20 нче урта гомуми белем бирү мәктәбе 2018-19 уку елы

ителде.

өчен Иң кирәкле, затлы тел. (Ш.Маннур)

белем бирү мәктәбе укучылары да Республика күләмендә бара торган “Мин татарча сөйләшәм!” акциясе кысаларында теләп катнашалар. Бу акциянең төп максаты – халыкны, бигрәк тә яшьләрне, татар телендә сөйләшүгә өндәү. Кибетләрдә, транспортта һәм башка көнкүреш хезмәтләре күрсәтә торган җирләрдә татарча сөйләшүне гамәлгә кертү, татар теленең дәрәҗәсен күтәрү бугенге көндә бик кирәкле эш.
Тел бетсә, милләт тә югала. Теле барның гына иле бар.

мәктәбенең татар теле һәм әдәбияты укытучылары, башлангыч һәм урта сыйныф рус телле укучылары белән мәктәп, шәһәр,республика кысаларында үтүче сыйныфтан тыш чараларда бик теләп катнашабыз. Максатыбыз: балаларны татарча сөйләшергә өйрәтү, тел өйрәнергә омтылыш, һәр телгә мәхәббәт тәрбияләү.

җибәрүчеләр

эш өчен хуплады, мактау сүзләре белән канатландырып җибәрде

дәвам иттек. Моның өчен үзебезнең шәһәргә,микрорайонга чыктык. Урамнарда, кибетләрдә түштамгалар, сүзлекләр тараттык.Сидоровка бистәсендә урнашкан икмәк пешерү заводында булдык.Милли ризыгыбыз чәк-чәкне авыз иттек,анда эшләүче апаларыбыз белән татарча аралаштык. Үзебез булган Чаллы телевидениесендә, Картиналар галереясында, мәктәп музейларында, «Да-да» сәнгать мәктәбендә, М.Җәлил исемендәге Үзәк китапханәдә, кибетләрдә бары тик татарча гына сөйләшергә тырыштык, эш сәгатьләрен, исем-атамаларын күрсәтүче эленмәләрне ике дәүләт телендә дә ясарга тәкъдим итүче хатлар тапшырдык. Халыкны татар телендә сөйләшергә чакырдык.Өлкәннәр рус телле балаларның татарча сөйләшүенә бик ихтирам белән карап, аларның сорауларына җавап бирергә тырыштылар. Телне белгән кешеләр балаларга сораулар биреп, аларны татарча сөйләштердек. Балалар алдан интервью, диалоглар өчен сораулар өйрәнеп куйганнар иде. Үзләренең татар телендә халык белән татарча аралаша алулары аларны канатландырды. Бигрәк тә яшьләр алар белән тиз аралашты.

көн! (Добрый день!) - Хәерле көн! (Добрый день!) - Хәлләрегез ничек? (Как ваши дела?) - Әйбәт, рәхмәт. (Хорошо, спасибо.) - Сез кайда эшлисез? (Где вы работаете?) - Мин ... эшлим. (мәктәптә- в школе, кибеттә- в магазине, даруханәдә- в аптеке, китапханә- в библиотеке, шифаханә- в больнице, балалар бакчасында- в детском саду). - Сез кем булып эшлисез? (Вы кем работаете?) - Мин ... булып эшлим. (укытучы-учитель, пешекче- повар, кибетче- продавец, тәрбияче-воспитатель, табиб-врач).
- Сез нәрсә эшләргә яратасыз? (Что вы любите делать?)
- Мин ... яратам. (балык тотарга- ловить рыбу, китаплар укырга- читать книги, пешерергә- готовить, чигәргә- вышивать, бәйләргә- вязать, футбол уйнарга- играть в футбол, чаңгы шуарга- кататься на лыжах)

- Яраткан ризыгыгыз нинди? (Какое ваше любимое блюдо?) - Минем яраткан ризыгым -....(аш- суп, ботка- каша, пилмән, манты, чәкчәк, өчпочмак- треугольник, бәлеш, кыстыбый
- Яраткан шагыйрегез/язучыгыз кем? (Какой ваш любимый писатель/поэт?) - Минем яраткан шагыйрем/язучым -... (Габдулла Тукай, Муса Җәлил, Абдулла Алиш)
- Яраткан жырчыгыгыз кем? (Какой ваш любимый певец?) - Минем яраткан җырчым ... (Илһам Шакиров, Әлфия Авзалова, Салават Фәтхетдинов, Зөһрә Сәхәбиева) - Яраткан әкиятегез нинди? (Какая ваша любимая сказка?) - Минем яраткан әкиятем -... (“Камыр батыр”, “Шалкан”, “Нәни принц”, “Кызыл калфак”)

алдылар,төрле сораулар биреп, рус телле балалар белән бик җанлы әңгәмә кордылар.

җиткердек

язып җибәрде

Онытылмаслык сәяхәт
Мин 20 нче мәктәптә,6нчы сыйныфта укыйм. Сыйныфыбызда 28 укучы. Без бик дус яшибез, һәрвакыт бер – беребез белән татарча сөйләшергә тырышабыз. 14 март көнне ,дәресләрдән соң,Сидоровка бистәсендә урнашкан Чаллы икмәк комбинатына юл алдык. Безне ачык йөзле апалар:Лилия Әлхәт кызы һәм Эльвира Дмитрий кызы каршы алдылар.Алар безне иң борынгы һөнәр ияләре – ипи пешерүчеләрнең серле эшләре белән таныштырдылар. Ипи табынга килгәнче нинди юллар үтә? Без экскурсия вакытында моны үз күзләребез белән күрдек.Зур йөк машиналары элеватордан бодай(арыш) орлыкларын алып килеп махсус чокырларга бушата.Бушатканда ук тимер иләкләр аша уздыралар,аннан сон юалар,киптерәләр.Яңадан бодай торбалар буйлап тегермәнгә җибәрелә. Аннан соң он хәлендә чаннарга бушатыла икән.Апалар безне комбинатның берничә цехына алып керделәр.Анда керү өчен безгә аерым баш,аяк, киемнәре бирделәр. Безнең белән күбрәк татарча аралаштылар,чөнки безнең сыйныфта татарча белүчеләр күп.
Без камыр ясау,басу,бүлү, савытларга бушату, ипи пешерү машиналарын, карадык.Тәүлеккә 15 кеше хезмәт куя.Бу комбинатта1 тәүлеккә 25 тонна ипи,6 тонна күмәч (баранка),1,5 тонна чәк – чәк әзерләнүен белдек.Барлык эш автоматлаштырылган. Гап – гади он,чүпрә,су кушып ясалган камыр күпереп пешкән икмәккә әйләнде дә куйды! Без әле аны ашап та карадык!Яңа пешкән ипи исен бер ис тә алыштыра алмый!
Икенче цехта чәкчәк пешерүчеләр белән таныштык.Алар безгә чәкчәк рецептының серләрен аңлаттылар, бавырсак, кәләвә әзерләүне күрсәттеләр.Монда да камырны машина җәя,кисә, пешерә,суыта. Ә балны алар үзләре кушып болгаталар һәм тартмаларга үлчәп тутыралар. Кайнар чәк-чәктән авыз иттек тә , күпләребез яратып ашый торган кукуруз таякчыклары цехына киттек. “Кузя Кукурузя” ,”Кузя Витаминкин” нәкъ монда әзерләнә, пакетларга тутырыла.Махсус кукуруз оны,шикәр пудрасы ,ваниль, көнбагыш мае кушып ясыйлар икән аны.Конвейердан тәгәрәп төшүче бу таякчыкларны карап тору бигрәк тә кызык булды.
Экскурсия ахырында тагын бер могъҗиза күрдек.Күмәч(бублик,баранка) пешерү цехын карадык. Туктаусыз әйләнеп торучы җайланмалар камырны басып, түгәрәкләп кисеп,кайнар мичкә озата тора- күмәчләр коела тора.Алар шундый матур, кызарып пешәләр.Апалар рөхсәте белән без аларны да бик тәмләп авыз иттек.Кайнар күмәч бармакларыбызны пешерсә дә, телне йотарлык иде шул!
Яраткан гәҗитем “Көмеш кыңгырау” аша безгә шундый онытылмаслык матур ял, күңелле мизгелләр бүләк иткән экскурсоводларга, армый-талмый эшләүче абый-апаларга зур рәхмәт әйтәсем килә. Игелекле эшегез үзегезне сөендерсен,сәламәт булыгыз!

катнашып, 2нче урын алды. 2018 ел,№7 санында журналда басылды. ”Кәрәзле торт”рецепты,пешерү тәртибе- барысы да татарча!

көрәшчеләре турында 2 телдә сөйләделәр

12нче мәктәп

41нче мәктәп

сөйләп кайттык.(3.04.19)

аңлый башладылар.

мәктәп укучылары һәм укытучылары аларда актив катнашты дипломнарга,бүләкләргә лаек булды.

чыгыш ясап, диплом алып кайтты

укулары” бәйгесендә 2нче урын алды

сөйләдек, чәчәкләр куйдык

яратып өйрәнәбез.Моның мисалы-олимпиадаларда булган җиңүләребез!

да куйдык