Эндокринді жүйе

жоспар

1. Эндокринді жүйе және гормондардың негізгі қасиеті
2. Эндокринді

Бездердің классификациясы

Сыртқы секреция бездері (экзокринді) – бұл белгілі бір ағза

Эндокринология – ішкі секреция бездерін зерттейтін ғылым
окситоцин гормонының молекуласы

1855 ж. –

Ішкі секреция бездерінің анатомо-физиологиялық қасиеттері:

Шығару өзегң болмайды
Безді эпителийден құралған Обильно снабжаются

Гормон – ішкі секреция бездерімен өндірілетін зат

Гормондардың қасиеттері:
Спецификалық әсер
Жоғары

Гипофиз (hypophysis) мидың төменгі қосалқысы

Сопақ пішінді, салмағы 0.5 г.
Сына тәрізді сүйектегі түрік

Гипофиздің үш бөлігін ажыратады:

10 - гипофиздің артқы бөлігі; 11 - гипофиздің

Гипофиздің алдыңғы бөлігінің тропты гормондарының қызметі:

Соматотропты(СТГ) – өсу гормоны
Жас ағзада

Гипофиздің алдыңғы бөлігінің тропты гормондарының қызметі:
Адренокортикотропты (АКТГ) ,
Кортикотропин –

Гипофиздің гормондары:

Ортаңғы бөлік
Меланоцитынталандырушы гормон (интермедин) пигментті алмасуға әсер етеді (терінің депигментациясы)
Липотропин

Эпифиз

салмағы 0,2 г.
Бас ми қуысында ортаңғы ми пластинкасының үстінде орналасқан

қалқанша безі glandula thyroidea

Мойынның алдыңғы бөлігінде орналасқан
Салмағы 30-50 г.
Оң жақтық,

Қалқанша безі гормондары:

Тиреокальцитонин – кальцийлік алмасуды реттейді (қандағы кальций деңгейін және

Қалқанша безі гормондарының қызметі: тироксин және трийодтиронин

Ағзадағы барлық алмасу түрін жылдамдатады.
Қышқылдану

Қалқанша безі қызметінің бұзылуы алып келеді::

Гипофункция - гипотиреоз
Ергежейлік балаларда
Микседема (шырышты қабаттын

Қалқанша безі қызметінің бұзылуы

Қалқанша маңы безі

Қалқанша безінің артқы беткейіндегі домалақ денешік
салмағы 0,13 –

Қалқанша маңы безі қызметінің бұзылуы:

Гипофункция – гипопаратиреоз
Кальцийлік тетания (қандағы кальций мөлшерінің

Айырша (жемсаулық) без thymus

Борпылдақ дәнекер тінімен байланысқан екі асимметриялық

Айырша безінің қызметі:

Жасушалық иммунитетке жауапты Т-лимфоциттердің синтезделуін жүзеге асырады
Гормондарды өндіреді: тимозин,

Ұйқы безі pancreas

Ұзарған пішінді, бөліктік құрылымға ие
Іш қуысының артқы қабырғысының1

Ұйқы безінің құрылысы:

Күрделі альвеолярлы-түтіктік без
Бөліктік құрылымға ие
Барлық ағзаның 1% эндокринді қызметке

Ұйқы безінің құрылысы:

Ұйқы безінің қызметі:

Аралас секрециялы без: он екі елі ішекке түсетін ферментке

Гормондардың қызметі:

Инсулин – ұйқы безінің басты гормоны
В-жасушаларында өндіріледі
Гликогена синтезін ынталандырады және

Гормондардың қызметі:

Глюкагон –инсулиннің антагонисті
Бауыр және бұлшықеттерде гликоген ыдырауына әмер етеді.
Глюкозаның

Инсулин
Глюкоза Гликоген
Глюкогон
бұлшықет
бауыр

Ұйқы безі қызметінің бұзылуы:

Бүйрекүсті безі glandulae suprarenales

Бүйректердің жоғарғы полюсында,11-12 кеуде омыртқалары тұсында орналасатын

Бүйрекүсті безінің қыртысты бөлігінің гормондары: кортикостероидтар

Минералокортикоидтар
Глюкокортикоидтар
Жыныстық

Бүйрекүсті безінің қыртысты бөлігінің гормондары: Минералокортикоидтар-

Бүйрек өзектерінен натрийдің кері сіңірілуін

Бүйрекүсті безінің қыртысты бөлігінің гормондары:

Глюкокортикоидтар
Ақуыз, май, көмірсу алмасуына әсер етеді

Бүйрекүсті безінің қыртысты бөлігінің гормондары:

Жыныс гормондары -
Балалық шақта жыныс мүшелері мен

Бүйрекүсті безінің қыртысты бөлігінің қызметінің бұзылысы:

Гипофункция
Аддисон ауруы
бұлшықеттердің әлсіздігі,

Бүйрекүсті безі милы қабатының гормондары
адреналин мен норадреналиннен (катехоламиндер)
шақырылады:
Симпатикалық нерв жүйесінің

Жыныс бездері(гонадалар)

Аталық без (testis) –
Ұмада орналасқан жұп аралас бездер
Салмағы 20-30

Еркек жыныс гормондары:

Тестостерон және андростерон
Екіншілік жыныстық жетілуге әсер етеді.
Жыныстық қызмет пен

Аналық без(ovarium) – әйел жыныс бездері

Овальді сопақша келген жұп аралас

Әйел жыныс гормондары :

Прогестерон
Жүктілік кезінде ұрықтың жатырда дамуы мен имплантациясын