Тәжікстан, Қазақстанда.
Слайд 5

В 1898 жылы П.Ф. Боровский өз зерттеулерін «Военно-медицинский журнал» 11 нөмірінде

В 1898 жылы П.Ф. Боровский өз зерттеулерін «Военно-медицинский журнал» 11 нөмірінде

жариялайды … …,тек 1932 жылы Боровский қайтыс болған соң бұл жаңалық халықаралық дәрежеге ие болады.
Слайд 6

Эпидемиологиясы Тері лейшманиоздың 1-ші типы: кеш ойылатын, қалалық, антропонозды. Қоздырғышы L.minor.

Эпидемиологиясы

Тері лейшманиоздың 1-ші типы: кеш ойылатын, қалалық, антропонозды. Қоздырғышы L.minor.
Инфекция

көзі – науқас адам.
Таратушысы- москиттер Phlebotomus papatasi. Олар көбінесе мая салуда, балшықтан салынған үйлердің тесіктерінде, көбінесе қалаларда кездеседі.
Мерзімділігі болмайды және ұзақ дамиды.
Слайд 7

Тері лейшманиоздың ІІ-типы-зоонозды терілік лейшманиоз. Қоздырғышы L.major . Табиғи ошақты инфекция.

Тері лейшманиоздың ІІ-типы-зоонозды терілік лейшманиоз.
Қоздырғышы L.major . Табиғи ошақты инфекция.
Аурудың

көзі жабайы кеміргіштер (дала тышқаны, борсық).
Таратушылары – москиттер. Кемірушілердің індерінде тіршілік етеді. Ауыратындар –жастарына байланыссыз эндемиялық ошақтарында инфекцияланған москиттер шаққан адамдар.
Мерзімділік тән, москиттердің жылдың жылы мезгілінде өмір сүруіне байланысты. Ауру көктемде басталады,жазда ұлғайып,қыста төмендейді.
Слайд 8

Инфекция тасымалдаушылары Москиттер аналығы Phlebotomus туыстастығы (көбелекшелер – шаққанда тітіркену тудырмайды,

Инфекция тасымалдаушылары

Москиттер аналығы
Phlebotomus туыстастығы (көбелекшелер – шаққанда тітіркену

тудырмайды, көбінесе орны байқалмайды.
Sandflies туыстастығы
(құм шыбыны)
шаққанда қатты ауырсыну болады.
Слайд 9

Лейшмания құрылысы, микропрепарат

Лейшмания құрылысы, микропрепарат

Слайд 10

Слайд 11

Патогенезі Лейшманийлар-клетка ішінде тіршілік ететін паразиттер. Инфекцияланған москиттер шаққан кезде-тері ішіне

Патогенезі

Лейшманийлар-клетка ішінде тіршілік ететін паразиттер. Инфекцияланған москиттер шаққан кезде-тері ішіне

лейшманийлар еніп, макрофагтарға қалыптасады да көбейе бастайды. Нәтижесінде спецификалық гранулема туады. Лимфа тамырлары арқылы лейшманийлар маңайға тарайды (2-3, 55-70 см-ге дейін). Жолында спецификалық лимфангит, лимфаденит және гранулемалар тудырады.
Тері лейшманиозда организмнің жалпы реакциялары шамалы түрінде өтеді. Тек қана ойық-жаралардың саны көп, асқынған түрінде өткенде-дене қызуының жоғарлауы, интосикация белгілері айқын көрінеді.
Слайд 12

Тіршілік циклі

Тіршілік циклі

Слайд 13

Патанатомиясы Тері лейшманиоздың екі түрінде де гистологиялық суреті бірдей көрінеді-тері ішінде

Патанатомиясы

Тері лейшманиоздың екі түрінде де гистологиялық суреті бірдей көрінеді-тері ішінде

спецификалық гранулема түрінде жайылған инфильтрат қалыптасады.
Оның құрамы: гистиоциттер, плазматикалық клеткалар, нейтрофилдер, лимфоидты элементтер. Терінің сыртқы бөліктерінде-инфильтрат диффузды түрінде жайылады, тері қоспалардың айналасында.
Лейшманиоздың зоонозды типінде инфильтраттың ортасы некрозданып ерте ойыла бастайды; антропоназды түрінде-бұл процесс баяу, созылыңқы түрінде өтеді.
Слайд 14

Слайд 15

Клиникасы Сырқат циклді түрінде өтеді. Әр кезеңнің ұзақтылығы, өту бағытының ерекшелігі

Клиникасы

Сырқат циклді түрінде өтеді. Әр кезеңнің ұзақтылығы, өту бағытының ерекшелігі қоздырғыштың

түріне, вирулентілігіне, дозасына, макроорганизмнің меншікті ерекшеліктеріне, ойық жаралардың санына, мекендеген орнына, екіншілік инфекция қосылуына байланысты болады.
Клиникалық жіктелуі (Н.Ф.Родякин)
1. Біріншілік лейшманиома:
- көпіршік
- ойық-жаралану
- тыртықтану
2. Реттелген екіншілік лейшманиома
3.Диффузды – инфильтративті лейшманиома
4. Туберкулоидты терілік лейшманиоз
3 және 4 түрлері көбінесе антропонозды терілік лейшманиозда кездеседі, созылмалы өту бағытымен сипатталады.
Слайд 16

Антропонозды тері лейшманиозы (кеш ойылатын І-ші типы) клиникасы. Инкубациялық мерзімі өте

Антропонозды тері лейшманиозы (кеш ойылатын І-ші типы) клиникасы.

Инкубациялық мерзімі өте

ұзақ (3-8 айдан 1-2 жылға дейін). Клиникасында баяу түрінде спецификалық гранулеманың қалыптасуы, ойылуы және тыртықтану кезеңдері өтеді. Сырқат біртіндеп басталады. Ошақтың орналасуы терінің ашық аймақтарында, әсіресе бетте.. Ауру кішкентай,баяу өсетін қызғылт немесе қызыл-күңгірт түсті сарғыш, жылтыр,жұқа қабыршақты төбешіктер немесе папула дамуынан басталады.
Слайд 17

3-7 ай ішінде папуланың көлемі ұлғайып, маңайында жайылған инфильтрат қалыптасады; үстіндегі

3-7 ай ішінде папуланың көлемі ұлғайып, маңайында жайылған инфильтрат қалыптасады;

үстіндегі терісі тартылып бозарады (ойық жаралану сатысы).
Одан кейін папуланың үсті қабыршақтанып, оның астында домалақ ойық жара орналасады. Ойық жараның шеттері жыртыс тәрізді болып, іші серозды-іріңді бөлініске толады. 3-7 айдан соң қабыршақ-қабық (чешуйко-корка) пайда болады.
Слайд 18

Кейде ешқандай төбешік немесе папула пайда болмайды, тегіс жайылған инфильтраттар ,олардың беткейінде жаралар пайда болумен жүреді.

Кейде ешқандай төбешік немесе папула пайда болмайды, тегіс жайылған инфильтраттар ,олардың

беткейінде жаралар пайда болумен жүреді.
Слайд 19

Регресс жарадан қабыршықтарды тазалағаннан кейін басталады, сопақ немесе дөңгелек пішінді тегіс

Регресс жарадан қабыршықтарды тазалағаннан кейін басталады, сопақ немесе дөңгелек пішінді тегіс

тыртық қалыптасады.
Ойық жараның тыртықтануы қызыл түсті гранулемия ошақтарының көрінуінен басталады. Біртіндеп инфильтраттың көлемі азаяды. Қалыптасқан тыртық атрофиялық, штамп тәрізді болады. Тыртықтануға дейін 12-13 ай уақыт өтеді (годовик) кейде 2 жылға дейін созылуы мүмкін.
Слайд 20

Тері лейшманиоздың І-ші типінде жаралардың саны 1-3, сирек кезде 8-10-ға дейін

Тері лейшманиоздың І-ші типінде жаралардың саны 1-3, сирек кезде 8-10-ға дейін

жетеді. Көбінесе бет пен қолдарында орналасады.
Лейшманиоздың осы түрінде 2 характерлы белгіні көруге болады:
лабораторлы зерттеуде лейшманиоманы тескен орында – бір тамшы серозды сұйықтық шығады;
лейшманиоманы қырған кезде түскен тері жарық өткізеді.
Слайд 21

Зоонозды (жедел некрозданып ойылатын) лейшманиоз:- инкубациялық мерзім І-ші типына қарағанда көп

Зоонозды (жедел некрозданып ойылатын) лейшманиоз:- инкубациялық мерзім І-ші типына қарағанда көп

қысқа бірнеше күннен 3-4 аптаға дейін. Лейшманиома қалыптасып жазылу мерзімі де 4-6 аптадан аспайды. І-ші кезеңі-көпіршіктің қалыптасуы 1-3 апта бойы өтеді. Алдымен қызғылт түсті дақ пайда болып, одан көпіршік, одан көлемі 2-3 см фурункул тәрізді инфильтрат орналасады. Фуринкулға ұқсас болғанымен, келесі айырмашылықтары болады:
дамуы ұзақ мерзімді
ауырсынуы шамалы
некрозды түбі болмайды
Лейшманиоманың ары қарай дамуында – жаралы кезең басталады. Үсті қабыршақтанып, астында некроздану – терең, көлемі 1-5 см-ге дейін кратер тәрізді ойық жара қалыптасады. Маңайында айқын инфильтрация, гиперемия, кейде балалық көпіршіктер орналасады. Қабыршақ қоңыр, некрозды массалар сары-сұр түсті болады. Қабыну айқын болғаннан ауырсыну, қышу мазалайды. Асқынулар жиі кездеседі: лимфангит, лимфаденит, пиодермия, тілме, флегмона. Тыртықтану кезінде-грануляция өтеді-жараның түрі бұл кезеңде балық икра немесе кесілген гранат тәрізді болады.
Лейшманиоманың орнында штамп-тәрізді тыртық қалады.
Слайд 22

Клиника сельского типа лейшманиоза Шаққан жерде көптеген жедел қабынбалы ауырсынатын, қызғылт түстітөбешіктер пайда болады.

Клиника сельского типа лейшманиоза

Шаққан жерде көптеген жедел қабынбалы ауырсынатын, қызғылт түстітөбешіктер

пайда болады.
Слайд 23

1-3 айдан соң түбі дұрыс емес,кілегейлі- іріңді экссудатпен, дөңгелек немесе дұрыс

1-3 айдан соң түбі дұрыс емес,кілегейлі- іріңді экссудатпен, дөңгелек немесе дұрыс

емес пішінді жаралар ашылады,тығыз қабыршықтанған қабықтар түседі(ойық жаралану сатысы).
Слайд 24

Төбешік пайда болуынан тыртықтануға дейінгі аралық 4-6 айды қамтиды.

Төбешік пайда болуынан тыртықтануға дейінгі аралық 4-6 айды қамтиды.

Слайд 25

Екеуіндеде ошақ саны әртүрлі біреу немесе ондаған болуы мүмкін және алғашқы

Екеуіндеде ошақ саны әртүрлі біреу немесе ондаған болуы мүмкін және алғашқы

ошақ басқаларына қарағанда ірі болады.
Және регионарлы лимфангит тән ("чётки").
Лимфатикалық түйіндер ұлғаймаған.
Слайд 26

Диагностикасы: клиникалық - эпидемиологиялық - лабораторлы Лабораторлы әдіс: - паразитологиялық –

Диагностикасы:
клиникалық
- эпидемиологиялық
- лабораторлы
Лабораторлы әдіс:
- паразитологиялық – лейшманиомаларды қырып теріні алады.
- ойық

жараның бөліндісін.
Микроскопия жасайды және қоректі ортаға себеді (NNN-орта)
Слайд 27

Жағындыда жара жиегінде: көп мөлшерде макрофагтарда L.tropica қоздырғышының табылуы. Лейшманинмен терілік

Жағындыда жара жиегінде: көп мөлшерде макрофагтарда L.tropica қоздырғышының табылуы.
Лейшманинмен терілік тест

(Монтенегро тесті). Лейшманиома жиегіндегі инфильтратты екі саусақпен басады жіне скальпельмен терең емес бөлігін кесіп алады. Алынған материалды Романовский-Гимзе әдісімен бояп,жағынды дайындайды. Лейшмания протоплазмасы ашық-көк түске,2 ядросының ірі ядросы – қызыл немесе қызыл-күңгірт, қосымшасы (блефаробласт) – қою күңгірт түске боялады.
Слайд 28

Дифференциальды диагностикасы: тері туберкулезы фурункулез тері ісіктері гранулематоз ретикулосаркоматоз сифилис лепра т.б.

Дифференциальды диагностикасы:
тері туберкулезы
фурункулез
тері ісіктері
гранулематоз
ретикулосаркоматоз
сифилис
лепра т.б.

Слайд 29

Емі Негізгі 3 емдеу әдісі бар: -Хирургиялық; -Физиотерапиялық; -Химиотерапиялық. Ем тағайындау

Емі

Негізгі 3 емдеу әдісі бар:
-Хирургиялық;
-Физиотерапиялық;
-Химиотерапиялық.
Ем тағайындау зақымдалу түріне байланысты:
-

құрғақ түрінде және жалғыз айқын шектелген ошақ болса - криодеструкция, электрокоагуляция.
- көптеген жаралы элементтер болса - антисептикалық заттарға малынған мата - перманганат калий, риванол;
мазьдар және пасталар: 2% акрихин және 1% риванол.
Тыртықтануына цинк гиалуронаты цинк;
Жиі ішке метранидозол,мономицин.
Слайд 30

Иммунитет және алдын алу шаралары: Тұрақты иммунитет; Ауылдық түрінде супер және

Иммунитет және алдын алу шаралары:

Тұрақты иммунитет;
Ауылдық түрінде супер және реинфекцияны қабылдамаушылық

2 айдан, қалалық түрінде 5-6 айдан соң дамиды.
Алдын алу:
Кезекті ошақтарда комплексті дератизационды жұмыстар жүргізіледі.
Спецификалық профилактика – тірі вакцина. Күзде және қыста ауылдық типінің тірі культурасын 0,1-0,2 мл тері астына енгізеді.